UIT: NN #124 van 26 november 1992  

Misstanden in grensgevangenis 

Vluchtelingen in isoleercel 

De Amsterdamse grensgevangenis raakt meer en meer omstreden. De Vluchtelingenwerkgroep van het Autonoom info/axie Centrum gaat hieronder in op de praktijk om 'lastige' vluchtelingen in de Bijlmerbajes te isoleren, aan de hand van drie voorbeelden. Daarna volgen nog enkele andere 'ontmoedigende' verhalen. 

Alle vluchtelingen die vanuit de grensgevangenis worden doorgestuurd naar de Bijlmerbajes gaan direct in isolatie. Deze afdelingen bevinden zich boven in de torens. Het gaat hier om betonnen cellen, zonder enige aankleding; geen bed, geen stromend water, slechts een plee. Om water te krijgen moet je bellen: in het meest gunstige geval wordt er na twee uur gereageerd, in het slechtste geval moet men zes uur wachten.  

Men zit daar bijna 24 uur per dag. 's Middags mag men er even uit; men kan dan douchen, tanden poetsen (dat mag 's ochtends niet) en wordt vervolgens gelucht. Dat luchten duurt maximaal een kwartier en vindt plaats in een betonnen ruimte op dezelfde verdieping, zonder ramen. Verse lucht wordt aangevoerd via het plafond. Kontakten met andere gevangenen zijn verboden. 

De vluchtelingen die vragen wat er nou eigenlijk aan de hand is, omdat zij absoluut niet begrijpen waarom ze zelfs nog slechter behandeld worden dan gestrafte gedetineerden die dagelijks twee uur rondjes mogen lopen op de binnenterreinen, krijgen te horen dat dat "de regels nu eenmaal zijn". Het lijkt er dus sterk op dat er afspraken over deze behandeling zijn gemaakt. 

Drie voorbeelden  

Op 18 juni '92 wil de heer Sillah, gedetineerd in de grensgevangenis, een aantal tijdschriften terugbrengen naar een vriend op een andere afdeling. Dat wordt hem verboden en hij wordt gemaand terug te gaan naar zijn cel. Sillah weigert dit; er ontstaat vervolgens een ruzie met een aantal bewakers, aangezien het toch een kleine moeite zou zijn Sillah even naar de andere vleugel door te laten.  

De volgende dag wordt hij wegens "niet handhaafbaarheid" overgeplaatst naar de Bijlmerbajes. Bij het vervoer is hij geboeid en heeft hij een stok in zijn broek gekregen. Sillah heeft met zijn advokaat een klacht over de hele affaire ingediend, die uiteindelijk gehonoreerd is met een schadevergoeding van fl. 10.- per dag die hij nooit heeft mogen ontvangen daar hij in afwachting van de uitspraak over zijn klacht Nederland is uitgezet. Die uitspraak over zijn klacht Nederland is uitgezet. Die uitspraak kwam erop neer dat direkteur Hofstee toegaf dat hij Sillah onterecht naar de isolatie in de Bijlmerbajes gestuurd had op 18 juni '92. Dat gebeurde namelijk illegaal, want Kosto voerde pas op 24 juni '92 de officiële maatregel door waarbij vier torens van de Bijlmerbajes zijn aangewezen als ruimten bedoeld in artikel 7a van de Vreemdelingenwet. 

Op 26 september krijgt de heer Asum Ahemsah, die op dat moment al 4 maanden in de grensgevangenis vast zit, ruzie met een vrouwelijke bewaker over het gebruik van een radiokassetterekorder op zijn cel. Hij wil dat apparaat meenemen, hetgeen hem door haar wordt verboden en er ontstaat een woordenwisseling over. Het beklag dat de bewaakster daarover doet bij de direkteur, leidt op 27 september tot overplaatsing van Ahemsah naar de Bijlmerbajes (Huis van Bewaring 'De Schans') omdat hij volgens het door de direkteur uitgereikte bevel "op 26 en 27 september meerdere malen en op ernstige wijze vrouwelijk personeel bedreigde en weigerde opdrachten van hen te aanvaarden".  

