UIT: NN #139 van 24 juni 1993    

Actievoerders op niveau? 

Interview met Bezorgde Werkwillige Werklozen 

"Wij zijn geen clubje geflipte intellectuelen. We proberen realisten te zijn. Dus geen onmogelijke eisen stellen, maar via een directe confrontatie met verantwoordelijken veranderingen in de sociale wetgeving zien te bewerkstelligen. Wanneer je ons dan actievoerders op niveau noemt, dan kom je aardig in de richting."  

Ed van de Bezorgde Werkwillige Werklozen (BWW) uit Haarlem laat er geen twijfel over bestaan. Wanneer straks op Prinsjesdag het Binnenhof vol staat met boze uitkeringsgerechtigden dan vindt hij dat prima, maar of hij er zelf bij zal zijn? Hij twijfelt: "Als het alleen een joeldemonstratie is dan hecht ik daar niet zoveel waarde aan dat ik er zelf bij aanwezig ben. Liever via een achterdeurtje zelf hier en daar een prikstootje uitdelen." 

Bezettingen, acties? Prima, volgens Ed, maar "wij zijn zelf niet van die mensen die ons en masse door de ME in elkaar laten rossen, want daar komt het tegenwoordig wel op neer. We ondersteunen die acties wel. Alleen, ieder zijn professie. Wanneer die andere groepen de boel bezet houden, dan bellen wij de directeur wel op, zo van, zie je nou wel wat er van al die maatregelen van jullie komt. Kunnen we niet eens gaan praten. Snap je, op zo'n manier werkt de BWW. Maar het een hoeft het ander niet uit te sluiten."  

Tegenvoorstellen 

De BWW is een van de vele lokale uitkeringsgroepen die Nederland rijk is. Zo'n drie jaar geleden vonden twee Haarlemmers dat met de aaneenschakeling van verslechterende maatregelen op het gebied van de sociale wetgeving voor hen de maat vol was. "Daaruit is de BWW ontstaan. We wilden de mensen beter informeren en proberen om ons zoveel mogelijk te bemoeien met de beleidsmakers. En dan niet alleen gaan schreeuwen, 'hé klootzakken, jullie doen het verkeerd!', maar ook met tegenvoorstellen komen en die beleidsmakers een beetje met intelligentie te lijf gaan. In die drie jaar zijn we zo gegroeid dat onze nieuwsbrief nu naar zo'n honderd adressen gaat en dat we serieus genomen worden. We worden nu door politieke clubs en dergelijke naar onze mening gevraagd. Zo heeft Groen Links nu contact met ons gezocht. Zij sturen Piet de Visser (vroeger PvdA-Tweede Kamerlid, T) langs om onze standpunten aan te horen. Dan heb je toch iets bereikt natuurlijk. Ik wil niet zeggen dat ik me nu wentel in machtswellust maar het betekent toch zoveel dat men rekening met je houdt."  

Naast contacten met beleidsmakers is de BWW ook op straat te vinden. Zo trok men er al verschillende malen met 'de infobiel' op uit om mensen over allerhande zaken te informeren. De laatste infocampagne was vorig jaar. De infobiel werd op 29 en 30 oktober 1992 voor het gebouw van de sociale dienst in Haarlem geparkeerd. BWW'ers deelden op straat pamfletten uit die gingen over het doorspelen van persoonlijke gegevens door instanties als de sociale dienst, de belastingdienst of het arbeidsbureau. Aan het pamflet zat een strook waarmee mensen gemakkelijk hun eigen persoonlijke gegevens bij die instanties konden opvoeren. Want, zo had de BWW uitgezocht, artikel 29 en 32 van de wet persoonsregistratie bieden de ruimte daartoe.  

