Naar archief

UIT: NN #141 van 22 juli 1993    

Geen applaus en bloemen 

Reactie op de nieuwste RARA-bom 

"Vrij in het begin staat na een schets van het beleid ten aanzien van illegalen, dat dit 'Beleid (is) dat zich onttrekt aan de spelregels van de overlegdemocratie'. Kunnen wij hieruit concluderen dat RARA in die overlegdemocratie gelooft? En wat moeten we daar dan mee aan, moeten we ons inzetten voor de spelregels van die democratie, of vechten voor méér democratie?" De RARA-actie heeft, traditiegetrouw, de tongen los gemaakt binnen radicaal-links. Euforie contra apathie en kritiek. Knock, knock, who's there? 

Allereerst willen we onze bewondering uitspreken voor de risicovolle poging van RARA om de algehele impasse te doorbreken. We behouden ons echter het - misschien arrogante - recht voor om woord en daad koel op inhoud en effect te beoordelen. Het zijn niet de "wapens" die de doorslag zullen geven, maar de bereidheid van de mensen om ze tactisch te gebruiken.  

Als we de laatste RARA-actie moeten beoordelen, moeten we allereerst met verschillende categorieën werken. Een 10 voor de technische uitvoering van de aanslag. Prachtig gelukt, proficiat. De voordelen van het niet aanpakken van een persoon werden meteen duidelijk: geen zielig gedoe over pyjama's en huisdieren. De persverklaring is moeilijker te becijferen (over 'politiek effect' hebben we het later). Goede truc om een vrij korte naar de pers te sturen en een flink uitgebreide naar ons.  

Wát een epistel! Mooie zinnen, écht, daar hebben mensen met merkbaar plezier aan zitten werken. Toch moeten we door de uitbundige woorden heen lezen om te zien wat het ons te vertellen heeft. De persverklaring valt in drie thema's te verdelen: 1) over het directe doelwit; het beleid t.a.v. illegalen (zit goed in mekaar, duidelijk) 2) over grotere ontwikkelingen binnen maatschappij en wereld (soms zeer goed, soms te gemakkelijk, hier en daar missers) 3) over wat links er mee aan moet (zeer matig). Aangezien we vooral zitten te springen om zinnige teksten over dat laatste, weten we niet zeker of we wel een voldoende kunnen geven. 

Geen boodschap 

De persverklaring is een opmerkelijke poging om te beschrijven wat er momenteel in de wereld en in Nederland aan de hand is. Zulke pogingen zijn schaars, en het resultaat van RARA is een belangrijke aanwinst, al zal niet iedereen het over alle opmerkingen eens zijn. Het aloude probleem is wat we moeten met de geschetste ellende (punt 3), en daarin helpt de verklaring ons niet verder. Dat is opmerkelijk voor een actiegroep die naar zulke spectaculaire middelen grijpt, en dat niet voor het eerst doet. 

Het zou allereerst niet meer dan normaal zijn dat RARA een inschatting geeft van wat volgens hen het effect van de vorige aanslag(en) was. Maar die komt in het hele stuk niet voor, op een kleine passage na waarin geschamperd wordt over alle reacties die er kwamen. Zo worden we geconfronteerd met steeds weer een bom-uit-heldere-hemel en een bijbehorend verhaal, waarin niet eens staat wat de rest van links voor rol zou moeten spelen. In die zin lijkt RARA op een ouderwetse 'gewapende' voorhoedegroep die geen boodschap heeft aan wat er verder nog beweegt.  

Het moet ook gezegd worden dat RARA tot nu toe geweigerd heeft aan een discussie deel te nemen. Na eerdere aanslagen werden er reacties geschreven (onder meer in NN), waarbij ook vraagtekens geplaatst werden bij de aanslagen. Maar RARA heeft zich nooit geroepen gevoeld daarop te reageren en 'kommuniceert' slechts in één richting d.m.v. kommunikees. Hiermee dringt ze ook ons haar politiek op. Slechts op drie plekken schrijft RARA wat ze met haar aanslag wil bereiken. Het komt neer op het 'trekken van een grens' en een soort wraak ('hen laten voelen wat het is om opgejaagd te worden').  

Ergens staat de meest duidelijke wens: 'Wat wij willen is, op een manier waar niemand omheen kan, de politieke vanzelfsprekendheid en de grenzen van de politieke discussie en actie zoals die opgelegd worden weer helder krijgen'. Hierbij kunnen we ons wat voorstellen. Je maakt duidelijk dat er mensen zijn die zoveel kritiek hebben op het gevoerde beleid, dat ze bereid zijn grote risico's te nemen om een vernietigende actie uit te voeren. En dat werkt ook, want de argumenten kwamen aardig onder de aandacht (of de machthebbers er ook praktisch last van hebben blijft de vraag, maar dat pretendeert RARA in het kommunikee ook niet eens). Het is de vraag of je veel méér bereikt.  

Elders wordt gesteld dat 'De vinger leggen op de fundamentele tegenstellingen [...] van de zogenaamde liberale democratieën, van strategisch belang is. Het inbreken in de politieke verhoudingen levert meestal geen applaus en bloemen op.' Dat er nadrukkelijke gewezen wordt op misstanden zal duidelijk zijn. In die zin is de aanslag eerder een uitroepteken achter het artikel, een middel om je mening onder de aandacht te brengen. Maar of er ook ingebroken wordt in de politieke verhoudingen, zullen velen terecht betwijfelen.  

