Naar archief

UIT: NN #146 van 14 oktober 1993

Aanzetten tot radicale milieu-acties

Het Engelse Earth Liberation Front roept op tot internationale actie tijdens de Earth Night van 30 oktober tot 5 november. In NN nummer 144 maakten we daar melding middels een interview met Faradawn, een radicale milieu-activist van het ELF. Faradawn betichtte in dat vraaggesprek de Nederlandse milieubeweging ervan te zijn ingeslapen en ingekapseld. We vroegen een aantal Nederlandse milieugroepen om hun commentaar en tevens of zij plannen hadden om aan de Earth Night deel te nemen.

De eerste reacties zijn binnen. Het Milieu Bevrijdings Team prikte honderd banden lek van een vijftigtal onverkochte auto's die geparkeerd stonden op een spoorwegemplacement in Amersfoort. Leden van het Dieren Bevrijdings Front daarentegen reageerden schriftelijk. ELF Nederlandse AKB-engeltjes kondigen acties aan, Eric en Sanne pleiten voor radicale milieu-basisgroepen en Peer tenslotte zwengelt de discussie rond de Nederlandse milieubeweging en de radicale actievoerders verder aan. "Natuurlijk is de Nederlandse milieubeweging ingekapseld. De vraag moet echter zijn: wat zetten wij, als 'onafhankelijken', daar tegenover?"

'Sabotage is gerechtvaardigd'

Radicale milieu-acties zijn ook in ons landje nodig maar tot dusver helaas nogal uitgebleven. Er valt nog veel te vechten voor het milieu. In zekere zin is het DBF daar al jaren mee bezig door dierenmishandeling/-uitbuiting aan de kaak te stellen met radicale acties zoals bevrijding, sabotage, enz. Dieren zijn een belangrijk onderdeel van een goed milieu.

De methodes van het ELF spreken ons zeker aan. De strijdbaarheid, effectiviteit, boosheid en het doorzettingsvermogen bewonderen wij. Gewoon doen wat nodig is. Dit beginsel kennen we ook van onszelf en van het Engelse Animal Liberation Front. Hoewel het ALF verder gaat in haar methodes (bomaanslagen) kiest het DBF ook vaak voor effectiviteit. Zitten er honden gevangen in een proefdierenfokkerij? Bevrijd ze dan! Behalve sabotage aan gebouwen, bij open dagen (laatste actie Spelderholt) blijft het bevrijden van dieren toch zeer belangrijk. Je zorgt er dan gewoon voor dat de dieren weer krijgen waar ze recht op hebben, namelijk vrijheid.

Het ELF stelt dat er met acties geen levens in gevaar mogen worden gebracht. Helemaal mee eens. Maar betekent dat ook dat je iemands persoonlijke leven niet mag vernielen? Als je een bedrijf kapot (of zelfs failliet) maakt, tref je iemand zeker op het persoonlijke vlak. Inkomsten verdwijnen, jarenlange inspanning in een klap vernietigd. Toch zien wij (ondertekenaars) dit soms als gerechtvaardigd. Als we de kans krijgen een nertsenfokker failliet te laten gaan (door brand bv.) doen wij dit. Je redt dan toch gauw enkele duizenden nertsen per jaar.

De milieubeweging is meer genstitutionaliseerd. Men zoekt het in consumentenacties, overleg met ministeries en vriendelijke publieksacties. Eisten ze vroeger gewoon dat de autofabrikanten moesten worden aangepakt, nu richt men de vraag tot de autobezitter of die alstublieft wat minder wil vervuilen.

Toch hoeft deze strategie niet per definitie slecht te zijn. Het ligt ook aan de tijd waarin we (helaas) leven. Vormde je vroeger nog een machtsfactor met demonstraties, massale blokkades; nu lukt het gewoonweg niet meer om duizenden mensen de straat op te krijgen. Soms kan een grote milieuclub meer bereiken door de strategie te veranderen. Ok, je richt je niet op die autofabrikant, maar op de gebruiker. Misschien kun je dan nu meer bereiken. Het aantal vervuilende kilometers neemt wel af. Dat betekent niet dat er geen ruimte meer is voor radicale actievormen. Volgens ons gaan ze prima samen en is dat zelfs pas een goede strategie.

Neem als voorbeeld Lekker Dier. Deze gevestigde dierenrechtenorganisatie richt zich tegen de bio-industrie en op de consument. Ze voeren geen radicale acties zoals het bevrijden van de dieren. Ze willen zo veel mogelijk mensen laten zien dat bio-industrie wreed is. En als de massa je doel is loop je niet het risico dat je (als gevolg van radicaal zijn) gecriminaliseerd wordt, afgewezen wordt. Dan luisteren de meeste mensen niet meer naar je.

