UIT: NN #132 van 18 maart 1993   

NIEUWS

Servische vrouwen dominant aanwezig op vrouwendemo 

AMSTERDAM - Op zaterdag 6 maart werd er vroeg in de middag verzameld op de Dam voor een landelijke vrouwendemonstratie (met internationale vertegenwoordiging) onder het motto 'Vrouwenrechten - Mensenrechten: stop geweld tegen vrouwen'.  

Eenmaal op de Dam aangekomen raakte ik in eerste instantie enthousiast vanwege de vele spandoeken die de hemel in prijkten. Maar na een kritische blik op de teksten van deze doeken bleef er weinig enthousiasme over. Het bleek dat Servische vrouwengroepen (die vanuit Duitsland gekomen waren) de demonstratie misbruikten voor pro-Servische nationalistische propagandadoelen. 

Met een ruime honderd (misschien wel tweehonderd) doeken stonden zij verspreid over de Dam en domineerden hierdoor zo sterk dat je je afvroeg in wat voor demonstratie je eigenlijk zou gaan meelopen. De sfeer op de Dam veranderde, vrouwen vroegen zich af wat ze hieraan konden doen. Vanaf het podium riepen de organisatoren van het 8 maart komitee de Servische vrouwen op om alle spandoeken die berustten op nationalistische grondslag te verwijderen. Of om de vrouwen die niet aan deze oproep gehoor zouden geven te isoleren en negeren.

Aan geen van beide oproepen werd gehoor gegeven. De situatie op de Dam bleef hetzelfde, de spandoeken staken nog steeds de lucht in. Hoe deze overkill aan nationalistische teksten te negeren als je er pal tussen staat?! Ondertussen vertrokken de meeste demonstranten en lieten enkele honderden vertwijfelde, verontruste en/of boze vrouwen achter die weigerden mee te lopen onder de vlag van de Serven of van wie dan ook. Hoewel de organisatoren van de demo zich uitdrukkelijk distantieerden van de nationalistische teksten en de leuzen niet onderschreven, vonden zij het geen reden om de demo pas te laten starten nadat de spandoeken weggehaald zouden zijn. 

"We laten onze demonstratie niet afpakken", aldus een woordvoerdster van het 8 maart komitee. Zij wilden zich niet laten intimideren door een verhoudingsgewijs kleine groep vrouwen, ondanks hun indringende aanwezigheid. Bovendien vonden zij dat je vanuit het democratisch principe hier weinig tegen kon doen. De organisatoren betreuren het bovenstaand beschreven gedeelte van de demo, maar vinden toch dat hun doel met deze demonstratie is bereikt. "Er is ruim de aandacht gevestigd op de doelstelling van de demo en de basis is verstevigd om verdere activiteiten te ontplooien."  

Zij waren blij met de grote opkomst/respons van vrouwen, de schattingen liepen op van 5000 tot 10.000 vrouwen. Natuurlijk laten niet alle vrouwen binnen of buiten het voormalige Joegoslavië zich meeslepen door vergaande nationalistische standpunten en/of gevoelens (zie ook NN #131). Buiten de kleine groep nationalistische Servische vrouwen, waren er veel vrouwen aanwezig om te demonstreren voor het stoppen van geweld tegen vrouwen, maar dan ook tegen álle vrouwen. Het lukt hen door alle scheidslijnen heen solidariteit voor elkaar op te brengen. Hier volgen enkele citaten uit de gehouden toespraken en uitgedeelde pamfletten van onder meer Nederlandse, Duitse. Servische, Kroatische en Bosnische vrouwen. 

Group for women raped in war/women in black/Belgrado: "We moeten het opnieuw zeggen dat we het erg vinden dat sommige zusters uit Kroatië (van het Netwerk os Yugoslav Feminists) niet meer met ons willen communiceren. Ondanks dat wij hun werk voor vrouwen ondersteunen, wat op de lange termijn meer vrijheid moet brengen voor iedereen, zien ze ons nog steeds als een deel van het lichaam van de vijand. Wij hebben altijd al het politieke standpunt ingenomen dat het eerste regime dat aangeklaagd zou moeten worden het onze is. Maar wij kunnen het niet helpen dat alle drie regimes zich op precies dezelfde manier tegen vrouwen keren. Het nationalisme en deze oorlog laten ons zien dat in de drie naties de vrouwen worden beschouwd als eigendom van de man en dat men daarom de vrouwen van de vijand verkracht om op die manier de vijand te verwonden. Op de tweede plaats krijgt de foetus van de vrouw de nationaliteit van de verkrachter en op de derde plaats moeten vrouwen die thuis zijn kinderen baren zodat er op die manier nieuwe soldaten zullen komen voor toekomstige wraakplannen. Dit laat zien dat in alle drie de naties het vrouwzijn teruggebracht wordt tot het totale doel van nationalistische politiek".  

