UIT: NN #133 van 1 april 1993   

Rap, wat moet je ermee? 

'Uncle Sam is Hitler without ovens' is een deel van de tekst van het nummer 'When will they shoot?' van de laatste plaat van de Amerikaanse rapper Ice Cube. Is rap de punk van de jaren negentig en zo ja, is het inmiddels al net zo ingekapselt door de commercie als de punk na een pril bestaan ook overkwam? Of is rap niets meer en minder dan sexistische, homofobische, racistische, gewelddadige en vrouw-onvriendelijke amelodieuze muziek? Dit weekeinde treedt Ice Cube een aantal malen op in Paradiso te Amsterdam. Een mooie aanleiding om eens wat dieper op het verschijnsel rap in te gaan. 

In steeds meer al dan niet gelegaliseerde kraakpanden hebben de afgelopen periode verschillende rap-festijnen plaatsgevonden. In deze bolwerken van antisexisme, antiracisme en antifascisme, de heilige drie-eenheid van 'de beweging', klonk zo regelmatig een welgemeend fuck you motherfucker, afgewisseld met stacatto mitrailleur-vuur van AK 47's, politiesirenes en ander geruis van de straten der Amerikaanse getto's. Want over één ding kunnen we het eens zijn: Rap is nog steeds voornamelijk een Amerikaans verschijnsel en moet ook daarop beoordeeld worden. In een drang naar heftigheid, die ook in de beweging aanwezig is en eerlijk gezegd latent bij ondergetekende, is het verleidelijk om alle heftigheid van de Amerikaanse rappers gretig te absorberen.  

Is het voor mij een heftigheid van een andere wereld, daarentegen is het in de ontstaansbuurten van de rap de werkelijkheid van alledag. Zo kan ik me nog goed herinneren dat ik in een tentje aan de Atlantische kust in het rustige en vreedzame Bretagne naar de gedenkwaardige plaat 'BodyCount' met het controversiële nummer 'Copkiller' lag te luisteren, en vijf minuten later die heftigheid realiteit bleek te zijn toen ik via de BBC-worldservice de eerste berichten over de opstand in Los Angelos hoorde. De voorspellingen die rapper Ice T via zijn metalgroep BodyCount verkondigde, waren daar in de VS snel waarheid geworden. Mocht hij inderdaad over profetische inzichten beschikken dan staat de Verenigde Staten nog heel wat te wachten. Op zijn laatste plaat 'Home invasion' wordt ons een heuse race-war voorspeld. 

Naamgenoot (in het getto-taaltje is to ice iemand vermoorden, meen ik mij uit een film te herinneren) en collega-rapper Ice Cube heeft ook al geen zonnige kijk op de toekomst. Via een terugblik op de rellen van Los Angelos blikt hij somber in de toekomst: "Anything you wanted to know about the riots was in the records before the riots (...) I've given so many warnings on what's gonnahappen. If we don't get these things straight in our life...that Armageddon is near". 

Zelf wil Ice Cube daar, indien noodzakelijk, nog wel een handje mee helpen. In 'We had to tear this motherfucker up' komt hij tot expliciete doodsbedreigingen voor de Simi Valley-jury die de vier agenten in de Rodney King-zaak vrijspraken. Ook over zijn eigen USA is deze rapper niet te spreken, getuige het 'I wanna kill Sam' en de opzienbarende zinsnede Uncle Sam is Hitler without ovens. 

Dit soort controversiële uitspraken doen mij enigszins aan de beginjaren van de punk denken. Veiligheidsspelden werkten al snel niet shockerend genoeg meer en het hakenkruis deed zijn intrede in de punk-outfit. Op mijn Sid Vicious-elpee staat zo'n hakenkruis en ook was Siouxy and the Banshees hebben zich er vaak mee getooid. Je zal als oude punker met zo'n swastika op je oude jas maar een 'antifa jaren negentig' tegen het lijf lopen. Dat worden interessante discussies. 

