UIT: NN #182 van 7 april 1995   

Vrij maar levenslang verdacht 

Medewerkers van Opstand weer op vrije voeten 

Een rokerige ruimte in de Amsterdamse Pijp, maandagmiddag 3 april, persconferentie. De heren Krikke en Müter zijn inmiddels koud zes uur op vrije voeten. De zaal zit bomvol, maar de vragen van de journalisten blijven nagenoeg uit. Wellicht is alles voor hen ook zo klaar als een klontje: justitie heeft met de zaak Opstand opnieuw ver naast het net gevist. Maar de richting die het onderzoek naar RARA op gaat, is ondanks de schijnbare knulligheid verontrustend te noemen.  

"Uit niets, werkelijk helemaal niets is mij gebleken waarom justitie ons ervan verdenkt onderdeel te zijn van RARA. Je wordt er helemaal niet goed van. Alle ellende die we het afgelopen half jaar hebben moeten doorstaan, waarom, waarom, waarom? Ik ben niet op een antwoord gekomen". Hans Krikke klapt dicht. Het wordt hem allemaal teveel, "het hart klopt nu opnieuw in m'n keel, net als op de morgen van m'n arrestatie".

Eveline van het Buro Jansen & Janssen: "Na de arrestatie van Jan en Hans haastte persofficier Zandbergen zich om te verklaren dat beiden niet verdacht worden van het plaatsen van bommen. Ondertussen is na de verhoren en de voorgeleiding bij de rechter-commissaris gebleken, dat ze ook niet verdacht worden van het schrijven van de claimbrieven van RARA."  

Jan Müter spreekt van een hoog Kafkaïaans gehalte, als hij begint over zijn ervaringen gedurende de zes dagen dat hij werd vastgehouden. Hij is die bewuste dinsdagochtend onderweg naar z'n werk van z'n fiets geplukt en rechtstreeks naar een wijkbureau van de politie in Den Haag gereden. Vervolgens werd hij overgebracht naar een marechaussee-kazerne. De eerste vier dagen werd hij driemaal daags verhoord, gemiddeld een half uur.  

Jan: "Ik heb op al hun vragen geen commentaar geleverd. Ik beschouw de huiszoekingen en m'n arrestatie als een onrechtmatige zaak en wens daarom dan ook geen enkele uitspraak te doen aan justitie." Waarschijnlijk was justitie voorbereid op deze hardnekkige weigering, want men vroeg zelden door. Tijdens zijn gevangenhouding ondervond Jan de grootste problemen in het paleis van justitie op de dag van de voorgeleiding bij de rechter-commissaris. Gedurende de negen uur dat hij in de cel van de rechtbank verbleef, mocht hij niets lezen en moest hij verplicht luisteren naar Radio 2. "Een werkelijke marteling", dat kan ik u verzekeren. 

Psychische druk 

Hans Krikke heeft het veel moeilijker gehad tijdens de verhoren. Hij is geregeld onder druk gezet. Zo werd hij onder meer bedreigd met geweld ("we slaan je van je stoel als je niet antwoord") en kreeg hij diverse malen onjuiste informatie toegespeeld, waarmee z'n ondervragers hem bepaalde uitspraken hoopten te ontlokken. "Volgens mij heb ik welgeteld 111 vragen gesteld gekregen en niet veel terug gezegd. Ik heb veel moeite gehad om me sterk te blijven voelen, niet te gaan gillen, niet in janken uit te barsten."  

Advocaat Marq Wijngaarden heeft wel een vermoeden waarom Hans steviger onder druk werd gezet dan Jan. Voordat men over gaat tot arrestatie zorgt men er eerst voor dat men een psychologisch profiel van de verdachten heeft. "Een week of wat geleden heeft Hans Krikke een dagboek op laten nemen in een tijdschrift, waaruit je kunt opmaken dat de zaak hem erg hoog zit. Hans stelde in zijn dagboek dat er snel een einde moest komen aan deze onverkwikkelijke zaak. Hij kon er amper meer tegen."  

Uit het niveau van de vragen die men stelde tijdens het verloop van de verhoren, werd het Jan Müter al snel duidelijk dat hij van z'n ondervragers niet veel wijzer zou worden omtrent de reden waarom men hem verdenkt van medeplichtigheid aan RARA. "Ze hebben geen enkel feit of spoor waaruit blijkt dat ik betrokken zou zijn geweest bij RARA. Justitie staat met lege handen." 

Het lijkt er volgens Müter steeds meer op dat justitie voor haar onderzoek gebruik maakt van de informatie die De Telegraaf twee jaar geleden verstrekte in het artikel 'De tentakels van RARA', geschreven door "collega-journalisten" van Müter. Maar wellicht kan het ook zo zijn, dat justitie deze informatie deels heeft laten lekken naar de twee journalisten van het bewuste artikel. 