Claudia Roth (lid Duitse Grünen en Europarlement) speech: "Verkrachting moet als een op zich zelf staande reden voor asiel erkend worden en de grenzen van de EG moeten voor die vluchtelingen worden geopend. Wij keren ons tegen de cynische dubbele moraal van Europese regeringen, die krokodillentranen om de ellende plengen maar gelijktijdig de grenzen sluiten en de vluchtelingen weer wegsturen."  

Elly Pastoors voorzitter NVR: "Wij willen hier vandaag niet alleen protesteren tegen de schending van vrouwenrechten, maar wij willen ook een krachtige ondersteuning bieden aan al diegenen die straks in Wenen op de mensenrechtenconferentie de belangen van vrouwen zullen verdedigen. Het blijkt meer en meer dat vrouwen niet gebaat zijn met de simpele erkenning van mensenrechten; mensenrechten zijn nog teveel mannenrechten."  

Verklaring van Kroatische, Servische én Bosnische vrouwen, speech: "Wij willen een breed publiek informeren: dat wij met de regeringen en alle nationalistische politieke kernen in Ljubljana, Zagreb, Sarajevo en Belgrado, die aan de oorlog bijdragen, niet akkoord gaan, dat wij via onze alarmdienst alledaagse getuigenissen hebben over het permanente mannelijke geweld tegen vrouwen, dat tijdens de oorlog slechts is uitgegroeid. De oorlog tegen vrouwen wordt al sinds lang gevoerd." (Anita)  

8 MAART - VROUW IN BEELD

DEN BOSCH - Ook dit jaar werd de Internationale Vrouwendag weer gevierd in Den Bosch, er werd gekozen voor het thema 'Vrouw in beeld'. Door middel van informatie en discussie werd er ingegaan op het beeld dat door de reclame van vrouwen geschetst wordt en hoe door vrouwen van nu verschillende culturen beleefd wordt.

Het thema werd ingeleid door Spuugzat uit Amsterdam, daarna kwamen Rohlee, een Filippijnse vrouw en Jolanda uit Nicaragua aan het woord. 

Spuugzat, opgericht in maart '92 houdt zich bezig met seksisme binnen de reclame. Door middel van acties (bezetting Reclame Code Commissie, kladacties, klachten indienen bij RCC) en info-avonden ageren zij tegen de vrouwonvriendelijke reclames. Ook zijn zij in samenwerking met het Clara Wigman instituut aan het werk om de bestaande reclamecodes, waarop de RCC reclames waar klachten over binnenkomen toetst, te herformuleren. Dit omdat de bestaande codes niet effectief blijken te zijn en zowel seksisme als racisme niet uitsluiten, zoals wij dagelijks ondervinden.  

Aan de hand van een diaserie toonde Spuugzat hoe stereotiepen veelvuldig naar voren komen: de vrouw als blikvanger/lustobject, de vrouw in de verzorgende rol, de vrouw als altijd beschikbare en passieve vrouw t.o.v. de actieve man. Dat trucage een belangrijk onderdeel is bij het maken van reclame wordt belicht. Er wordt gelet op de manier waarop er gefilmd/gefotografeerd/geportretteerd wordt. Wie kijkt naar wie en hoe. Wat is de houding van een personage etc. Vrouwen kijken bijvoorbeeld vaak recht de camera in (beschikbaarheid) en mannen vaak langs het beeld weg (afstandelijkheid). Verder tonen dia's ons vage en superduidelijke dubbelzinnigheden, denk aan de reclame van de koe Miss Holland, Miss met inhoud. Spuugzat signaleert ook een verandering in de reclame waar met name het steeds gewelddadiger karakter in het oog springt (bijvoorbeeld de Mazda-reclame van de vrouw met het blauw geslagen oog). 

