Naar archief

UIT: NN #137 van 27 mei 1993   

Dansen op een vulkaan 

Zombies Under Stress in Rusland 

Het gebeurt niet elke dag dat twee Eindhovense krakers en anarcho-techno muzikanten in één programma moeten optreden met dansmeisjes, vage sketches van clowns en met een smartlappen-duo als 'voorprogramma'. Als zo'n avond dan ook nog aan elkaar wordt gepraat door een opgedirkte showbiz-madam, die het publiek niet nalaat te herinneren dat het toch vooral een 'heel gezellige culturele avond' moet worden, dan waan je je al gauw in een surrealistische droom. Toch is dit precies wat de groep Zombies under Stress moest meemaken tijdens hun optredens op 30 april en 1 mei in het stadje Kstova aan de Wolga. 

Optreden in het hart van Rusland, dat betekent elke dag opnieuw verrassingen. Het leek de plaatselijke vrije radiozender 'Europa Plus' uit Nizjni-Novgorod wel interessant om wat 'moderne dansmuziek' te combineren met een typisch Russische 'culturele avond' in het plaatselijke Huis van Cultuur (Dom Kultury). Het resultaat was even krankzinnig als verbijsterend. Een publiek van piekfijn opgedofte dames en hun bijbehorende maatpak met stropdas gingen na eerst anderhalf uur keurig burgerlijk vermaak uiteindelijk 'uit hun dak' op de heftige PsychoTechno van Zombies under Stress. 

Toen na de Zombies de Russische rappers van A.M.F. het podium betraden was de chaos compleet. Drie lefgozertjes van amper twintig jaar, die erg goed naar de Beastie Boys, Public Enemy en Ice T. hadden gekeken, maar die in hun teksten vooral op de situatie in Rusland ingingen. Het klikte dan ook goed tussen deze twee bands. Agressieve raps met heavy metal gitaren en 'samples' uit de wereld van wat Russen de 'muselmanny' noemen; flarden islamitisch gezang dus. Een unieke combinatie.  

Het zegt ook iets van de ruimdenkendheid van de Russische mens. Men was gekomen voor een avond vermaak, en die vreemde filmpjes en dreigende beats zorgden aanvankelijk voor een lege dansvloer, maar uiteindelijk gaf men zich tóch gewonnen. De dreunende gabberhouse-beat van de Zombieskraker 'Kon-chaif Sibiry' (Terug naar Siberië!) werkte hier zeker aan mee. Met dit in vloeibaar Russisch aangekondigd slotnummer kregen de Zombies under Stress álle zalen plat. 

Afgetrapt zaaltje 

Deze Russische tour begon met een optreden op enigszins bekend terrein. De 'Indie-club' van St.Petersburg is een club zoals er vele zijn in het Nederlandse jongerenclubcircuit. Beetje afgetrapt zaaltje, geïmproviseerde discoverlichting, een draaitafel voor de DJ in een hoek van de zaal en de bar in een belendend zaaltje. Opdat het barpersoneel de bestelling ook kan hóren. Inspectie van de aanwezige PA belooft niet veel goeds voor het verdere verloop van de avond en drummer Mark lijkt nu al een depressie nabij.  

Deze 'dip' klaart spoedig op als Indie-club-beheerder Nicolaï 'Kolya' Gusev de Zombies uitnodigt voor een bezoek aan de plaatselijke schroothoop. Temidden van gigantische letters die ooit bovenop gebouwen de zegeningen van het communisme voor de Massa's moesten verklaren, vinden Edwin en Mark de nodige metalen onderdelen met 'vet' dan wel 'megavet' geluid. Een scheepsschroef, wat pijpen & buizen, een metalen plaat... nu dit alles nog tot een aanvaardbaar geluid zien om te smeden. 

Hoewel het PA, zoals in Rusland te verwachten viel, een hevig verouderd model is, waardoor de nodige verloopsnoertjes geïmproviseerd moeten worden voor de drumsynths en sampler, blijkt Slava, de geluidstechnicus, een Kei in zijn Vak. Zombie Edwin, het Russisch enigszins machtig, legt uit wat de bedoeling is, en hoe onmogelijker de vraag, hoe groter de uitdaging lijkt voor Slava. "We zullen die Westerse techno-boys eens even laten zien dat wij hier in St.Petersburg mensen van de wereld zijn", zo lijkt zijn reactie. 

