UIT: NN #173 van 18 november 1994    

Studenten dienen actiekoers te wijzigen 

Momenteel komt er niks van studeren. Studenten voeren op tal van plaatsen in het land actie tegen de onderwijsplannen uit het regeerakkoord. In de laatste dagen voor de behandeling van de onderwijsbegroting door de Tweede Kamer worden overal de draaiboeken voor manifestaties, demonstraties en bezettingen weer voor de dag gehaald. Voor de zoveelste keer.  

Ditmaal echter, gaat het de studenten niet alleen om de studiefinanciering. Er wordt gevreesd dat de plannen een bedreiging vormen voor de kwaliteit en de toegankelijkheid van het onderwijs. Die opvatting wordt gedeeld door de colleges van bestuur van diverse universiteiten. Zij verklaarden afgelopen vrijdag de bezuinigingsplannen voor het hoger onderwijs - de meest ingrijpende ooit - simpelweg niet uit te voeren, of de Tweede Kamer ze nu akkoord bevindt of niet. De plannen zullen ten koste gaan van vele banen, bovenop de arbeidsplaatsen die nog moeten verdwijnen vanwege een eerdere bezuinigingsronde.  

De universiteiten zullen een hoop geld moeten ophoesten: de ontslagen medewerkers komen in aanmerking voor wachtgeld, betaald door de universiteit. Het kan gewoon niet, zeggen de colleges van bestuur.  

Studenten zijn niet echt gewend bij het actievoeren gesteund te worden door de besturen van hun universiteiten. Ze weten zich weinig raad met deze bijval en verzuimen de krachten te bundelen. In plaats zich daarvoor in te spannen houdt men een soort bezettingsmarathon. Overal worden universiteiten en hogescholen voor korte of langere tijd ingenomen door protesterende studenten. 'De plannen van tafel' of 'Ritzen moet opstappen' zijn daarbij veelgehoorde eisen. Maar of ze dan bij hun - solidaire - onderwijsinstellingen aan het goede adres zijn is nog maar de vraag.  

Het zal Ritzen intussen allemaal worst zijn. Het praktische probleem van die bezetting is immers niet zijn pakkie aan, dat lost de universiteit of hogeschool wel op. Wanneer de actievoerders vervolgens nul op het rekest krijgen stelt dat hen voor een dilemma. Moeten we weggaan, en het eisenpakket laten varen? Moeten we blijven, met alle risico's van dien? De laatste optie is voor velen niet erg aanlokkelijk. Men wil vreedzaam en geweldloos actievoeren. En dus verlaat men het pand.  

Een bezetting lijkt bovendien een oudbakken actiemiddel, men is er niet meer van onder de indruk. Het zorgt nauwelijks nog voor druk op de ketel, temeer omdat men bij voorbaat kan rekenen op een goede afloop, of de eisen nu zijn ingewilligd of niet. Voor de gebruikers van het bezette pand is het slechts zaak de studenten een beetje rustig te houden en vooral te zorgen dat ze niet van hun geweldloosheidprincipes af stappen.  

Zo werd de bezetters van het steunpunt studiefinanciering in Groningen bij binnenkomst gebak aangeboden. Om het gezellig te maken, verklaarde een woordvoerder van het steunpunt. De bezetters van het PvdA-kantoor in Groningen werden na afloop geprezen om hun netheid. 'Ze hebben zelfs de afwas gedaan', zo zei een woordvoerder van de PvdA, toen het pand na enkele sommaties van de politie werd verlaten.  

Zelden komt het zover dat een ontruiming met behulp van de sterke arm moet worden afgedwongen. Gebeurt dit echter wel dan leidt dit nauwelijks tot problemen. De meest directe confrontatie vond plaats in Nijmegen, toen men na een bezetting van enkele dagen overging tot ontruiming van het bestuursgebouw van de universiteit. ME in vredestenue wist het gebouw via een achterdeur binnen te dringen. De ca. 80 bezetters werden tamelijk beheerst het gebouw uitgesleept. De politie trad eveneens op tegen bezetters van het PvdA-kantoor in Amsterdam, op drie oktober. 'Boze Jongeren' lieten zich het gebouw uit slepen toen de PvdA weigerde zich te distantiëren van de onderwijsplannen.  

De acties in den lande worden veelal gevoerd onder de vlag van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb). Plaatselijke studentenbonden, vaak lidbonden van de LSVb, roepen actiecomités in het leven die zich verenigen in het Landelijk Actie Comité (LAC). Het LAC probeert de acties te coördineren en ze een landelijk karakter te geven. De acties moeten vreedzaam zijn en vooral inhoudelijk. Er moet ruimte blijven voor het debat.  

De ongeschreven wetten van het LAC worden over het algemeen goed opgevolgd. Overal worden acties gevoerd waarvoor het LAC verantwoording kan dragen en waar de LSVb zich achterschaart. De kar wordt momenteel getrokken door de steden 's-Hertogenbosch en Nijmegen, waar veruit het vaakst wordt actiegevoerd. De randstad blijft achter maar begint op de valreep aan een grote inhaalrace. In Amsterdam dreigen de actievoerende studenten, verenigd in het Amsterdams Actie Platform (AAP), ondergesneeuwd te worden door de Boze Jongeren (BoJo's), die iets meer durven, en daardoor publicitair hoger scoren.  