Na de inleiding krijgt Jolanda het woord. Zij is een vrouw uit Nicaragua en woont vier jaar in Nederland. Zij geeft een korte beschrijving van haar land en concludeert dat haar 'kleine' land in deze eeuw slechts in twee 'dingen groot is geweest: In haar revolutie en in het machismo! De vrouwen worden in haar land gezien als een ding, het bezit van een man die over haar kan beschikken wanneer hij maar wil. Echter uit de strijd in Nicaragua kwam een revolutie voort waarin vrouwen het recht verworven hadden om behandeld te worden als mensen. De revolutie bracht veel goede dingen mee ten aanzien van de positie van vrouwen. Eén van de positieve kanten was dat per wet werd verboden om de vrouwen als reclame-object te misbruiken. 

Echter er vond geen mentaliteitsverandering plaats en de Sandinisten verloren de verkiezingen. Met de huidige regering is het nu zo dat of er een spijker of stukje hout verkocht moet worden, er een vrouw in bikini aan te pas moet komen. De vrouw wordt overduidelijk gebruikt op tv, in kranten e.d. Meestal zijn dit ook nog eens blonde, blauwogige vrouwen. Onder de Sandinisten waren mensen niet gewend aan dit soort reclames, veel mensen zouden het toen ook niet geaccepteerd hebben. De meeste mensen uit Nicaragua ervaren deze reclames niet als iets eigens, maar zien het als het resultaat van buitenlandse invloeden.  

Rohlee, een Filippijnse vrouw die onder meer werkt voor Filippijnse Vrouwen Netwerk in Europa, vertelt dat de Filippijnse vrouwen niet alleen binnen de prostitutie behandeld worden als gebruiksvoorwerp. De onderdrukking van vrouwen aldaar wordt gevoed door de hele commercie, films, kranten, het straatbeeld etc. Juist vrouwen uit de derde wereld en/of ontwikkelingslanden zijn vaak het slachtoffer van commercie en reclame. Advertenties en spots geven een beeld van een onwerkelijke wereld. 

Vrouwen worden er in beeld gebracht als een verlengstuk van een product zodat het lijkt alsof je de vrouw erbij krijgt als je een product koopt. Of aan vrouwen wordt voorgespiegeld dat als ze bepaalde producten gebruiken ze vanzelf schoonheid, hersens en mannen zullen krijgen. Het attractief en dienstbaar zijn voor mannen wordt zeer sterk aangemoedigd door de media. Zij maken gebruik van een zeer actieve kapitalistische promotie voor hun producten. Gebruiken vrouwen deze producten niet, zijn ze dus niet aantrekkelijk en hebben daardoor geen marktwaarde.  

Via de media wordt constant geprobeerd het traditionele vrouwbeeld te versterken. De vrouw moet mooi en blij zijn en vooral tevreden. Ze worden gestimuleerd hun lot te aanvaarden en zelfs leuk te vinden. De Filippijnse vrouw heeft echter weinig reden om dit te zijn. De werkelijkheid van deze vrouwen bestaat uit een dubbele belasting; ze heeft zowel de zorg voor de kinderen, als de zorg voor het brood dat op de plank moet komen, i.p.v. tandpasta, antiroos shampoo e.d. De media beïnvloeden niet alleen het maatschappelijk beeld van vrouwen, maar ook het beeld dat ze over zichzelf hebben. De media hebben invloed op hun socialisatieproces, wat ze moeten kopen, dragen, wat ze willen hebben, wat ze moeten kiezen en verlangen, wat ze dromen en uiteindelijk zullen worden. Volgens Rohlee is de media er in geslaagd het vrouwenvraagstuk te depolitiseren. (Anita)   

HUIZEN TEGENSTANDERS ABORTUS AANGEPAKT 

GRONINGEN - Persverklaring: "In de nacht van 7 op 8 maart hebben wij twee abortus tegenstanders - L.M. Vencken, bestuur 'Vereniging ter bescherming van het ongeboren kind' en J.J. Boonstra, contactpersoon Groningen van 'Schreeuw om leven', thuis opgezocht, hun stoep met bloed besmeurd, klerenhangers en breinaalden achtergelaten en met roze en lichtblauwe verfbommen gegooid om hun duidelijk te maken dat zij niet het recht hebben om te beschikken over vrouwen lichamen zoals hun goed dunkt en te criminaliseren en te veroordelen als vrouwen willen beslissen over hun eigen lichaam." 