Daarmee zijn we bij de moeilijke categorie van het politieke effect gekomen. We kunnen ons niet aan de indruk onttrekken dat er sinds de vorige aanslag (de tijdelijke verhuizing van de Kosto's) weinig gegroeid is aan politieke organisatie van mensen die tegen het racistische beleid zijn. Dat is eerder nog minder geworden. De afkalving van (radicaal) links heeft zich verder voortgezet. RARA beantwoordt dat met het leggen van fikse bommen. In de persverklaringen wordt niet (voldoende) geprobeerd te beschrijven vanuit welk idee er gewerkt wordt, welke strategische waarde de 'inbraak op de politieke verhoudingen' heeft.  

Vechten voor meer democratie? 

We willen nu nog op twee delen van het kommunikee ingaan die we niet goed begrijpen. Vrij in het begin staat na een schets van het beleid ten aanzien van illegalen, dat dit 'Beleid (is) dat zich onttrekt aan de spelregels van de overlegdemocratie.' Kunnen wij hieruit concluderen dat RARA in die overlegdemocratie gelooft? En wat moeten we daar dan mee aan, moeten we ons inzetten voor de spelregels van die democratie, of vechten voor méér democratie? 

Elders staat ook (na een analyse van de economische herstructurering): 'In plaats van fundamentele discussies over een menselijke invulling van het begrip arbeid en productie, een discussie over het maatschappelijke van arbeid... (etc)'. Wat moeten we ons daarbij voorstellen, op wie richt zich dit, van wie verwacht RARA dat die discussie gevoerd wordt? Binnen links of (die indruk krijgen wij) door alle maatschappelijke machtsgroepen? Waarom richt RARA zich eigenlijk in toenemende mate op de officiële politiek, op 'Den Haag'? 

Traditioneel heeft militant links dit terrein als poppenkast bestempeld en niet tot doelwit van campagnes gemaakt. We hadden het over strijd tegen multinationals, de NAVO, kernenergie, de porno-industrie, noem maar op en de ministers en partijbonzen waren niet zo interessant. RARA maakt ineens deze stap zonder nadere toelichting. Misschien is er veel voor te zeggen, maar doe dat dan!  

Een andere kritische noot verdient de analyse die RARA van links maakt. RARA schildert in het hele kommunikee een apocalyptisch beeld, ook als het over (voormalig) links gaat. Je zou haast denken dat er helemaal niets meer bestaat. Nu ziet het er niet best uit, maar er is nog wel meer dan alleen RARA en nep-progressieven die de strijdbijl met plezier begraven hebben. 

Het beeld dat van de solidariteitsbeweging geschetst wordt is hier een goed voorbeeld van. Het klopt niet dat die beweging 'ingestort' is. Vermoedelijk zijn er nog net zoveel mensen in actief als tien of twintig jaar geleden, misschien wel meer. Het komt alleen niet meer tot uiting in grote demonstraties en radicale eisen. Er heeft ook daarbinnen een 'herstructurering' plaatsgevonden die geleid heeft tot depolitisering en het richten op praktische 'hulpverlening'.  

Dat komt mede doordat de radicalen zich niet de moeite getroost hebben om dáár 'in te breken' en antwoorden te formuleren op werkelijk bestaande politieke radeloosheid. En daarbij helpt geen bom, dan moet er gemobiliseerd en gediscussieerd en gedacht worden!  

Magere oplossingen 

Radicaal-links is in hoog tempo gemarginaliseerd en geïsoleerd geraakt. RARA heeft daar weinig tegen te bieden, je zou zelfs kunnen stellen dat die dat nog versterkt. We krijgen zo langzamerhand een situatie dat er alleen nog zeer heftige middelen ingezet worden, of helemaal niets. Want de mensen en groepen die niet naar die tactieken kunnen of willen grijpen (maar ook niets zien in suffe handtekeningverzamelarij) zien nergens een politiek aangrijpingspunt.  

Dit proces wordt versterkt door de maatschappelijke ontwikkelingen. Actiemethodes die een tijdje geleden misschien nog effect hadden, zijn uitgewerkt. Bovendien hebben we te kampen met een gestaag groeiende repressie. Vroeger kon je minder gewelddadige actiemiddelen als bezettingen of het gooien van een verfbom makkelijker uitvoeren, tegenwoordig krijg je er belachelijke (lijf)straffen voor.  

Als je toch het risico loopt voor je daden achter de tralies te verdwijnen, is het verleidelijk om dan maar echt vanuit het "ondergrondse" te werken en goed geplande en doeltreffende acties te doen. Alleen zullen het maar zeer weinigen zijn die dat ook daadwerkelijk doen. En dat is ook een probleem. Zware aanslagen zijn, ook als ze perfect uitgevoerd worden, een magere oplossing voor de machteloosheid van links. Maar, als ze binnen bepaalde grenzen blijven, altijd nog beter dan niets. Wat nog beter is, is als mensen weigeren zich door actie-professionals te laten entertainen en zelf betere antwoorden verzinnen en uitvoeren. 

Commando Léo Ferré

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1993