De Telegraaf heeft destijds aan willen tonen dat er een compleet netwerk bestaat, waarbinnen RARA opereert. Bewijzen daarvoor, rijken niet verder dan dat persoon A van de ene organisatie, ook woont in het pand waar een andere organisatie is gehuisvest. Of dat persoon B voor een bepaalde club werkt, terwijl B ook in het bestuur zit van de stichting van een andere club. Je kent dat wel, mensen die actief betrokken zijn bij meerdere organisaties. Zo kom je natuurlijk al snel tot een geheel netwerk van personen, die allemaal bij RARA horen, of zoiets.  

De schrijvers van dit artikel, Joost de Haas en Martijn Koolhoven waren overigens in levende lijve aanwezig op de persconferentie. Een als een BVD'er vermomde vrouw (bolhoed, regenjas, verkeersbordje in haar hand) deelde op deze bijeenkomst 'RARA-lidmaatschapskaartjes, nr. 140' uit onder het perspubliek. 'Houders van deze kaart mogen het hele jaar door gratis bommen leggen, semtex gratis verkrijgbaar bij Drs van Leeuwen, BVD', stond er verder op het kaartje te lezen.  

Een leuke grap, maar het duo De Haas/Koolhoven meldde de volgende dag in hun lijfblad dat er tijdens de persmeeting "pamfletten werden verspreid waarin werd opgroepen het hele jaar bommen te leggen". Een veelzeggender bewijs dat men onzin schrijft is er niet.  

Dossierstukken 

Advocate Ties Prakken beaamt het totale gebrek aan bewijs bij justitie en begrijpt niet waarom Müter en Krikke nog steeds worden verdacht. "Tijdens de huiszoekingen eind september 1994 heeft justitie buiten de gebruikelijke spullen die in beslag genomen werden, zoals agenda's, papieren, dossiers e.d., ook materiaal verzameld die wijzen in de richting van een technisch sporenonderzoek. Zo nam men uit enkele woningen dozen met blanco adresstickers in beslag, schrijfmachines en plukjes uit het tapijt."  

Dit materiaal werd kennelijk meegenomen om te vergelijken met een origineel van een envelop en persverklaring van RARA. "Wat mij opvalt is dat er in het dossier dat ik de afgelopen week kreeg overhandigd, met geen woord wordt gerept over dit sporenonderzoek. Hieruit kan je concluderen dat dit niets heeft opgeleverd en dat er tegen mijn cliënten geen enkel bewijs is aan te voeren dat men medeplichtig is aan RARA", aldus Prakken.  

Wat er wél in het dossier zit is een kopie van een deel van een anonieme brief, die justitie zegt te hebben ontvangen na de bomaanslag op het ministerie van Sociale Zaken in juli 1993. Er is toen een beloning uitgeroepen voor de gouden tip die zou leiden tot opsporing van de daders van de aanslag op de afdeling Dienst Inspectie Arbeidsvoorziening in Den Haag. Daarop is de anonieme brief bij justitie binnen gekomen. In de brief wordt Müter aangewezen als de persoon die op een feestje geld inzamelde voor de RARA-arrestanten. Wat je noemt een belangrijke aanwijzing voor het starten van een gerechtelijk vooronderzoek.  

Verder heeft justitie een simpel tekstonderzoek uit laten voeren en bepaalde moeilijke woorden die de journalisten van Opstand gebruiken, jargon voor actievoerders maar ongebruikelijk en opvallend voor justitie, vergeleken met de woorden die RARA gebruikt. En jawel hoor, sommige woorden kwamen overeen. Zo schrijft Hans Krikke bijvoorbeeld altijd burgermeester, in plaats van burgemeester zoals het hoort. De sukkel, want RARA schijnt hetzelfde te doen.  

Al ver voor de huiszoekingen werd de telefoon van Stichting Opstand en de telefoon van de diverse medewerkers afgetapt. Vreemd genoeg komen er in het dossier geen uitgeschreven tapverslagen voor uit deze periode. Wel uit de periode die volgde na de huiszoekingen. Die waren voor justitie kennelijk interessanter omdat de naam RARA tijdens een aantal gesprekken is gevallen.  

In de eerste dagen na de invallen speculeerde half Nederland met elkaar over de reden van de invallen, uiteraard ook via de telefoon. Dat het onderzoek naar RARA aan de basis kon leggen van de invallen bij Opstand, was een logisch onderdeel van die speculaties. Ook Jan en Hans hebben telefonisch hierover onder elkaar gespeculeerd. Het zou pas echt verdacht zijn geweest, als ze dat niet hadden gedaan.  