"8 Maart Internationale Vrouwendag: helaas duurt de eeuwenlange oorlog tegen vrouwen nog steeds voort. Dit blijkt o.a. uit het feit dat er van 11 tot en met 14 maart een internationaal pro-life (anti-abortus, antifeministisch, antihomoseksualiteit) congres is in Helvoirt. Opnieuw krijgen prominente tegenstanders van de vrouwenstrijd hun kans om zieke praatjes te verkondigen en te opperen, de klok een halve eeuw terug te draaien. Als obscure conservatieve groepen hun zin krijgen, wordt abortus ook in Nederland opnieuw verboden. Hierdoor worden vrouwen opnieuw in de illegaliteit gedreven en zuilen zij aangewezen zijn op het gebruik van breinaalden, klerenhangers, zeepspuiten, allerlei gifdrankjes, van de trap afvallen, lucht inspuiten of hun toevlucht zoeken tot niet professionele aborteuses. 

Al eeuwenlang hebben vrouwen op allerlei manieren geprobeerd middelen te vinden om over hun eigen lichaam te beschikken; de eerst primitieve voorbehoedsmiddelen en de hierboven genoemde gevaarlijke abortusmethoden, die vaak ondeskundig en onhygiënisch plaatsvonden waardoor het gevaar op onvruchtbaarheid, besmetting, ontsteking en daarop volgend de dood groot was. LEVENSGEVAARLIJK!!! Niet alleen voor de vrouw maar ook voor de vrucht. 

De angst voor een opnieuw te voeren strijd voor abortus en de strijd tegen het terug draaien van de abortusmaatregelen in Nederland is wel degelijk reëel te noemen. In steeds meer landen m.n. die toebehoren aan het voormalig Oostblok (Polen. Ex-DDR, Slowakije) wordt abortus onder strikte voorwaarden gesteld of zelfs verboden. Kortom: de anti-abortusgroepen winnen aan terrein. Nog steeds zijn ook in Nederland groepen actief die tegen het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw over haar lichaam zijn. Deze anti-abortusgroepen komen voor een groot deel uit christelijk-fundamentalistische kringen (Human Life International, Stichting Michaël redt het leven, Recht zonder onderscheid, Schreeuw om Leven, Vereniging ter bescherming van het ongeboren kind enz.) en hebben veelal contacten mei extreem-rechtse groepen en partijen (Oud Strijders Legioen, Vlaams Blok, REX enz).  

Het is ook juist de opleving van het extreem-rechtse gedachtegoed in heel Europa die deze anti-abortusgroepen de wind in de zeilen geeft. Via georganiseerd extreem rechts zullen ze proberen het terrein terug te winnen wat ze verloren hebben binnen de gevestigde politieke partijen (Wet gelijke behandeling. Wet afbreking zwangerschap.) Abortus is ons recht, ons recht als vrouwen om zeggenschap te hebben over ons eigen lichaam".   

RAZENDE RUBBERTJES 

Persverklaring, Utrecht 9 maart '93: "Twee nachten voor aanvang van de Human Life Interest/pro Life conferentie in Helvoirt hebben wij uit kwaadheid over dit congres drie gebouwen besmeurd: de residentie van kardinaal Simonis en de kerk in de Lange Nieuwstraat (Utrecht); het kantoor van Human Life in Eindhoven. 

Dit congres mag niet doorgaan. Een citaat uit hun programmablad:

"Sprekers met een wereldwijde reputatie vertellen U over het kwaad van abortus, anticonceptie, sterilisatie, euthanasie, feminisme en homoseksualiteit." Zo'n congres heeft niets goeds te brengen, is discriminerend en beledigend. Wij bepalen zelf wat we doen met ons lichaam, met wie we naar bed gaan en over abortus etc. Wij veroordelen alle popi jopies die in deze tijd met een AIDS-crisis het gebruik van condooms en beflapjes bestrijden. Bestrijdt seksisme, homohaat en rechts-christelijk fascisme - De Razende Rubbertjes."    

HELVOIRT: ACTIES TEGEN AARDS-CONSERVATIEVEN 

HELVOIRT - Op donderdag 11 en zaterdag 13 maart werd er in Helvoirt gedemonstreerd en gemanifesteerd tegen het vierdaagse congres van vertegenwoordigers van pro-life bewegingen uit een aantal Europese landen en de VS. 