Ed: "In feite bestaat de BWW uit twee takken. Aan de ene kant de figuren die door middel van een lobby de beleidsmakers proberen duidelijk te maken dat ze het verkeerd doen. Aan de andere kant ook het gewone werk. Af en toe met zijn allen wel staan schreeuwen om iets duidelijk te maken. Wanneer we met de infobiel op stap gaan, dus informatie aan de man brengen dan zijn we daar met dertig, veertig mensen mee bezig. Dat is geen enkel probleem. Op twee manieren actievoeren dus. Het een hoeft niet los te staan van het ander. Veel organisaties denken alleen maar, we gaan even lekker schreeuwen, of alleen lekker lobbieën. Maar het is juister om deze te combineren. Mocht het een niet helpen dan kan het ander wat uithalen."  

Volgens Ed zijn de deuren voor de BWW de laatste jaren sneller opengegaan. "Ik heb er niks aan om een baliemedewerker uit te  schelden. Die persoon kan er ook niets aan doen. En met een of andere lage ambtenaar neem ik echt geen genoegen. Sorry, maar dat vind ik geen onderhandelingspartner. Mensen op hoge posities hebben veel verantwoordelijkheden en daar mag je ze ook op aanspreken. Wat dat betreft ben ik enorm brutaal en heb ik overal schijt aan. Wanneer er een nieuwe wetgeving aankomt, dan wil ik met de hoogste baas praten."  

Argumenten 

Maar hoe kan je een vuist maken, wanneer kan je als uitkeringsgerechtigde eisen gaan stellen? "In je eentje dus niet, en met tien of vijftien ook niet en met honderd van de BWW ook niet. Maar in de eerste plaats moet je met zulke sterke argumenten komen dat ze bijna onweerlegbaar zijn. Verder moet je een zo breed mogelijke achterban hebben. Hier in Haarlem proberen we sinds een jaar alle organisaties die aan de BWW gerelateerd zijn met ons mee te trekken. We zijn in constant overleg met groepen als Miss Minima, Release, FNV/Uitkeringsgerechtigdenorganisatie en de Interkerkelijke Taakgroep Arbeid. We zijn immers allemaal bezig met een gezamenlijk doel en dat is proberen te overleven. We hebben allang het idee laten varen dat de sociale uitkeringen moeten verdubbelen. Dat is onzin, zo realistisch mag je wel zijn. Tegenwoordig moet je al keihard knokken om datgene wat je nu krijgt volgende maand weer te krijgen."  

"Ook moet er iets gebeuren aan het gestigmatiseerde beeld van de uitkeringstrekker in de maatschappij. Wij worden nog steeds gezien als mensen die de hele dag niets anders doen dan in de zon liggen en heerlijk van die uitkering genieten. Dat idee moet weg. En het mag al helemaal niet van de uitkeringsgevers komen." Ed doelt daarmee op uitspraken van de directeur van de sociale dienst in Haarlem. "Met grote koppen in het Haarlems Dagblad zetten dat er 3200 fraudeurs in de gemeente zijn, terwijl het totaal aantal uitkeringsgerechtigde 5500 is, dat kan natuurlijk niet."

Wat heeft de BWW hiertegen gedaan? "In de eerste plaats zijn we zelf gaan rekenen. Je gaat kijken hoe het echt zit. Dan blijkt dus dat het niet klopt. Het ging om een aantal dat over vier jaar bij elkaar geharkt was. Ook bleek dat het zaken waren die om een onderzoek vroegen. Misschien was er wel helemaal geen sprake van fraude. Met die gegevens probeer je dan samen met de andere uitkeringsgroepen in Haarlem de krant en de sociale dienst tot rectificatie te bewegen. De krant heeft dat inmiddels gedaan, directeur Hutten van de Sociale Dienst doet daar wat moeilijker over. Overigens bleek uiteindelijk dat er 44 fraudeurs betrapt zijn. Trouwens, wat is nou fraude? Die bijstandsmoeder die een keer in de week gaat schoonmaken en dan drie tientjes verdient? Dat vind ik geen fraude. Wat wil je ook met het sociaal minimum." 

Het herzien van het sociaal minimum is een van de speerpunten van de BWW. "Niemand kan ons duidelijkheid verschaffen waarop dat sociaal minimum gebaseerd is. Volgens ons is het veel te weinig. Als gezinnetje mag je een paar honderd gulden overhouden om te eten en je te kleden. Ho ho, wie bepaalt dat, wie maakt die cijfers en waarop is gebaseerd dat je daarvan leven kunt. Dat sociaal minimum moet worden herzien en feitelijk betekent dat dat het omhoog moet."  