Het staat buiten kijf dat vele rappers hun heftigheid en controversiële uitspraken alleen maar bezigen met het oog op hun portemonnee. Daar zullen ze niet altijd voor uit durven komen, alhoewel eerlijk gezegd de hedendaagse rappers daar openhartiger over zijn dan de toenmalige punksterren. Leden van de groep NWA, oftewel 'Niggaz With Attitute' die furore maakten met de rapkraker 'Fuck da police' waren vrij openlijk over hun dollarjacht. Toch is er meer aan de hand dan het werken aan een bankrekening en het huren van verhuiswagens om van de getto's als Compton naar de heuvels van Hollywood, waar Ice T inmiddels een villa bewoond, te gaan. Want de rappers hebben wel degelijk een boodschap net zoals de punks twintig jaar geleden. 

Zij het dat die boodschap tekstueel verder gaat dan een 'God save the queen' van de Sexpistols of 'Something better change' van de Stranglers. Natuurlijk zijn in de tussenliggende jaren ook de teksten van verschillende punkbands al wat verder gegaan. Het prachtige 'I shot Reagan and I would do it again' van Reagans Youth is daar een voorbeeld van. Maar een impact als het nummer 'CopKiller' werd zelden behaald. 

Bush-killa 

Een rapper als Paris, die onlangs ook in Amsterdam optrad, deed van zich spreken met het nummer 'Bush killa' waarin hij zijn collega-punks van Reagans Youth bijvalt, zij het een president later. Paris legt in een interview uit wat hij daarmee beoogt: "Ik heb dat geschreven omdat er niet naar ons geluisterd wordt. Ik wist dat ik iets heftigs moest schrijven om te zorgen dat ze the powers that be naar me zouden luisteren. En wanneer ik hun aandacht krijg, dan wil ik ze een paar andere vragen voorleggen. De eerste luidt: wiens loopbaan is beangstigender, die van George Bush of die van mij."  

Paris gaat verder: "Ik ben niet blind. Ik kijk om me heen en zie de crack-epidemie, het onevenredig hoge aantal zwarten met Aids, de groeiende armoede in de zwarte gemeenschap, de negatieve mediaverhalen over zwarten, zwarten als exclusieve doelgroep zien voor gevaarlijke producten als malt-liquor. If there Is na actual, formal government plan tot eliminate black folks In America, there might as wel be."  

Dat Paris, net als de meeste van zijn rap-collega's onbekend is met nuances maar wel met vooroordelen, blijkt uit de boodschap van de laatste elpee 'Sleeping wlth the enemy'. Naast het uitmoorden van iedereen in het Witte Huis worden ook devil whites, sissy niggas en andere afvallige zwarten met uitroeiing bedreigd. En de titeltrack handelt tegen interraciale relaties: 'To Integrate means assimilate'.  

Dit liegt er natuurlijk niet om. Uit angst voor censuurdrift van de grote platenmaatschappijen, waarvan Ice T dus een slachtoffer was, heeft Paris deze elpee op zijn eigen platenmaatschappij uitgebracht. Een stap die indertijd ook door de punkbeweging - het in eigen beheer uitbrengen - werd genomen. Overigens voorspelt Ice T in een vraaggesprek dat rap in de toekomst in de illegaliteit zal komen. "Ik ben erg cynisch over dat freedom of speech-gedoe," aldus de rapper. "Rapplaten worden nu al vanuit een kofferbak verkocht, net als drugs". Aardig detail is dat Tipper Gore, gehuwd met vice-president Al Gore, voorzitter is van de Parents Music Resource Centre (PMRS), een club brave Amerikanen die al te expliciet gewelddadige of seksuele taal snel het label ongewenst opplakt en via een goede lobby in het Witte Huis (overduidelijk in dit geval) platen laat verbieden. 

Homofobie  

Of censuur een juist middel is om ongewenste teksten aan te pakken, daarover is in NN al eens een aardige discussie gevoerd. Feit is wel dat rap gewelddadig, seksistisch, vrouwonvriendelijk, homofobisch, antisemitisch en racistisch uit de hoek kan komen. Een voorbeeld van homofobie vinden we bij de alom gerespecteerde Public Enemy. In het nummer 'Meet the G that klled' me horen we: "Man to man. I don't know if they can, from what I know the parts don't fit." 