Drie uur en vele ter plekke gemonteerde stekkers later is het zover; geluid goed, filmprojectie aanvaardbaar en het optreden kan beginnen. De groep neemt, naar goed Russische gewoonte, nog een paar ferme glaasjes wodka tegen de zenuwen voor dit debuutoptreden in St.Petersburg. Een goede zet, want als Edwin even later tegen een achtergrond van vage en grofkorrelige Super-8 filmpjes de microfoon ter hand neemt, 'Privjet Sankt Pietersbourga!' roept, en het wat zweverige 'Wastelands' inzet, is hij alle remmingen kwijt. Ook Mark mept er meteen op los dat het een lieve lust is, en de 'natuurlijke synchroniteit' tussen beeld en geluid blijkt deze avond meer dan perfect.  

Het resultaat is al snel een zaal vol trendy Petersburgers, die zich volledig overgeven aan de psychedelische techno van de' Zombies en wild aan het dansen gaan. De groep, in Nederland gewend om voor zalen vol Zombies te moeten spelen, laat zich tot grote hoogten inspireren, en als de show-stopper 'Terug naar Siberië' weerklinkt is de zaal een woest kolkende massa. 

De groep, aangeslagen door zoveel onverwacht succes, wordt door het eerste groepje fans naar de krochten van het centrum afgevoerd om kennis te maken met de Kazachstaanse wiet en wellicht wat meer wodka. Was het drinken in Rusland altijd al een 'ernstige aangelegenheid', sinds de perestrojka lijkt het of er met drugs wordt geëxperimenteerd zoals bij ons ten tijde van 'Woodstock'. Pills & Thrills?! 

Patserij 

De volgende avond zal dit pas duidelijk blijken als Zombies under Stress moet optreden op een 'techno-houseparty' in het prestigieuze 'Jubilena-stadion'. Nu is het geluid en de PA absoluut schitterend te noemen, alleen de entourage klopt voor geen meter. Z.U.S. wordt geacht om hier voor een publiek van rijke verwende Russische 'biznismenni' te spelen.  

Terwijl zij 'zaken' doen mogen hun partners op gehuurde schaatsen raven op de ijsbaan. Er is zelfs grootbeeld-video voor de bijbehorende films. De band zit duidelijk in hun maag met zoveel patserij en decadentie in een land waar minder fortuinlijken (lees: vooral ouderen/gepensioneerden) dagelijks vernederd worden in hun strijd om eerste levensbehoeften te verwerven. Toch wint de kick om in zo'n enorm stadion te kunnen spelen voor duizenden housende yuppies, en overheerst het gevoel 'we zullen ze wel even wat laten zien...'  

Gekozen wordt voor een korte, verpletterende set met louter anarcho-gabber: Forces of Anarchy, Only us, Programme Apocalypse, I consume en de klapper Kon-chaif Sibiry. De meeste Peterburgse grachtengordel-yups snappen er geen hol van en lurken verveeld aan hun dure import-biertjes (Duvel, De Koninck, jawel..!). Toch dansen voor het podium weer honderden St.Petersburgse pomo's - type reclame/mode-ontwerper dan wel fotomodel, mooie kleertjes, geparfumeerd zweet - en dat maakt al die opgeklopte decadentie weer enigszins te verteren. 

Na het optreden is het ditmaal Inpakken & Wegwezen, gezellig napraten is er met dit publiek niet bij, bovendien staat men alweer en masse te swingen op 2 Unlimited. Yo Rotturrdam! Met Sint Petersburg is in ieder geval de moeilijkste hindernis met succes genomen - het publiek van 'Pieter' staat in heel Rusland bekend om hun hautaine en arrogante houding - de beste Russische bands komen juist hiervandaan en de helft van het publiek doet ook iets in de kunst of met muziek.  

De nachttrein naar Moskou wacht. Onze gezellige conductrice trekt uit de verlopen koppen, stoppelbaarden en de overmaat aan bagage (de meegesleepte scheepsschroef bijv.) de conclusie dat wij wel rockmuzikant moeten zijn, en na een transactie van vierduizend roebels trekken Zombies, zonder Stress, in een treincoupé vol bier, champagne, thee & wodka de nacht in... 

De Bunker  

Ook Moskou kent inmiddels een levendige housescene, met tal van clubs waar tot in de vroege uurtjes gedanst kan worden, inclusief de chemische mogelijkheden om de slaap kunstmatig te verdringen. Het eerste Moskouse optreden van Z.U.S. is op vrijdag 23 april in Sad Hermitage, oftewel de Hermitage-tuinen. Ook Sad Hermitage blijkt een stijlvolle club voor de nieuwe Moscoviet. Een wat verlopen theater, lommerrijk gelegen in een park van een doorsnee arbeiderswijk. De geluids- en lichtvoorzieningen van dit theater zijn zonder meer schitterend, en onder deze ideale omstandigheden wordt ook het Moskouse debuut van Zombies under Stress een succes, met een enthousiast dansend publiek als resultaat.  