Toch kan niet iedereen zich vinden in de koers die het LAC heeft ingeslagen. LSVb-lidbond AKKU in Nijmegen heeft te kennen gegeven te overwegen de LSVb te verlaten. Men verwijt de geïnstitutionaliseerde moederbond dat ze bang is voor een radicaal imago. De LSVb is aan de ene kant een gesprekspartner van minister Ritzen, maar aan de andere kant een fel tegenstander van zijn beleid. Dat stelt de bond voor dilemma's. Zo verbrak de studentenkamer onlangs een overleg met de minister omdat hij niet zou luisteren naar de argumenten van de studenten (deed hij dat dan eerder wel?).  

Toch ziet de LSVb niks in het voeren van 'harde' acties. ,,De bond is een instituut voor lobbyisten en heeft zichzelf als machtsfactor geliquideerd,'' zo vindt Erwin van Braam, bestuurslid van AKKU, in NRC-Handelsblad. Hij voorspelt dat een deel van de lidbonden zich zal afscheiden wanneer de LSVb deze tweeslachtige koers blijft volgen.  

Het is broodnodig dat het initiatief genomen wordt om op een andere manier actie te voeren, met of zonder de LSVb. Op dit moment hebben studenten geen keus over de te varen koers. Hoogstens kan men zich melden bij een plaatselijke actievergadering, maar om dan te vertellen dat ze het allemaal verkeerd doen... Velen die zich niet kunnen vinden in de LSVb haken daarom af. Het wordt tijd dat er een groep het initiatief neemt om die mensen te mobiliseren. Mensen die weigeren compromissen te sluiten. Die inzetten op het torpederen van de plannen. Die met minder geen genoegen nemen.  

Guido Zijlstra   

OVERZICHT STUDENTENACTIES: 

06 sep: Scholieren- en studentenstaking te Sittard

15 sep: Manifestatie op het Vrijthof te Maastricht, onder het motto: 'Geen tijd om te protesteren'

21 sep: Studenten bouwen een kartonnen dorp op het plein in Eindhoven

16 okt: In Breda houdt men een debatting wedstrijd

20 sep: Demonstratie in Rotterdam

21-22 sep: Manifestatie op het plein in Den Haag

23 sep: Amsterdamse studenten houden boottocht door de grachten

27 sep: Fakkeloptocht te Maastricht

27 sep: Tweede kamerleden worden achtervolgd door paarse sporen in Amsterdam

28 sep: Manifestatie te Arnhem

29 sep: Demofestatie te Groningen

29 sep: Studentenstaking te Groningen

05 okt: Forum te Vlissingen

05 okt: Twee bezettingen te Vlissingen

06 okt: Blokkade hogeschool te Vlissingen

06 okt: Demonstratie te Vlissingen

12 okt: Demofestatie te Eindhoven

21 okt: Scholieren in IJmuiden gaan demonstratief op zoek naar baan

24 okt: Forum te Tilburg

24 okt: Forum te Maastricht

26 okt: Forum te Breda

27 okt: Demofestatie te Utrecht

28 okt: Kranslegging bij OV-kaart monument te Maastricht

31 okt: Bezetting Pabo, Nebo en educatieve faculteit te Nijmegen

01 nov: Bezetting HBO©V te Nijmegen

01 nov: Bezetting sociale faculteit te Nijmegen

01 nov: Studenten gaan demonstratief liften te Nijmegen

02 nov: Scholierenstaking te Nijmegen

02 nov: Bezetting universiteit te Nijmegen

03 nov: Onthulling standbeeld van de laatste student te Nijmegen

03 nov: Posters geplakt op het ministerie van onderwijs te Zoetermeer

03 nov: Bedelactie op de Dam in Amsterdam

03 nov: Bezetting steunpunt studiefinanciering te Leeuwarden

03 nov: Studenten hangen gigantisch groot spandoek aan de Euromast

03 nov: Overleg van de 'studentenkamer' met minister Ritzen te Zoetermeer gestaakt.

04 nov: Bezetting toegangswegen universiteit van Twenthe

04 nov: Bezetting universiteit van 's Hertogenbosch

05 nov: Demofestatie te Den Haag

07 nov: Bezetting van sociale academie, HTS en Pabo te 's Hertogenbosch

07 nov: Bezetting steunpunt studiefinanciering Groningen

09 nov: Een felle brand legt deel van TU in Eindhoven in de asm

09 nov: Een pop die Ritzen voorstelt wordt verbrand in 's Hertogenbosch

09 nov: Bezetting pedagogisch technisch hogeschool en faculteit zorg te Eindhoven

11 nov: Bezetting regionaal partijburo PvdA te Groningen

14 nov: Bezetting sociale academie te Amsterdam

14 nov: Bezetting gebouw van de HBO-raad te Den Haag

14 nov: Demonstratie te Utrecht

17 nov: Landelijke scholierenstaking