UIT: NN #132 van 18 maart 1993   

De politiek van de vuile handen 

Ingezonden Reactie 

Oorlog is weer mogelijk geworden. Men heeft het slechts bedekt met een andere term: humanitaire interventie. Ook in linkse kringen krijgt deze nieuwe vorm van oorlog steeds meer aanhang. Het militaire establishment werpt zich op als verdedigers van mensenrechten en democratie. In 'Als je vrede wilt, voer dan oorlog' (NN #128) wees ik op de illusie te menen dat de Verenigde Naties vrij zijn van machtspolitieke overwegingen. De VN wordt gedomineerd door de VS. Het was een reactie op 'Durft links te vechten?' van Rik (NN #127). Onder de titel 'Als je schone handen wilt, blijf afzijdig' in NN #130 reageerde Rik op mijn brief. Hij verwijt me geen standpunt in te nemen over het Joegoslavische vraagstuk. 

Naar zijn schrijven komt dit doordat ik me meer bezighoudt met 'mooie theorie' dan met politieke praktijk. Zijn reactie staat bol van de beschuldigingen. Zo noemt hij me 'laf', reageerde ik volgens hem alleen maar vanuit de wens om het 'anarchistische straatje' schoon te vegen (whatever that may be) en gebruik ik redeneertrucs. Bovendien vind ik het volgens hem allemaal nogal simpel: "Staten zijn niet anarchistisch, dus moeten ze het zelf maar weten. Jammer dat je vermoord, verkracht, gemarteld en/of gedeporteerd wordt. Slechts als mensen zich volgens Peter's theorieën opstellen, is er enige kans op steun."  

Mijn reactie in NN #128 was volgens hem meer gebaseerd op 'vastgeroeste linke stokpaardjes'; volgens hem slaap ik liever met het 'ideologische gelijk' aan mijn kant. Rik daarentegen is de wakkere held die stoutmoedig door het dogmatisme van 'links' durft heen te breken. Ik vraag me af of hij mijn reactie wel aandachtig heeft gelezen. Zijn reactie is een treffende illustratie van hetgeen ik reeds in NN #128 schreef, namelijk: "De redeneertruc die Rik gebruikt wordt erg veel gebruikt. Men stelt het ideaal tegenover de praktijk, verwijt mensen die het niet met je eens zijn utopisme, idealisme of wereldvreemdheid (komt toch min of meer allemaal op hetzelfde neer) en presenteert je eigen standpunt als het enige praktische. Noodzakelijk onderdeel van deze truc is het zeer simplistisch weergeven van de standpunten van je tegenstanders."  

Daarnaast eist hij de eer voor het doorbreken van 'linkse' taboes voor zichzelf op, terwijl tallozen hem voor gingen. Hij doet alsof hij een minderheidsstandpunt durft te verdedigen tegen de algemene opinie in. Misschien ontgaat het hem, maar in werkelijkheid nemen de tegenstanders van militaire interventie in ex-Joegoslavië een dergelijk standpunt in. Hetzelfde geldt voor de Federatie van Amsterdamse Anarchisten (FAA). Als er een discussie dreigt te ontstaan over hun standpunten, verwijten zij de criticus dat hij hen belachelijk maakt.  

René Rikkelman schreef in Lekker Fris #36: "Naar mijn weten is het de afgelopen vijftig jaar niet voorgekomen dat een anarchistische groepering zich op een dergelijke manier over een geallieerde interventie uitlaat." Hij noemt hun standpunt dan ook 'onorthodox' en 'controversieel'. De tere zieltjes van de FAA voelen zich hierdoor al belachelijk gemaakt. Nu kan ik aan de voorzichtige woorden van Rikkelman nog wel enige woorden toevoegen zodat de FAA zich helemaal gaat beklagen, maar dat zal ik in hun eigen blad De Raaf doen, want in deze brief gaat het me alleen om Rik's kritiek. 

Rik's oproep tot interventie had als grondslag de overweging dat alleen militair ingrijpen een effectieve bijdrage kan leveren aan een stopzetting van de vijandelijkheden in het voormalige Joegoslavië. Mijn opmerkingen over wie dat dan zou moeten doen, laat hij volledig links liggen. In 'Als je vrede wilt, voer dan oorlog' heb ik geprobeerd aan te geven waarom ik tegenstander ben van een militaire interventie door de VN. Dit is toch niet geheel een theoretische kwestie, zou ik zo denken. Rik mag vinden wat hij wil, maar dit is een beslissing die consequenties heeft voor de politieke praktijk. Het betekent namelijk steun aan dienstweigeraars en deserteurs, die weigeren te vechten voor 'onze westerse beschaving', Het betekent steun aan vredesgroepen in ex-Joegoslavië. Het betekent een ontmaskering van de werkelijke belangen die ten grondslag liggen aan 'humanitaire interventies' met militaire middelen. 

Karel Koster deed in NN #128 al een nuttige poging hiertoe. Het betekent ook aandacht voor de politiek van het Westen voordat de crisis in Joegoslavië losbarstte. Deze politiek heeft de posities in Joegoslavië alleen maar verscherpt. Voorop liepen hierbij Duitsland en de VS. Dit zou een humanitaire retoriek van deze landen in een geheel ander daglicht stellen (1).  

In deze brief wil ik hierover niet verder uitwijden. In mijn reactie heb ik er voor teruggedeinsd om een eenvoudige 'oplossing' te verzinnen voor de conflicten in het voormalige Joegoslavië. Ik geef onmiddellijk toe dat ik geen Balkan-expert ben. In tegenstelling tot Rik meen ik echter dat er meer manieren zijn om effectief in te grijpen dan de militaristische, die trouwens altijd vanuit regeringen plaatsvindt. Ik pleit voor een civiele, geweldloze interventie door vredesgroepen. Dat is geen ijle pacifistische droom, maar heeft al plaatsgevonden. Voor details hierover verwijs ik naar Peace News en Graswurzelrevolution (2). 

Het is hier niet de plaats om er uitgebreid op in te gaan. Geïnteresseerden kunnen veel hierover vinden in Friedensforum 1/93. Vreemd vind ik het dat een blad als NN zoveel ruimte verschaft aan het militaristische standpunt van Rik, terwijl het verder vol staat met kritiek op de Nederlandse en Europese regeringen. Niets daarentegen komt men tegen over alternatieve conflictoplossingen. Wellicht is dit een nuttige tip om in de toekomst de uitgaven voor interventionistische 'defensie' niet te hoeven verdedigen. 

Peter Zegers 

1. Zie hiervoor bijvoorbeeld Sean Gervasi, Germany, U.S. and the Yugoslav Crisis in Covert Action #43, winter 1992-93.

2. Christine Schweitzer, Intervening in Sarajevo:

hopes and realities in Peace News, februari 1993. Interview met Christine Schweitzer in Graswurzelrevolution #174, januari 1993.