De volgende dag zien we veel mensen dan ook terug bij het optreden in de Bunker, een echte alternativo's-hol, met veel zwart leer, en een samenwerkingsverband met de gelijknamige Bunker in Praag.

Je moet wél weten waar je moet zijn... in een grauwe buitenwijk van Moskou staan wat babushka's vrolijk te keuvelen op wat bankjes voor een groot flatgebouw.  

Dan gaat er een zware metalen zijdeur open, en even later bevinden wij ons in de stookkelders van deze 'kommunalka's'. Ook 'Bunker' is een leuke zaal, van binnen weinig verschillend van een doorsnee Nederlands jongerencentrum. Het is nog maar de vraag hoe lang de club nog zal bestaan, daar de bastonen van de gedraaide houseplaten zich via de verwarmingsbuizen door de hele flat verspreiden. Dat vinden die babushka's dan ook niet leuk!  

Moskou kent in ieder geval een levendige en actieve housescene, met steeds nieuwe clubs en locaties. Overal hangen affiches voor 'Yurl Gagarin-space-party's' en de stad zelf verwestert in hoog tempo. Engels wordt, zeker in het zakenmilieu, de tweede voertaal en er verrijzen steeds meer protserige Yuppie-holen als 'SAdko-Arcade' een super-de-luxe modern overdekt winkelcentrum vol valuta-winkels. 

De MC.Chicken kip-vreetbunker en de Italiaanse 'Pasta-house' fungeren als lokkertjes voor al dit 'moois'. Hier mag de gewone Rus dan ook nog roebels betalen. Ook Lenin is helemaal van de ren verdwenen, om plaats te maken voor gigantische reclameborden voor Fins/Japans/Italiaans/ Amerikaanse 'joint-ventures'. Het Kapitali$me rukt in Moskou met zéér hoge snelheid op. Geen prettige stad om lekker ontspannen rond te lopen. Rondom de grote metrostations is vooral 's avonds laat de dreiging voelbaar tussen de kleine handelaartjes met hun uitklaptafeltje met boeken en tijdschriften, en de ongure patsers die straks hun 'protectie-geld' zullen gaan innen. 

Rock voor Rein Water 

Gauw de nachttrein naar Nizjni-Novgorod, het voormalige Gorki, bekend als het verbanningsoord van wijlen Nobelprijswinnaar Andrej Sacharov. Deze prachtige oude vestingstad aan de Wolga is pas vijf jaar geleden voor buitenlanders open gegaan en 'Nizjni' is sinds jaar en dag de thuisbasis van de meest actieve milieubeweging van Rusland. 

De organisatie 'Rock Tjistoi Vodi' (Rock voor Water) zet zich al jaren in om de vervuiling van de Wolga tegen te gaan, en heeft ook acties op poten gezet in Tjernobyl en rond het Baikal-meer in Siberië. De formule is simpel maar doeltreffend; Rock Tjistoi Vodi organiseert concerten met Russische en Nederlandse of Britse bands samen. De bands trekken het publiek, de grote spandoeken voor het podium moeten de aandacht wijzen op het meer 'ernstige' aspect van de organisatie, in de foyer is er altijd een infostand met actiekrantjes, badges, stikkers en de benefietelpee. 

Rock Tjistoj Vodi heeft sinds het allereerste begin van de 'perestrojka' onder de bezielende leiding van Igor 'Gosya' Krupin en Vyacheslav 'Slava' Ulanov en een enthousiast team vrijwilligers diverse grote projecten gerealiseerd. Met een grote cruise van Nizjni-Novgorod tot Astrakhan en Jaroslavl met aan boord van de 'Kapitan Rachov' tal van Russische en Nederlandse rockmuzikanten, journalisten en wetenschappers, maakte de organisatie zich in één klap beroemd in heel Rusland. 

De tour van Zombies under Stress was nu georganiseerd om te zien of de organisatie ook dit soort hoogwaardige techno-muziek (D.A.T.-recorder, filmprojecties, etc.) voor elkaar kon krijgen. Het kostte af en toe wat paniektelefoontjes, maar het antwoord daarop is zonder meer 'Dal'. Het optreden van Z.U.S. in het Huis van Cultuur van Nlzjni-Novgorod was in ieder geval een soort 'thuiswedstrijd'. Alles perfect geregeld, grootbeeld-video, lasers, en een enthousiast publiek van vrienden en bekenden. 