Asum Ahemsah probeert nog met de direkteur te praten en zegt dat als deze hem al wil straffen, hij hem ook cel-arrest in het 'grenshospitium' kan geven i.p.v. een week Bijlmerbajes. Het antwoord van de direkteur op dat voorstel is dat hij zojuist de maatregel ondertekend heeft en dat niet meer kan veranderen. 

Na een week isolatie in de Bijlmerbajes keert Asum Ahemsah op 6 oktober terug naar de grensgevangenis. Kort nadat hij een douche heeft genomen, komt hij diezelfde bewaakster tegen, die hem op cynische toon vraagt hoe het in de 'echte' gevangenis was geweest. Asum Ahemsa maakt duidelijk dat hij niet meer met haar wil praten omdat dat praten met haar hem een week isolatie heeft opgeleverd. Hij voegt daar nog aan toe dat hij anderen datzelfde zal adviseren. Na 20 minuten wordt hij ontboden bij de direkteur, die een tweede bevel ondertekent, "op grond van de overweging dat: U terstond na terugkeer uit de PIOA opnieuw problemen maakte met het vrouwelijk personeel en een zeer slechte invloed op de andere bewoners had". De maatregel die wordt opgelegd vermeldt ook nog dat zijn overplaatsing (naar Hvb 'De Weg') eventueel verlengd kan worden met nog een week. 

Bij vervoer naar de Bijlmerbajes is hij gehandboeid. Hij verblijft daar in volstrekte isolatie; hij wordt slechts 5 minuten per dag gelucht op dezelfde verdieping in een andere cel waar frisse lucht binnenkomt door het dak. In zijn cel is geen stromend water: op bellen door hem wordt niet gereageerd. Er is geen matras, alleen een paar dekens, zodat hij op de betonnen vloer moet slapen. Na twee weken doen alle botten hem zeer, lopen gaat zeer moeizaam en hij laat zich onder behandeling stellen van de Medische Dienst in de grensgevangenis. Beide cellen zijn vies: hij mag ze niet schoonmaken. In 'De Weg' is zijn toilet verstopt; dat wordt op verzoek van de vluchteling weliswaar verholpen, maar schoongemaakt wordt er niet, waardoor hij de hele week in de stank zit. 

De papieren waarin hem wordt medegedeeld dat hij overgeplaatst wordt zijn in het Nederlands; daardoor weet hij niet dat hij binnen twee weken een klacht in kan dienen. Een klacht over de eerste week is sowieso praktisch onmogelijk; hij krijgt in de isolatie geen pen of papier, terwijl hij daar wel om heeft gevraagd. Asum Ahemsah heeft toch alsnog een klacht ingediend over zijn verblijf in isolatie in de Bijlmerbajes. 

Op 11 september ontstaat tijdens een partijtje voetbal ruzie tussen een gedetineerde en de heer Gibeson, waarbij over en weer wat klappen vallen. Gibeson verdwijnt daarna in de isolatie ('afkoelcel', Kostoiaans eufemisme voor isolatiecel) van de grensgevangenis, de ander krijgt die avond celarrest. Op 12 september wordt Gibeson "op grond van de overweging dat: betrokkene een medebewoner in elkaar geslagen heeft" overgeplaatst naar HvB 'De Schans' voor de duur van één week, "eventueel te verlengen met één week". Ook hij komt op de isolatie-afdeling; geen eigen water, geen bed, niets. Hij wordt ongeveer 15 minuten per dag gelucht, gewoon op de gang in het cellenblok. 

Ook Gibeson heeft een klacht ingediend; hij is bovendien terecht verontwaardigd over het feit dat hij als enige is gestraft, zonder van tevoren serieus gehoord te worden over zijn versie van het gebeurde. 