Toch had Lekker Dier met hun informatieve campagne ook weer moeilijk zonder het DBF gekund. Het DBF zorgde voor publiciteit met hun radicale (bevrijdings)acties. De bio-industrie werd een item. Een groot deel van de mensen die vond dat de bio-industrie echt niet kon, steunde ons toen weer. Voor de duidelijkheid: dit is natuurlijk geen structurele samenwerking, maar je vult elkaars bezigheden op die manier wel goed aan.

Een ander voorbeeld: heeft RARA er ook niet voor gezorgd dat Shell alle kwade ogen op zich gericht kreeg ten tijde van de anti-apartheidsstrijd? Maar zou het net zo effectief zijn geweest als alleen de RARA had bestaan en geen AABN en KZA?

Ingeslapen is de milieubeweging wel als het gaat om echte effectieve radicale acties zoals het botweg stoppen van wegenbouw door sabotage. Maar richten we onze beschuldigende vinger dan naar Milieudefensie of Natuur en Milieu? Wij doen dit liever richting al die radicale actievoerders: Jullie willen toch radicale actie voor een leefbare en rechtvaardige wereld? Toch zijn radicale milieuacties helaas uitgebleven. Een tip: eet geen vlees meer (de meesten doen dit al niet). Je redt de dieren, het milieu (mest) en de mensen in de 'Derde Wereld' (veevoerimport, uitputting landbouwgronden).

Wij vinden International Earth Night een uitstekend initiatief. Toch enige twijfel, want hoe wordt het antwoord gepubliceerd. Wij kondigen nooit aan dat we de bivakmuts opzetten en een boerderij met een nachtelijk bezoek vereren. Je loopt dan het risico dat je niet alleen op actiepad gaat (Klaas Wilting en vriendjes vinden onze acties oh zo interessant). Toch zullen wij die week niet stil blijven zitten. En hopelijk is het DBF niet de enige die erop uit gaat! Jullie horen nog van ons.

Getekend, enkele dierenbevrijders van het DBF

Op pad in gepaste kledij

Wij vinden de methodes van het ELF aanspreken omdat ze met radicale acties iets proberen tegen te houden, zoals de aanleg van een snelweg. Zij hebben gekozen om middels sabotage te vechten tegen de milieuvernietigers. Tegelijkertijd veroordelen ze andere actievormen niet. De acties spreken aan omdat ze effectief zijn: simpelweg stoppen die bouwwerkzaamheden!

De huidige (gevestigde) milieubeweging doet niet meer aan grote landelijke radicale acties zoals blokkades. Maar of dan gesproken kan worden over "ingeslapen" zijn, is maar de vraag. Waarschijnlijk werken er nu nog net zoveel mensen (of meer), alleen richten ze zich meer op overleg, juridische acties of consumentencampagnes.

Toch vinden wij dat deze landelijke organisaties niet slecht bezig zijn. Voorbeeld: het gebruik van plastic bekertjes in kantines e.d. wordt wel dankzij deze mensen sterk teruggedrongen door een oproep aan de consument. Het is de vraag of dit effect ook was bereikt als ze zich (alleen) hadden gericht op de plastic-industrie. Maar zij moeten zeker verder gaan met dit werk.

Grotere zorgen maken wij ons over het verdwijnen van radicale blokkades. Begin jaren tachtig kende de Anti-Kernenergie-Beweging (AKB) nog de Dodewaard-blokkades met tienduizend mensen. Nu komen er nog slechts zestig mensen op af. De effectiviteit wordt daarmee teruggebracht tot op een symbolisch niveau, een publiciteitsactie.

Het aantal radicale sabotage-acties is ook afgenomen. Hoewel we nu nog groepen als de RARA en Ziedende Bintjes kennen, blijven deze groepen slechts gemiddeld n keer per jaar toeslaan. Naar ons idee zouden er meer mensen over moeten gaan tot verzet tegen de milieuvernietiging.

Wij hebben gediscussieerd over mogelijke acties naar het idee van het ELF. Bij kernenergie zagen we toen opeens problemen. Er is nu "helaas" (grapje hoor) geen bouwplaats voor een nieuwe kerncentrale. Dan val je toch gauw terug op een publiciteitsactie zoals het onderkalken van een elektriciteitsbedrijf, KEMA of SEP. We zoeken het toch meer in de richting van een effectieve sabotage-actie.

Dus hebben we gedacht aan een ander doel dan kernenergie. Toen bleek dat alle antikernenergie-mensjes zich graag bezig zouden willen gaan houden met zaken als de uitbreiding van Schiphol, de '

'Derde Wereld' en natuurlijk het autoverkeer. Daarom zal in de International Earth Night een groepje AKB'ers op pad gaan in gepaste kledij. Misschien staan na deze week alle snelwegen en vliegvelden vol met papiermach kerncentrale'tjes gevuld met kraaiepoten.