De conferentie werd georganiseerd door de Belgisch-Nederlandse afdeling van Human Life International (HU), opgericht in '81 door de Amerikaanse pater P. Marx die ook op deze conferentie aanwezig was. De HU is 's werelds grootste pro-Iife organisatie (een uitgebreid artikel over HU werd geplaatst in de vorige NN). De Nederlandse afdeling van HU is opgericht in juni'92, voorzitter van de Nederlandse HU is Y. Kremer, bekend geworden door militante anti-abortusacties (naar Amerikaans model) van enkele jaren geleden.  

Andere 'prominente' aanhangers/gasten van de HU die op de conferentie aanwezig waren zijn: Kardinaal Simonis, pater H. Koopman, de oerconservatieve arts dr. K. Gunning die heeft gesproken over euthanasie en dr. G. van den Aardweg, die een lezing gaf over homoseksualiteit: oorzaak en genezing. Reeds in de uitnodiging van de HU werd geschreven over 'het kwaad van abortus, anticonceptie, sterilisatie, euthanasie, feminisme en homoseksualiteit'. Via de Volkskrant liet Marx weten: "Er worden veel te weinig kinderen geboren en Nederland spant de kroon. De kinderen hier wordt alles over sex geleerd en er komen toch geen baby's. Jullie moeten nu al mensen van elders halen, anders sterven jullie uit". 

Redenen te over voor velen om hier een poepie tegengas te geven en van ons te laten horen. Plaatselijke groepen uit Den Bosch hadden opgeroepen om te komen demonstreren tegen dit congres. Waren er op donderdag 11 maart al zo'n 60 à 100 demonstranten aanwezig, op zaterdag liep dit aantal op tot zo'n 200 à 300 activisten. Vanaf de verzamelplek trok de bonte en luidruchtige groep demonstranten, sommigen verkleed als heksen, duivels e.a. met veel lawaai (trommels, ratels. fluiten) door het dorp Helvoirt richting het voormalig klooster waar de conferentie werd gehouden. De demonstratie trok sterk de aandacht van de plaatselijke bevolking die het hele gebeuren vanuit de tuin of vanaf de stoep aanschouwde. Middels pamfletten werden zij op de hoogte gesteld van het waarom van onze aanwezigheid.  

Bij het conferentie-oord aangekomen, althans bij het hek tot waar wij mochten komen, werden we direct 'warm onthaald' door pater Marx en andere congresgangers. Marx mengde zich direct tussen de demonstranten, wilde (s)preken maar werd gelukkig overstemd door alles waar lawaai mee gemaakt kon worden. Een enkeling waagde zich tot een discussie met naar buiten gekomen zijnde congresgelovigen, maar de meeste van de actievoerders kozen ervoor zoveel mogelijk lawaai te blijven maken wat de hele middag zou blijven aanhouden. Enkele eieren en tomaten wisten hun weg over het hek te vinden. 

Verder was de sfeer, naar horen zeggen iets beter op de donderdag. Aan het weer lag dat zeker niet, waaraan wel? Tja... Op het podium van Theaterstraat kwamen sprekers/sters van potten & flikkergroep REL (Eindhoven) en het COC (Den Bosch) aan het woord en werd de verklaring voorgelezen van de actiegroep de Razende Rubbertjes uit Utrecht die uit protest tegen de conferentie het onderkomen van kardinaal Simonis van een kleurtje hadden voorzien (hun verklaring lees je elders op deze pagina). Verder zorgden drie bands voor de nodige decibellen aan muziek. In de Volkskrant werd geschreven 'dat het leek of de jaren '60 weer even tot leven kwamen', maar dat is altijd nog beter dan de Middeleeuwse sferen aan de andere kant van het hek. Ja toch? (Anita).  

STOP DE BlOTECHNOLOGEN! 

LEEUWARDEN - Op 4 maart heeft de actiegroep 'Gentech Nee!' de muren beklad van een nieuw te openen biotechnologiecomplex in Leeuwarden. Tevens werden de sloten dicht gekit, waardoor de feestelijke opening enige vertraging opliep. We ontvingen de volgende persverklaring. 

"Donderdag 4 maart hebben wij n.a.v. de zogeheten 'feestelijke opening' van het biotechnologie-laboratoriumcomplex bij de 'Sektor Techniek' van de NHL aan de Vondelstraat in Leeuwarden een 'boodschap' tegen genentechnologie afgegeven. Wij wijzen het ontwikkelen en toepassen van de moderne biotechnologie, waaronder de genentechnologie valt, onvoorwaardelijk af. De huidige biotechnologische ontwikkelingen en de gevolgen hiervan komen overeen met de inschattingen en de analyses die de afgelopen jaren door diverse linkse verzetsgroepen geformuleerd zijn. 