Het feit dat de getapte gesprekken uit de periode van voor de huiszoekingen niet interessant genoeg waren om in het dossier mee te nemen, houdt volgens Ties Prakken in dat ze dus ook geen aanleiding vormden voor de huiszoekingen. "Mijn conclusie is dan ook dat justitie werkelijk niets heeft aan bewijsmateriaal, dat de huiszoekingen en de arrestaties rechtvaardigt." 

Besmet 

Het begint er nu zo langzamerhand sterk op te lijken dat door toepassing van artikel 140 er zelfs mensen in het RARA-verdachtenbankje belanden, enkel vanwege het feit dat men gespecialiseerd is in het vreemdelingenbeleid en over dit onderwerp kritische stukken schrijft. Gesteld dat het zo zou zijn dat de actiegroep RARA informatie van Opstand heeft gebruikt, of het nu in de vorm is van woorden, zinnen of passages, wat kan Opstand daar dan aan doen. Hun artikelen en brochures worden immers openbaar verspreid, iedereen kan ze ter kennisneming inzien.  

Volgens het onderzoeksbureau Jansen & Janssen is daadwerkelijke vervolging van Jan en Hans niet eens het belangrijkste uitgangspunt voor justitie. Het gaat voor justitie om de uitbreiding van het inlichtingenwerk met behulp van vergaande opsporingsmethodes. Justitie heeft een eigen 'politieke' uitbreiding gegeven van artikel 140, ofwel oprekking van het begrip lidmaatschap. Zo gaf ze aan de begrippen samenwerking en ondersteuning een eigen invulling, een aanpak waarmee de rechtbank akkoord is gegaan.  

Een ieder die het opneemt voor illegale vluchtelingen, loopt nu de kans onderdeel te worden van het onderzoek naar RARA. De richting die het onderzoek naar RARA op is gegaan, is ondanks de schijnbare knulligheid daarom verontrustend te noemen. Vraagt dat maar na bij Opstand, hun naam is voor velen besmet verklaard. Het zal jaren duren voordat dit ongedaan is gemaakt. 

Alex van Veen      

KOPIE UIT PROCES-VERBAAL:   

LIJST MET TREFWOORDEN UIT DE CLAIMBRIEVEN VAN DE LAATSTE VIER BOMAANSLAGEN DIE DOOR R.A.R.A. ZIJN GECLAIMD. 

CLAIMBRIEF AANSLAG MINISTERIE VAN JUSTITIE:

Tijdsvertrager, planners, kontroleinstrumenten, test-case, immigratiestroom, schengenhuis, uitwijzingsmachine, marechausseeteams, deportatiepraktijken, sexe-specifieke vluchtgronden, hypocrisie, pce, komametode, hegemonie, pacificatie, crespo, galende, grapo en samenplaatsing. 

"PERS-KOMMUNIKEE" AANSLAG MINISTERIE VAN BINNENLANDSE ZAKEN EN WOONHUIS STAATSSECRETARIS KOSTO:

Exploderende toiletpotten, grootschermer, onmenselijkt, chronologie, vermaledijde, ambtenarenmentaliteit, endlosung, duizendjarig, barbarisme, modernistische, volksempfinden, rigiditeit, colijn, mulder, brixton, koekoeksklokken, schengenoverleg, pre-flight-controle, fukuyama, visionair, quotering, pogroms, aus- und ubersiedler, treuhand, paradise-jungle, suddeutsche zeitung, f1inks, xenofobie, ondermaanse, rabiate, vluchtelingenfobie, mystificeren, archetype, aalberts, corporatisme, ramkoers, neopaupers, sexe-specifieke vluchtgronden, kameradinnen, spanningsstrategie en stammheimmoorden. 

CLAIMBRIEF AANSLAG MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID:

spilfunctie, mensenjagers. staatshuishouding, illegalendebat, nekslag, nawijn, fijnbesnaarde, beleidstermen, integraalhelm, koehandeltje, getransformeerd, credo, flinkse, minkukels, geldermalsen, onzegbare, newspeak, herensocieteit, chequeboek-solidariteit en compromisloze. 

"PERS-KOMMUNIKEE" AANSLAG MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID:

kommunikee, frequenteert, draconische, kakafoniel (schrijffout = kakofonie), burgermeester (schrijffout = burgemeester), drugsverhandelende, politiecorps (schrijffout = politiekorps), coulissen, mallotige, gestigmatiseerd, belichaming, avondland, beleidscircuits, xenofobie, welvaartscompromis, heropvoedingskampement, inactieven, galbraith, quasi-positieve,