Gegroet, ELF Nederlandse AKB-engeltjes

'Milieubeweging is voornamelijk middenklassebeweging'

We kunnen achter de methodes van het ELF staan en zijn van mening dat radicalere acties heel, heel hard nodig zijn. Vooral als die gedragen zouden worden door vele kleine basisgroepen die in hun eigen regio actief zijn.

Een gedecentraliseerde en gedemocratiseerde actiebeweging. Geen moeilijke acties, gewoon acties die in principe iedereen kan doen. Opdat iedereen invloed uit kan oefenen. Niet alleen symbolische acties, maar praktische acties die daadwerkelijk de voortgang van de vernietiging van de aarde, mensen en dierenlevens tegenhouden. Acties die voor zichzelf spreken.

Dan over het al dan niet ingeslapen of ingekapseld zijn van de milieubeweging. We denken dat het moeilijk is om over de Nederlandse milieubeweging als geheel te praten. Zoals overal in onze hirarchisch georganiseerde samenleving komt het veel voor dat in de basis van milieubewegingen radicalere mensen te vinden zijn dan aan de top. Mensen aan de top hebben vaak andere belangen. Goede vriendjes blijven met officials en dergelijke, ingekapseld dus. Mensen aan de top zijn vaker middenklasse dan die aan de basis.

Hoewel de milieubeweging als geheel in Nederland wel op ons overkomt als een voornamelijk middenklasse-beweging. Wat Faradawn in NN #144 zegt over een grotere deelname van de lagere klasse aan de milieustrijd in Engeland spreekt ons erg aan. Ingeslapen? Veel mensen zijn van mening dat het zo echt niet langer kan, maar komen niet verder dan bewust consumeren. Wat dat betreft kan je zeggen dat men in dromenland leeft: bewust consumeren kan in het echte leven nooit genoeg zijn om de vernietiging van al het leven te stoppen.

Sanne en Eric, redactie sociale ecologie van het blad De Peueraar.

De redactie sociale ecologie heeft zich ten doel gesteld de milieustrijd en dierenstrijd in Leiden te stimuleren.

Breng ze in verlegenheid!

Als persoon wil ik reageren op de artikelen over en van het ELF in de laatste nummers van NN. Ik meen wel enig recht van spreken te hebben omdat ik al heel lang actief ben in de antikernenergie beweging en sinds drie jaar als campagnemedewerker werk bij een van de grootste milieuorganisaties.

De vraag is gesteld of de Nederlandse milieubeweging ingekapseld en ingeslapen is. Natuurlijk, daar hoef je nauwelijks over na te denken. Het simpele antwoord geeft meteen weer dat de vraag niet goed gesteld is. Het is niet effectief om die vraag te stellen en makkelijk met een "ja" te beantwoorden en vervolgens met het grote gelijk aan je kant tevreden achterover te leunen. De vraag moet veel meer luiden: Wat zetten wij, als 'onafhankelijken', daar tegenover?

Eigenlijk is het heel vreemd dat er op het gebied van milieustrijd niet veel meer gebeurt vanuit die onafhankelijke, activistische hoek. Komt dat dan alleen maar doordat de grote milieuclubs het thema opgeslokt en geclaimd hebben? Is daar niet doorheen te prikken? Is 'milieu' te moeilijk, raakt het onvoldoende het eigen directe belang? Heeft het een te soft imago?

Is het feit dat er eigenlijk heel weinig gebeurt vanuit radicale hoek een gevolg van het feit dat de milieuclubs alles naar zich toetrekken of ligt de oorzaak van het feit dat die clubs dat doen er meer in dat ze op geen enkele manier "opgejaagd en opgejut" worden. Oorzaak en gevolg. Kip en ei misschien maar in ieder geval dwingt deze vraag meer tot een hand in eigen boezem.

De grote milieuclubs hebben er een (handig) handje van om allerlei onafhankelijke, radicale activisten `weg te kopen'. De reden om zich weg te laten kopen zijn natuurlijk verschillend (betaald werken, meer structuur, meer kans op succes. Maar ook: vanuit de autonome bewegingen krijgen we niets of onvoldoende op gang, ik wil er toch iets mee doen, dan maar via een grote club).

Toch hoor je veel mensen uit de activistenhoek erover praten; we willen graag wat doen tegen milieuvervuilers. En dan, in grote lijnen, meer op de manier zoals het ELF dat doet dan op de in Nederland tot nu toe gebruikelijke manier: draagvlak creren, informeren, consumenten tot ander gedrag aanzetten en af en toe een publicitaire actie voeren tegen een politiek besluit.

Nee, mensen willen "de auto aanpakken" (of wegen, of wegenbouwers, of de stichting Nederland Distributieland, of de bulldozers, de AutoRAI), of het "mestprobleem", of "vliegverkeer/Schiphol", de "reclame", enzovoorts. Maar veel verder komt men dan niet.

