UIT: NN #133 van 1 april 1993   

Huisvestingswet of ontruimingswet? 

Per 1 juli treedt de Huisvestingswet (HW) in werking. Deze wet Is bedoeld om een wirwar van regelgeving op het gebied van huisvesting en distributie in een overzichtelijk geheel onder te brengen. Met het in werking treden van de wet vervallen de woonruimtewet en sommige van de tot nu toe ingevoerde delen van de Leegstandswet. Deze zijn er in opgenomen. Wat er ook in is opgenomen is het beruchte artikel 86. Daarin staat dat het Wetboek van Strafrecht moet worden aangepast: kraken van ruimtes die nog geen jaar leegstaan wordt strafbaar. 

Protest van juristen en acties op beperkte schaal konden er niets aan veranderen. We waren duidelijk veel te laat en bovendien is kraken politiek geen item meer: de woningnood is toch opgelost (?!). Lankhorst van Groen Links protesteerde nog, maar tevergeefs. Erger nog, in eerste instantie was de anti-kraaktermijn een half jaar, maar dankzij een ingreep van de VVD en ander rechts tuig werd het een heel jaar. 

De anti-kraak maatregel is slechts een zijdelingse stap in het verhaal. De Huisvestingswet gaat vooral over de distributie van woningen. De HW is aangepast aan de opvattingen die op het moment heersen bij de overheid: minder bemoeienis, meer eigen initiatief. De beleidsmakers gaan er vanuit dat de woningnood in het grootste deel van het land is opgelost en dat er nu alleen nog problemen met de verdeling van huizen zijn. Sociale woningbouw is niet meer nodig, want er zijn genoeg goedkope woningen. Alleen wonen daar veel mensen met een te hoog inkomen die best een duurder huis kunnen betalen. Om te zorgen dat de goedkope woningen ook bij de mensen met de lage inkomens terechtkomen wil de wet dat huizen met een huur onder de fl. 425 alleen toegewezen worden aan de lage inkomensgroepen. 

Wat de distributie van goedkope woningen in Amsterdam betreft, verandert er dus eigenlijk niets. Alleen mag de gemeente minder eisen stellen bij het verstrekken van woonvergunningen voor koopwoningen: nu is de grens waaronder eisen gesteld worden twee ton, dit moet omlaag naar 145 duizend. Daarvoor wordt een oplossing gezocht in voorwaarden bij de grond uitgifte. 

Kortom, in de praktijk verandert de HW niet veel aan de distributieregels. Rest 'slechts' het anti-kraak artikel. Hoe vreemd het ook mag klinken dat met een lullig paragraafje in een wet over wonen een andere (straf)wet wordt bijgesteld, het gebeurt gewoon. En wij moeten er mee zien te leven, of te overleven. 

De uitvoering 

Binnenkort moet iets dus een jaar leegstaan voor het gekraakt 'mag' worden. Voor sommige gemeenten maakt dat geen bal uit, kraken is daar allang strafbaar volgens de Algemene Politie Verordening (APV): Nijmegen bijvoorbeeld. Andere gemeenten zijn erg vooruitstrevend als het gaat om repressieve wetgeving: Arnhem bijvoorbeeld. Daar lopen ze al jaren op de wet vooruit en ontruimen als een pand nog geen zes maanden leegstaat. Een tijdje geleden werd zelfs een pand ontruimd omdat het nog geen jaar leegstond. Dat laatste geval ging om een pand dat erg mooi lag (voor ons) en dat de gemeente erg slecht uitkwam. Ze hadden er dus alle baat bij om zo snel mogelijk te ontruimen, dus grepen ze naar het makkelijkste argument. In Arnhem zullen ze waarschijnlijk ook in andere gevallen snel optreden, zodat kraken en behouden van panden die nog niet langer dan een jaar leegstaan erg moeilijk wordt. 