Het Amerikaanse blad Rappages signaleerde een nog duidelijker voorbeeld in 'Pimpin' ain't easy' van Big Daddy Kane: "The Big Daddy law is anti-faggot, that means no homosexuality." Het blad Rappages zoekt en vindt de volgende verklaring hiervoor: "De zwarte gemeenschap is nog altijd niet op haar gemak gesteld met homoseksualiteit. Als gemeenschap kiezen we er nog te vaak voor om iets wat we niet goed begrijpen, te negeren of te bekritiseren."  

Het blad is van mening dat het de hoogste tijd is dat dat gaat veranderen en signaleert ook homo-vriendelijker teksten. Zo schreven The Disposable Heroes of Hiphoprisy het nummer 'Language of violence', de eerste anti-gay-bashing-rapsingle. De zanger van The Disposable Heroes of Hiphoprisy Michael Franti: "De parallelen tussen potenrammen en zwarten in elkaar slaan zijn duidelijk." Ice Cube, overigens ongetwijfeld miljonair, doneerde onlangs 25.000 dollar aan MAP, het Minority Aids Project in Los Angelos. Of hier sprake is van je geweten of lastige critici afkopen, laat ik hier even in het midden...  

Nation Of Islam 

Voorbeelden van racisme zijn te vinden in het werk van Ice Cube waarin hij tegen de Koreaanse gemeenschap ageert. (Het nummer 'Black Korea' op de Death Certificate-elpee) Algemener gesteld zou je kunnen zeggen dat veel rappers ook weinig op hebben met hun blanke medemens. Een deel van de verklaring voor deze gevoelens ligt natuurlijk in de zwart-wit-verhoudingen die we nu kennen en in het verleden hebben gekend, maar ook is het zinvol om eens in te gaan op het verbond tussen de Nation Of Islam en rap. 

In het dubbelnummer van NN (#125-126) schreven we in verband met Malcolm X over de Nation Of Islam. De leer van deze religie is dat alle blanken duivels zijn en alle zwarten goden. Het blanke ras zal vernietigd worden en de hemel op aarde zal rond het jaar 2000 terug op aarde keren wanneer de zwarten zullen overheersen. In deze leer krijgen ook het jodendom en het christendom een veeg uit de pan, zodat misschien ook het antisemitisme te verklaren valt, dat ooit bij een lid van Public Enemy opspeelde. 

Da Lench Mob is een trio dat dit weekeinde ook in Paradiso zal optreden. De leden van de band zien veel in de Nation Of Islam. Op de vraag van een interviewer in het blad HipHop Connection of zij alle drie moslim zijn, ontspint zich een alleraardige discussie. "We zijn het allemaal bij geboorte. Iedereen, of we het nu leuk vinden of niet. Iedere zwarte is geboren als moslim, of hij het nu weet of niet. Persoonlijk heb ik Jezus Christus in 1988 in mijn leven geaccepteerd. Ik weet wie Jezus is, dus ben ik niet gek. Maar ik weet ook wie de duivel is en als een god weet wie de duivel is dan zal hij natuurlijk altijd proberen om die duivel te doden."  

Dezelfde J-Dee van Da Lench Mob deed eerder in het interview al van zich spreken, toen het gesprek over het vredesverdrag tussen de Bloods en de Crips ging (zie NN #112 en #116/117). Om dit vredesverdrag te frustreren zouden er FBI-agenten zijn ingezet. Een samenzwerings-theraple waar J-Dee nog een schepje bovenop gooit: "Ze hebben alle FBI-agenten uit Rusland gehaald en in de gangs van South Central gezet. Ze hebben de gangs geïnfiltreerd en ze proberen zo het verdrag te breken." (Overigens zijn de laatste berichten dat het verdrag nog steeds standhoudt, maar dat latino-gangs en kleinere onafhankelijke gangs in het ontstane gat zijn gedoken.)  

Het zal niemand verbazen dat ook de toekomstvisie van Da lench Mob weinig rooskleurig is. 'Freedom got an AK' zingen de heren op de elpee 'Guerillas in de mist'. Een herhaling van de LA-rellen ligt voor de hand, is hun opinie. Aanleiding zal ditmaal het vonnis van de vier zwarten zijn, die tijdens de rellen een blanke vrachtwagenchauffeur bijna dood sloegen. Dit werd door een politiehelikopter gefilmd. "Maar ditmaal gebeurt het niet in onze eigen buurten. Deze keer gaan we naar Hollywood. De subburbs gaan eraan geloven," aldus Da Lynch Mob, die daarmee aangeven goed naar Public Enemy's 'Burn Hollywood Burn' te hebben geluisterd. 