Biotechnologie veroorzaakt en beoogt een verdere concentratie van macht en kapitaal bij grote bedrijven in de rijke landen, zij versterkt de afhankelijkheid van arme landen en vergroot de armoede, zij vermindert de genetische variatie aan plantensoorten op aarde en zij besmet het milieu door duizenden genetisch onnatuurlijke producten en organismen los te laten in de natuur: een stap die nooit meer teruggezet kan worden.  

Wetenschappers hebben voorspeld dat de biotechnologie dé technologie is die in de toekomst enorme winsten gaat opleveren. Wat dat betreft vergissen de heren zich vermoedelijk niet. De bio- en genentechnologie dringt door tot de levensmiddelenindustrie, de landbouw, de geneesmiddelenindustrie, de gezondheidszorg, de voortplantingsindustrie, de energieverwerving, de milieukunde en de militaire industrie. Het maken van grote winsten is dan ook het motief voor het ontwikkelen en toepassen van de moderne biotechnologie. Andere motieven zijn secundair en vaak alleen een propagandamiddel. 

Naast onderzoek worden door bedrijven ook miljarden geïnvesteerd in propaganda. Dat is ook wel nodig zoals bijvoorbeeld Ir. Hans Capel, studieleider bij de NHL, laat doorschemeren: "Het lastige is dat deze op zich zinnige discussie (omtrent de mogelijkheden om de erfelijke eigenschappen van levende organismen te wijzigen d.m.v. genetische manipulatie) wordt vertroebeld door het beeld dat biotechnologie leidt tot Frankensteinachtige toestanden".  

Weerstand onder de bevolking tegen genentechnologie bemoeilijkt de verdere ontwikkeling ervan. Dat is 'lastig'. De propaganda is er dan ook op gericht acceptatie bij de bevolking te verwerven. Een methode hierbij is de radicale werkelijkheid van de moderne biotechnologie te verzachten en 'vertroebelen'. Zo zou deze niets anders zijn dan een verdergaande ontwikkeling van de traditionele 'vormen zoals het brouwen van bier.  

Deze 'zoethouder' gaat voorbij aan het feit dat de intrede van de DNA-recombinanttechnologie een ware revolutie betekent waarbij de genetische grenzen van verschillende soorten overschreden worden. Deze revolutie is net zo ingrijpend als de overgang van de middeleeuwse samenleving naar de technisch wetenschappelijke westerse samenleving. De gevolgen voor de hele ecologie kunnen we niet overzien en er worden dus bewust enorme risico's genomen.  

Een ander argument die in de propaganda gebruikt wordt is dat biotechnologie een oplossing zou zijn voor honger, milieuvervuiling en voor ziekten waar geen geschikte geneesmiddelen voor zijn. Technische oplossingen voor sociale ongelijkheid en sociale problemen zoals armoede, honger en milieuvernietiging zijn nog nooit in de geschiedenis doeltreffend geweest. Ze zullen dat ook nooit kunnen zijn zolang de werkelijke oorzaken van de onrechtvaardige verdeling van bestaansmiddelen en van vervuiling genegeerd worden. De biotechnologische oplossing voor honger is net zo'n schijnoplossinq als de 'Groene revolutie' in de jaren '60. 

De grote vraag waarvoor we nu staan is: Willen we de radicale verandering en de aantasting van mens en milieu veroorzaakt door de moderne biotechnologie? Willen we dat toekomstig mensen en hun leefomgeving worden bepaald door genetische manipulatie? "Als we er nu niets aan doen, dan gebeurt het gewoon. Maar het hoeft niet. We kunnen nog kiezen. 'Instemmen of afwijzen'", aldus de bekende milieuactivist Jeremy Rifkin.  

Wij wijzen de moderne biotechnologie en de genentechnologie af. Een alternatief voor de moderne biotechnologie is ecologische landbouw en een manier van produceren waarbij schaalvergroting, monopolisering, kapitaalopeenhoping en industrialisering niet de trefwoorden zijn, maar waarbij het gaat om een rechtvaardige verdeling van bestaansmiddelen, om kleinschaligheid, om zelfbepaling, om het ecologisch evenwichtig gebruik maken van het milieu. De genentechnologie staat hier haaks op, daarom: stop de genentechnologie!(Gentech, Nee! 4 maart 1993)