De vraag is wat steden waar nu nog regelmatig gekraakt wordt, gaan doen. Strak uitvoeren van de wet of langzaam invoeren en eerst een aantal testcases uitwerken voordat ze tot algehele uitvoering overgaan. Belangrijke factor daarin zal het gedrag van de krakers zijn: laten we met ons sollen of gaan we met alle middelen deze bespottelijke leegstandsbescherming te lijf? 

De praktijk  

De leegstandstermijn is een extra mogelijkheid in het arsenaal van gemeente en eigenaar. Het is een aanvulling op de lokaalvredebreuk: staat iets niet lang genoeg leeg heeft de eigenaar niet de tijd gehad er iets mee te doen en is het dus nog feitelijk in gebruik. Geen gezeur meer over al dan niet bestaande plannen of aanwezige potjes verf die op een verbouwing moeten duiden. Een eigenaar hoeft niet meer te doen dan aan te tonen dat een pand nog geen jaar leeg staat en er kan ontruimd worden. Dat is een grote sprong voorwaarts voor de bescherming van het eigendom en een grote klap voor het rechtvaardig verdelen van woonruimte.  

De vraag is alleen hoe je aantoont of iets al een jaar leegstaat, of hoe een eigenaar aantoont dat het niet zo is. Natuurlijk komt Directeur Kor Rupt van Zwendel BV met mooie papieren dat nog elf maanden en dertig dagen geleden een aannemer in het pand bezig is geweest. Wij zullen dan aan moeten zien te tonen of dat waar is of niet. Buurtverklaringen, oude kranten etc moeten de Officier van Justitie overtuigen dat er geen sprake is van wetsovertreding. Tenminste, als we geen ontruiming willen riskeren wegens 'te korte' leegstand. 

Belangrijk zal de houding van Justitie zijn. Zien zij de wet als de langverwachte oplossing voor het kraakprobleem of hebben ze er weinig behoefte aan omdat er al genoeg middelen waren en kraken weinig prioriteit heeft. Dit zal afhangen van de gemeente. Te verwachten valt dat Groningen moeilijker zal gaan doen dan bijvoorbeeld Amsterdam, al kan je dat nooit zeker weten van tevoren. 

Wat Amsterdam of Utrecht betreft zal er weer een verschil zijn of het gaat om een kraak van een groot pand, of van een distributie-etage in een van de oude wijken. In de dure buurten zal justitie sneller geneigd zijn op te treden, in de oude buurten minder snel. Daar heeft bestrijden van kraken geen grote prioriteit, en als ontruimen te veel stennis geeft verliest de smeris meer aan rust dan ze winnen met ontruimen. 

Perspectief 

De kraakbeweging zit in een moeilijke periode. Behoefte aan woonruimte blijft en de mogelijkheden nemen toe. De kantorenmarkt is verzadigd en de naderende achteruitgang in koopkracht voor veel mensen zal de woningmarkt geen goed doen. Dat betekent leegstand, die nu al goed te zien is In de kantorenmarkt. Dat zal de komende jaren erger worden: minder behoefte aan kantoren door toenemende automatisering en doorlopende trek van kantoren naar de rand van de stad. Dus er valt genoeg werk te verzetten de komende jaren. 

Tegelijkertijd stijgende woonlasten de pan uit en zakken de lage inkomens snel in, dus ook de behoefte aan goedkope ruimte zal snel groeien. langzaam maar zeker tekenen de contouren zich af van de kraakbeweging van 2000. Hoe dat er uit gaat zien hebben we voor een deel zelf in handen: de repressieve wetgeving is er, maar laten we ons nu op de kop zitten? En trouwens, als de economie een beetje terugloopt, dan zullen al snel heel wat kantoren jaren leeg komen te staan, dus wat nou Huisvestingswet? 