Naar goed Russische gewoonte wordt ook deze Russische tour van de Zombies under Stress afgesloten met een cruise over de door alle NizjniNovgoroders zo geliefde Wolga. Een groot gezelschap Zombies (de zuivere Arzamas-wodka van de vorige nacht werkt nog door...) staat om tien uur 's morgens aan de kade van het Retsnoj Voksal oftewel het Rivier Station. Met een Strelka (Pijl) of een Raketa kan men van dorp tot dorp de Wolga afreizen, van markt tot markt bijvoorbeeld. Veel zwaar beladen dagjesmensen aan boord, ook onze gastdames- en heren. Rock Tjistoj Vodi heeft voor hun Nederlandse Kameraden de beste plaatsen voorin de boot afgehuurd. Een prachtig uitzicht over de Wolga vanaf de eerste rang als resultaat.  

De tocht op deze zondag 2 mei voert langs tal van houten aanlegsteigertjes naar Makarev, waar een eeuwenoud klooster staat, en een idyllisch soort picknickplaats waar veel van onze Russische vrienden graag komen. Terwijl drie ongelovige Zombies met stevige tegenzin het klooster van Makarev ingelokt worden (oh...wat een prachtige ikonen...en zo artistiek afgebladdert ook!) wordt op enige honderden meters afstand de voorbereidingen getroffen voor een typisch dagje 'Russisch landleven'. De meegezeulde tassen van onze gastdames&heren blijken tjokvol bier, sok (=limonade), tjampanskjoe en wodka, alsmede brood, grote pennen sjasljiks etc. 

Terwijl wij in het klooster werden beziggehouden heeft men een groot kampvuur aangelegd, en behalve het roosteren van die sjasljiks heeft men ook zowaar rekening gehouden met het feit dat de Zombies 'vegitaryanyets' zijn. Deze principiële keuze om geen vleesch te eten leidt in Rusland regelmatig tot uiterst bizarre reacties. Bijvoorbeeld in een restaurant, als je vriendelijk vraagt om slechts aardappelen en groenten. De serveerster: "Oh, u bedoelt dus zonder iets ??"  

Toch, als er iets in het oog springt in dat grote Rusland, dan is het de hartverwarmende vriendelijkheid van al die mensen die je op zo'n tour ontmoet. Het gros van de mensen Snakt nog steeds naar contacten met het Westen. De nieuwste (Indie!) muziek, . belangrijke boeken, films.. politieke ontwikkelingen. Elke dag opnieuw verbaas je je over de werking van de Russische geest. Tot diep in de nacht filosoferen over zaken als de verrechtsing van de maatschappij (ook in Rusland een érg reëel en bedreigend thema, o.a. Pamyat), de vervuiling van het milieu, het oprukkend Kapitali$me (vinden de meeste jonge mensen in Rusland een zéér goede zaak).  

Onze bezwaren tegen MC.Donalds en Pizzahut etc. kennen ze wel, en de meeste Russische 'alternativo's' zouden er ook nooit iets kopen. Maar het feit dat ze die keuze nu hebben is voor hen belangrijker dan het luxe-argument dat deze instellingen sowieso niet deugen. In twee jaar tijd (schrijver dezes bezocht april/mei 1991 de Tjernobyl-herdenkingen In Byelorus) is in Rusland enorm veel veranderd. Lekkere trek?? In elke straatkiosk kun je nu een reep Snickers' kopen, of een Mars, voor een bedrag, waar een gepensioneerde een week van moet leven. De brood- en zuivelprijzen zijn nu nog steeds (kunstmatig) laaggehouden, zo ook de huren en gas/elektra & water. 

Op het moment dat deze basisvoorzieningen onder druk van de G-7, het Internationaal Monetair Fonds en vergelijkbare instellingen zouden worden losgelaten, is ook in Rusland een nieuwe burgeroorlog nabij. Ondertussen is de jeugd van Rusland 'ziek van politiek' en wordt er naar hartelust gehoust, gerave-ed en gefeest. Op de markt van Kazan of A1ma-Ata leveren de 'muzelmanny' alle benodigde drugs. In Rusland wordt volop gedanst, maar het is dansen op een vulkaan. 

Simon van Leeuwen   

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1993