Aan de ene kant zien ook de milieuorganisaties dat het op allerlei gebieden mis gaat (in de marge wordt er een aantal zaken verbeterd, in grote lijnen loopt het met alle milieuproblemen helemaal fout). Aan de andere kant zijn de grote clubs nauwelijks meer in staat hun werkwijze en strategie drastisch bij te stellen.

Natuurlijk zijn veel clubs een groot deel van hun tijd en energie kwijt aan het veilig stellen van hun positie en subsidies. Natuurlijk worden ze steeds meer een verlengstuk van het Ministerie van VROM die de clubs gebruikt als uitvoerder, ideentank, schaamlap en wapen in de strijd tegen andere ministeries als Economische Zaken en Verkeer & Waterstaat.

Maar het is voorlopig zinloos om te proberen de gevestigde milieuclubs van buitenaf te bekritiseren met alleen woorden. Er heerst namelijk ook grote tevredenheid onder de grote milieuredders, "we doen het zo slecht nog niet". Bovendien is er geen geloof meer in de pressie- en polarisatiestrategie. Alles lijkt opgelost te kunnen worden middels overleg en verinnerlijking van het milieuprobleem door de burgers en consumenten. Alles moet via overtuiging, het maatschappelijk middenveld, het creren van een draagvlak.

Het feit dat de overheid zich steeds meer terugtrekt en veel overlaat aan bijvoorbeeld dat middenveld wordt als gegeven geaccepteerd. Een enorm gebrek aan zelfvertrouwen gecombineerd met een tamelijk grote arrogantie: "Niemand anders is toch in staat iets te bereiken op het gebied van milieu, wat willen die radicalinski's nou eigenlijk, zij hebben makkelijk praten."

Natuurlijk krabben ze zich op gezette tijden wel eens achter de oren; worden we niet doodgeknuffeld, al die convenenten waar we gevraagd worden aan mee te doen, al dat wekelijkse overleg met Alders; redden we het daar wel mee?

Toch zal er niet snel genoeg iets veranderen als er van buitenaf niet daadwerkelijke druk wordt opgebouwd. Zoals de gevestigde anti-apartheidsbeweging druk nodig had van radicale anti-Shell-groepen, het Landelijk Energie Komitee en VMD druk nodig had vanuit de Dodewaard Gaat Dicht beweging.

Radicale milieuacties moeten niet gevoerd worden om de gevestigde milieuclubs onder druk te zetten of links te passeren, maar vanuit een analyse dat dergelijke acties nodig zijn om, simpel gezegd, het milieu te redden. Het is wel een heel aardig bijeffect. Grote milieuclubs zullen, als er echt wat gebeurt vanuit radicale hoek, gedwongen worden een reactie te formuleren, zullen voor een deel van hun achterban aantrekkingskracht verliezen en zullen het, in algemene zin, wat minder makkelijk krijgen. Luiheid wordt gestraft.

Wat de radicalen en onafhankelijken terecht verweten kan worden is dat zij ook niets doen. Die komen niet veel verder dan schamperen op de gevestigden en activiteiten en campagnes bij voorbaat afwijzen als stompzinnig en te soft. Zolang het bij gescheld blijft is het al helemaal niet interessant. Als er een verhaal of een idee bij komt kijken hoe het anders zou moeten wordt het al wat zinniger. Maar echt hout snijdt het pas als die ideen in de praktijk worden omgezet. Steek er geen tijd in om te proberen grote clubs actief te krijgen in de Earth Night. Frustrerend en haast dodelijk voor de motivatie.

Het interview met Faradawn was zeer inspirerend om te lezen. Meer dan welke afgewogen, doorwrochte bijdrage dan ook die de afgelopen jaren door milieumensen werden afgeleverd. Laten alle mensen die nu steeds in kringetjes ronddraaien ("Ik wil wat tegen die auto's doen, maar wie nog meer, ik heb geen structuur, is het wel een goed item, die grote clubs werken nooit mee, heeft het wel zin (strategisch) om 100 auto's te slopen, ik weet niet wie er mee willen doen, etcetera") niet te veel nadenken maar de gegeven kans en inspiratie omzetten in liefst veel gekke, felle, spontane acties.

Er is een enorm draagvlak voor stringenter milieubeleid, mensen willen juist gestuurd worden en niet telkens aangesproken worden op eigen verantwoordelijkheid om de zoveelste kleur biobak te moeten aanschaffen; ze willen regels, heffingen, handhaving, een infrastructuur die ze dwingt als vanzelf milieuvriendelijker te leven, prijsmechanismen, wetten, minder wegen. De overheid vindt (en maakt) zichzelf onmachtig om dit allemaal te regelen. De milieubeweging gaat hierin mee. Breng ze in verlegenheid!

Peer

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1993