'Verbaal agressief'  

Omdat Asum Ahemsah en Gibeson al lange tijd in de grensgevangenis verblijven (resp. 6 en 4 maanden) kennen zij ook anderen die zijn overgeplaatst naar de isolatie-afdeling van de Bijlmerbajes maar ondertussen Nederland zijn uitgezet. Uit hun verhalen wordt duidelijk dat in veel gevallen mensen om futiliteiten worden overgeplaatst. "Verbaal agressief" ben je al gauw volgens de personeelsleden en de direktie in de grensgevangenis. 

Los van de vraag of dit echt zo is, wat hadden de personeelsleden dan anders verwacht van onschuldige mensen die alleen omdat zij asiel hebben aangevraagd gevangen zitten en sommigen maanden lang? Mensen die het vaak al heel moeilijk hebben door de situatie die ze ontvlucht zijn. In plaats van dat hier rekening mee gehouden wordt, volgt er alleen botte repressie op elke opstandigheid en mondigheid van de gevangen zittende vluchtelingen. 

Voor zover wij hebben kunnen achterhalen zijn sinds de opening op 6 april dit jaar tussen de vijftien en twintig mensen overgebracht naar de isolatie-afdelingen in de Bijlmerbajes. Het argument van het ministerie van justitie, dat dit niet anders zou kunnen i.v.m. het cellentekort doet nogal cynisch aan omdat het om overplaatsingen gaat van de ene gevangenis naar de andere. Niet alleen totaal onnodig, maar bovendien een inhumane maatregel voor mensen die al op een inhumane manier van hun vrijheid zijn beroofd. 

Duur van detentie bij opening van de grensgevangenis is door verschillende mensen nadrukkelijk verklaard dat de detentie slechts voor korte duur zou zijn. Bij binnenkomst in de grensgevangenis wordt vluchtelingen nog steeds verteld dat zij tussen de 6 en 8 weken gedetineerd zullen zijn. Wij hebben ervaren, dat er mensen maanden zitten. Verblijf van 3 maanden is geen uitzondering; één zit er al 6 maanden, twee 5, één 4. Vluchtelingen zitten dus een straf uit waarvoor je in Nederland toch een behoorlijk misdrijf voor moet begaan. Voor de duidelijkheid: het gaat hier om mensen die niets gedaan hebben. 

Als laatste willen we de aandacht vestigen op de heer Okeke, die nu ruim 3 maanden gedetineerd is. Okeke heeft ernstige neurologische klachten, waarschijnlijk door een granaatscherf in zijn hoofd. Hij is bijna doof, kan moeilijk praten en heeft dringend medische verzorging nodig. In de grensgevangenis, waar het volgens Justitie goed geregeld is met de medische voorzieningen, heeft hij tot nu toe uitsluitend anti-psychotische medicatie gekregen, uitsluitend bedoeld om hem rustig te houden. Wel is hij 'voor zijn gezondheid' in isolatie gezet in de grensgevangenis zelf. Okeke bevindt zich met oog op zijn gezondheid in een levensgevaarlijke situatie en zou direkt tot Nederland moeten worden toegelaten om medisch behandeld te worden. 

Pers geweerd  

Nadat er berichten in de pers verschenen over wat hierboven gemeld werd bleek het voor geïnteresseerde journalisten onmogelijk om kontakt te leggen met vluchtelingen binnen de grensgevangenis. Radio Noord Holland kreeg bijvoorbeeld van de heer Moldovan (Hoofd Begeleiding) te horen dat de 'Directie Voorlichting' had besloten geen pers toe te laten. Toen Radio N.H. daarop iemand van de direktie belde bleek die van niets te weten. Uiteindelijk kreeg radio N.H. kontakt met de heer Ahemsah doordat hij zelf de radio belde. Maar het telefoongesprek werd halverwege afgebroken. 