Een groep die er nog een extra schepje Nation Of Islam opgooit is Brand Nubian. De leden van de groep noemen zich Sadat X en Lord Jamar. Het eerste nummer van hun nieuwe elpee 'In God we trust' (was dat niet de titel van een Dead Kennedy's elpee?) heet 'Allah U Akbar'. Samples van islamitische gebeden openen het nummer. Brand Nubian volgt de Five Percent Nation, een idee dat van de leider van de Nation of Islam, Elijah Muhamed afkomstig is. Het gaat erom dat slechts vijf procent van de mensheid echt in harmonie met de wereld leven. Deze vijf procent moet de andere 85 procent er bewust van maken dat zij onderdrukt worden door de resterende tien procent.  

Brand Nubian vult haar elpee naast notoir sexisme met nummers vol zwarte goden en witte duivels. In een interview leggen zij dit uit: "Voor ongeoefende oren klinkt het misschien wat vreemd wanneer wij zeggen dat een zwart iemand een god is en een blanke de duivel. Want wanneer je de term duivel hoort denk je aan datgene wat je hebt geleerd, iets satanisch, spookachtigs, iets 100 procent kwaad. En wanneer je de term god hoort denk je aan iets wat 100 procent goed is. Dat zijn twee misverstanden. Het goede en het kwade zit in alles. Het is maar net wat je laat domineren. Wanneer we kijken naar de meeste van de blanke mensen die de wereld controleren, dan is het duidelijk dat zij het kwade laten overheersen. Dus wanneer wij zeggen dat deze mensen duivels zijn dan hebben we toch een punt?"  

Uit een recent onderzoek in Amerika bleek dat 70 procent van de rapplaten door blanken worden gekocht. Bijna alle rappers noemen dit overigens een positief iets en denken dat rap alleen maar serieus werd genomen nadat blanken er naar begonnen te luisteren. 

Cunnilingus 

Voorbeelden van het notoire sexisme in rap zijn er teveel om op te noemen. Daar begin ik niet eens aan. Wat wel vermeldenswaardig is, is dat er een tegenbeweging op gang is gekomen, waarvan vele vrouwelijke rapsters als Queen Latifah, Sister Souljah, Bitches With Problems (BWP) en ook groepen als Consolidated deel van uit maken. Tot mijn verbazing zag ik laatst dat Consolidated, die nog geïnterviewd werden in NN #123, zowaar een top-tien-hit had met het nummer 'You suck'. Dit samen met The Yeasty Girls gezongen nummer is een hommage aan de cunnilingus, oftewel het beffen. 

Wat ook een positieve injectie aan de Amerikaanse rap kan geven is de internationalisering ervan. Rap als Marxman uit Groot-Brittannië die ingaat op de neiging van de Engelse rechtsspraak om onschuldigen te straften voor niet-gepleegde bomaanslagen is een welkome aanvulling op het genre. Of een Duitse rapper als J met songs als 'The beast no one ever tamed, the new gestapo' en 'Someone opened the cage and out came Germany again'. Zijn standpunten hebben hem op doodsbedreigingen uit neo-nazi-hoek opgeleverd. "Rap is de krant van de straat. Wat ik zeg is al twee jaar gaande en de regering doet niets. Mensen zeggen, 'och kom nu zijn we een democratie'. Maar wat nu gebeurt is precies het verkeerde. De regering zegt nu ook al dat er te veel buitenlanders zijn. Zij creëren een buitenlandersprobleem, net zoals Hitler een jodenprobleem creëerde." 

Het zal wel druk worden, dit weekeinde bij Ice Cube en Da Lynch Mob in Paradiso. Een passende plaats voor deze rappers, trouwens. Paradiso was vroeger namelijk een kerk. De preken van Ice Cube en consorten kosten fl. 25,-. Net zoveel als de Ramones, de laatste keer dat ze kwamen, om met de parallel rap/punk te eindigen. Yo. Gabba-gabba-hey. Kassa! 

Tuin