Als je het negatief bekijkt kan je concluderen dat kraken weer een stuk moeilijker is geworden. Alleen daar waar (nog) een stevige organisatie is kan het zich handhaven, elders zal kraken zeer moeilijk worden. Dat is echter een passieve conclusie. Je kan ook besluiten dat kraken meer dan ooit goede organisatie en een stevige structuur binnen de buurt en/of stad vereist. Bovendien is inzet nodig om je positie op te bouwen of te handhaven. De noodzaak van goede en betaalbare huisvesting voor iedereen blijft onveranderd voortbestaan, evenals de kansen om te kraken. Ook de Huisvestingswet maakt geen einde aan het kraken. 

(Op vrijdag 9 april vindt er over de Huisvestingswet een discussiebijeenkomst plaats in het Wijkcentrum Ceintuur in Amsterdam, zie agenda) 

++++++++++++++++++++++++++++++++++   

KRAAKNIEUWS 

AMSTERDAM: Van Ostadestraat 108/110 kan vanaf 21 maart ontruimd worden; Mauvestraat 1 en tweede Sweelinckstraat zijn gedagvaard voor respectievelijk 29 en 30 maart. P. Aertszstraat kan vanaf 10 april ontruimd worden. Begin maart werd Nieuwe Nieuwstraat 19 gekraakt. Dit pand stond al ongeveer 12 tot 18 jaar leeg en is eigendom van Stadsherstel. Zij zeggen het pand te willen renoveren, maar willen dit reeds heel lang, nu wonen er dus mensen die hopelijk de tijd krijgen dit wel te doen. 

GRONINGEN: De gemeente Groningen krijgt het binnenkort opnieuw met krakers aan de stok. B & W stellen voor de gekraakte Westerkerk aan de Kraneweg te slopen. Onderzoek heeft uitgewezen dat opknappen van de kerk twee tot drie keer zo duur is als nieuwbouw. Groot probleem volgens B en W is dat voor achterstallig onderhoud liefst één miljoen gulden nodig is. De gemeente heeft de kerk destijds voor fl 362.000,- aangekocht. 

UTRECHT: In de nacht van 8 op 9 maart is de kerk 'Onze Lieve Vrouwe van Goeden Raad' op het Schimmelplein gekraakt. De kerk stond sinds 1990 leeg en is eigendom van Bisdom Utrecht: De kerk wordt in oktober gesloopt. Op voorwaarde dat de kra(a)k(st)ers er de dag na de sloopdatum uit zijn, werd er door Bisdom Utrecht een bruikleencontract aangeboden. Dit werd aangenomen wegens woningnood. Het is de bedoeling dat er in de kerk een soort kraakkroeg komt en dat het kraakspreekuur Lombok er gebruik van gaat maken. 

Schreven we in NN 131 nog dat de bewoners van Maliebaan 39a geen kort geding zouden krijgen, inmiddels is het pand ontruimd en wel op een zeer originele manier. Keurig in het pak gestoken ontvingen de krakersters op 17 maart de gerechtsdeurwaarder. Voordat hij naar binnen mocht moest hij een korte speech aanhoren. Bovendien moest hij een enorme stapel papieren ondertekenen. Pas daarna ontruimden de krakers zonder slag of stoot het pand. Een reactie van één van hen in het Utrechts Nieuwsblad: 'We hebben allemaal een hekel aan geweld, maar wilden ook niet zonder meer weggaan. Daarom hebben. we gekozen voor deze grappige actie en we hebben meteen laten zien hoe belachelijk formeel dit soort dingen verloopt."  

Op 18 maart brachten de gebroeders Westra, eigenaars van café Broers op het Janskerkhof en een kantoor/adviesbureau en architect Koemans een bezoek aan de Ubica-panden op de Ganzenmarkt. Zij hebben plannen om een grand café/restaurant in yuppenstijl op te richten. Naar aanleiding hiervan voerde Komité Binnenstad Yuppenvrij een verf-aanslag uit (in navolging van de Razende Rubbertjes, zie vorige NN) op het hiervoor genoemde café en kantoor/adviesbureau. Dit Komité vindt dat de oprichting van een café ten koste gaat van woon- en werkruimte voor een hoop mensen en dat de toch al lawaaiige buurt nog onrustiger zal worden.