Naar archief

UIT: NN #152 van 6 januari 1994   

Huidige frust voormalig Joegoslavië 

Een muur d'r om heen en over tien jaar kijken wat ervan over is. Militair interveniëren, hup de lucht Mobiele Brigade d'r op af (kunnen we die meteen effe uittesten). Al die humanitaire hulp, dat zijn toch maar druppels op een gloeiende plaat... Er is gewoon niets aan te doen. 

Uitspraken die je steeds vaker hoort als uiting van het algemene gevoel van machteloosheid dat er rondom voormalig Joegoslavië heerst. Ik, gefrustreerde cynische 'voormalig Joegoslavië-activiste' ben het daar NIET mee eens. 

Zo'n twee jaar ben ik nu bezig met voormalig Joegoslavië. De eerste vraag is waarom ik (en velen met mij overigens) me speciaal op voormalig Joegoslavië richt en niet op Angola, Liberia, Tadzjikistan, Timor en noem maar op. Ik heb gewoon besloten me op één onderwerp te richten en voormalig Joegoslavië is betrekkelijk dichtbij. Overigens ben ik min of meer 'toevallig' in aanraking met voormalig Joegoslavië gekomen maar dat is een ander verhaal. 

Ook ik voel me machteloos, net zo machteloos als ik me voel tegenover die tientallen misschien nog wel gruwelijker oorlogen die in de wereld woeden en die niet dagelijks in het nieuws zijn. Ik heb daar geen oplossing voor, zeker niet op de korte termijn.

Ik weet waar ik tegen ben. Tegen een militaire interventie, die in mijn ogen meer kwaad dan goed kan doen, die alleen een zoveelste partij in het conflict wordt. Want ook nu al wordt er door het Westen een kant gekozen; tegen de Serviërs.  

Maar zodra de Bosniërs of de Kroaten in de meerderheid komen zullen zij zich net zo gedragen (en doen dat tot op zekere hoogte ook al) als de Serviërs nu; tegen een militaire interventie die alleen de situatie kan bevriezen en het nationalisme van de Bosnische, Servische en Kroatische leiders in stand houdt.

Ik ben ook tegen de economische boycot die, zoals altijd, alleen de burgerbevolking treft en niet de mensen die de oorlog 'kunnen' stoppen. In Servië en Montenegro werkt het embargo zelfs in het voordeel van de oorlogsvoerders. 

Ik weet ook waar ik voor ben. Het is tijd om je te realiseren dat er in voormalig Joegoslavië een oorlog woedt die niet op korte termijn te stoppen is en om met die wetenschap in je achterhoofd concreet aan het werk te gaan. Want het brengen van boterhammen met (maar meestal zonder) kaas is inderdaad een druppel op een gloeiende plaat. Maar als jij ligt te creperen van de honger is een boterham met kaas erg welkom. Het is een illusie dat wij, en daarmee bedoel ik de burgers van Nederland of de Westerse wereld, invloed kunnen uitoefenen op het verloop van de oorlog.

Wat er moet plaatsvinden is een mentaliteitsverandering. Een proces van jaren. Stel, optimistisch gezien, dat het schieten over vijf jaar ophoudt. Dan nog zit het nationalisme, de haat en de wraakgevoelens generaties lang in de botten van mensen. 

Er zijn verschillende groepen die werken aan zo'n mentaliteitsverandering. Ook zij hebben niet de illusie dat ze het verloop van de oorlog op grote schaal kunnen beïnvloeden of nu een halt kunnen toeroepen aan alle ellende. Ze werken op kleine schaal, door bijvoorbeeld dienstweigeraars en deserteurs daadwerkelijk te helpen, door mensen van verschillende nationaliteiten met elkaar in contact te brengen, door vluchtelingen te ondersteunen, door onafhankelijke berichtgeving. Wat ze doen is een begin en zonder onze steun kunnen ze niet verder. 

Een ander groot probleem zijn de media. De meeste en grootste zijn in handen van de nationalistische staten. Ze spelen en speelden een grote rol in het aanwakkeren van nationalistische gevoelens en daarmee tot het in stand houden van de oorlog. Er zijn zeker onafhankelijke media die proberen het beeld te doorbreken, maar ze zijn klein en het ontbreekt ze aan financiële middelen. Daarnaast worden ze ernstig bedreigd door allerlei nationalisten. 

En dan de vluchtelingen. Het fort Europa sluit nu ook de poorten voor vluchtelingen uit voormalig Joegoslavië. (Is een groot deel van de verontwaardiging over de oorlog in voormalig Joegoslavië misschien aangewakkerd door het 'angstbeeld' dat in de Nederlandse media wordt geschapen als zou Nederland worden overspoeld door vluchtelingen??)  

Tot nu toe hebben vooral de Bosnische vluchtelingen een hoog zeehondjesgehalte. Maar er worden al proefprocessen gevoerd om voornamelijk Servische vluchtelingen terug te zenden. Waar moet men naar terug? Dienstweigeren of desertie is geen reden asiel te verlenen. Hier zijn ze niet welkom en daar zijn ze niet welkom (wat nog zwak uitgedrukt is, voor desertie staat de kogel en dienstweigeraars zijn verraders). 

Ik hoor het je denken: 'We zijn te laat en kunnen niets meer doen'. Goed, steek dan maar een jointje op of spring meteen van de dertiende verdieping. Als je zo gaat denken kom je nergens. Het 'westen' had kunnen aanschuiven in de onderhandelingen in plaats van tevoren ervan uit te gaan dat ze gedoemd waren te mislukken. En staat de zender Radio Voice of America niet nog ergens te roesten? 

Gerbina 

Werkzaam voor het Steunpunt vredesgroepen in voormalig Joegoslavië.

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1994