Assistent-papierprikker 

"Verder vinden we dat er veel effectiever moet worden omgegaan met de belastingcenten die aan uitkeringsgerechtigden worden besteed. Er wordt nu bijvoorbeeld onderzoek gedaan naar opleidingen die vanuit het Arbeidsbureau en de Sociale Dienst worden gegeven. Die herscholingen en dergelijke deugen voor geen meter, maar ze kosten wel fl. 30.000,- per jaar. Kijk, als ze dan toch geld willen spenderen aan werkgelegenheid, geef dan de mensen de cursus waar ze om vragen. Wanneer jij een cursus als geluidstechnicus wil volgen, doen ze moeilijk. Nee, je moet loodgieter of metselaar worden. Wat gebeurt er over anderhalf jaar? Dan komen er van al die speciale cursussen van het arbeidsbureau 6000 loodgieters of metselaars die allemaal zo weer de uitkering in kunnen. JeugdWerkGarantieplan? Daar kan je hoogstens assistent-papierprikker mee worden. Waar vroeger twee mensen stonden, zetten ze er nu drie neer, mooie toekomstmogelijkheid heb je dan."  

Cliëntenberaad 

Een half jaar geleden werd de BWW uitgenodigd om in het Cliëntenberaad zitting te nemen. Ed: "Tot nu toe fungeerde dat als een informatiebalie. Kom allemaal maar langs dan vertellen wij van de Sociale Dienst wel hoe het zit en een foldertje kon je dan ook nog wel krijgen. Dat ging zo natuurlijk niet. We hebben meteen de boel omgegooid. Dat hele beraad moet nu opnieuw opgezet worden. Dat zou per 1 januari in gaan, maar dat is al een jaartje uitgesteld omdat het de sociale dienst wat te vlug gaat."  

"In feite moet er in zo'n Cliëntenberaad overleg worden gevoerd over nieuwe wetgeving. Wat nu gebeurt is het volgende: er komt een nieuwe wet en de Sociale Dienst en/of het DiVoSa (club van Directeuren van Sociale Diensten) doen dan altijd net of ze enorme protesten aantekenen. Wij vinden dat dat protest of niet, of niet effectief genoeg wordt uitgevoerd. Wij gaan er vanuit dat wanneer wij in Haarlem een soort machtsfactor worden de sociale dienst hier daarmee kan schermen richting Den Haag. Dat er dus een situatie ontstaat dat de ambtenaren zeggen, sorry, we kunnen jullie nieuwe wet niet uitvoeren want de verzamelde uitkeringsgerechtigden zijn het er niet mee eens."  

Heerst er bij het BWW geen angst dat men  gebruikt wordt om een beleid te verkopen? Ontstaat er geen medeverantwoordelijkheid wanneer je zitting in iets als een Cliëntenberaad hebt? Ed: "Sommige mensen binnen het BWW zeggen dat ook. Die lariekoek, dat gesodemieter met die kutsoos, sodemieter op. Maar ik denk, dat je dit op de lange termijn moet bekijken. De komende tijd zullen we ons bijvoorbeeld met politieke partijen moeten gaan bemoeien. Er komen verkiezingen, we moeten zien dat we invloed kunnen uitoefenen. En verder? Ach, de mensen blijven informeren en nieuwe en oude wetgeving blijven onderzoeken. Mocht er weer een of andere idioot zijn die een gekke wet maakt dan zullen wij de eerste zijn die die gekke wet binnen de kortst mogelijke tijd om zeep te helpen." 

Rob Tuinstra 

Dit was het derde deel van een serie artikelen over het verzet tegen de uitkeringsplannen van de overheid. In de voorgaande NN's werden interviews met respectievelijk de Werklozen Belangen Vereniging Amsterdam en de groep Jongeren In Verzet geplaatst.