Het is onduidelijk op welke gronden Justitie dergelijke kontakten tussen vluchtelingen en de media tegenwerkt en/of verbiedt. De vluchtelingenwerkgroep van het Autonoom Centrum heeft sinds vorige week ook alle moeite om kontakt te krijgen met haar kliënten. Er wordt steeds medegedeeld dat alles rustig is en dat pers en v1uchtlingengroepen voorlopig geen kontakt mogen opnemen met vluchtelingen. 

Geen medische opvang  

Op 19 november werd de heer Suleman op Schiphol mishandeld door leden van de Marechaussee bij een poging hem uit te zetten. De uitzetting ging op het laatste moment niet door na interventie van de Landsadvokaat. Besloten werd Suleman weer terug te brengen naar de grensgevangenis. Terwijl Suleman hevig bloedde uit zijn mond en verschillende wonden in zijn gezicht had heeft hij op Schiphol geen enkele verzorging gehad.  

Opvallend is dat de Marechaussee, die nog in het Rijksrechercherapport over de zaak Muluta unaniem verklaarde mensen met duidelijke klachten persoonlijk te begeleiden naar de medische dienst op de luchthaven, in dit geval waarin overduidelijk sprake was van een (door hun toedoen) gewonde man, Suleman zonder hem te laten onderzoeken heeft doorgestuurd naar de grensgevangenis. Een onderzoek had al op Schiphol moeten plaatsvinden. 

In de grensgevangenis werden zijn verwondingen door de Medische Dienst slechts oppervlakkig onderzocht, waarbij alleen het bloed van zijn gezicht werd geveegd. De heer Suleman heeft daarom om een arts van 'buiten' gevraagd. Het bezoek van deze arts is op vrijdag door de advokaat van Suleman geregeld met adjunkt-directeur Politiek. 

Zaterdag 22 november gingen advokaat R. de Zeeuwen de arts H. Schumacher naar de grensgevangenis om de heer Suleman te bezoeken. Bij het door de heer Schumacher uitgevoerde onderzoek zijn de volgende verwondingen gebleken:

- een insnoering, zwellingen en pijnlijke spieren aan zijn hals, veroorzaakt door pogingen. zijn keel dicht te knijpen en zijn kaken op elkaar te duwen in een poging hem tot zwijgen te brengen - de onderkaken zijn moeilijk te bewegen en zo pijnlijk dat ze moeilijk te onderzoeken zijn. Pas op zaterdag kon Suleman weer wat eten.

- opgezette lippen, zwelling onder het linkeroog en afgebroken tand, veroorzaakt doordat hij met op de rug geboeide handen onderuit geschopt is en daardoor op zijn gezicht is gevallen.

- pijnklachten aan borst en rug berusten waarschijnlijk op kneuzing van de weke delen - een lichte zwelling op de rug en bloeduitstorting op de voet, beiden veroorzaakt door trappen - kleinere wondjes aan het hoofd, schaafwondjes aan enkels en polsen, veroorzaakt door te strak aangetrokken handboeien. 

De arts konkludeert onder andere: 

"1. De algemene indruk die ik van uw kliënt heb, is dat hij bij het vertellen wat hem is overkomen, reëel overkomt".

"2. De aard van de klachten, de ontstaansgeschiedenis en de gevonden pathologische veranderingen kunnen goed bij elkaar passen. De gevonden letsels, die thans 48 uur oud zijn, zijn op geen enkel punt strijdig met de anamnese van het gebeuren". 

Het lijkt er duidelijk op dat Justitie geen pottenkijkers wil bij hetgeen zich in de grensgevangenis afspeelt. Groepen en personen die misstanden aan het licht brengen en/of vluchtelingen proberen te ondersteunen, worden tegengewerkt of het werken zelfs onmogelijk gemaakt. Dit is volstrekt ontoelaatbaar. H. Schumacher en advocaat R. de Zeeuw zullen een klacht indienen bij de direktie van de grensgevangenis, Suleman zal bij de politie een klacht indienen over zijn mishandeling op Schiphol. 

Wij zelf zijn van plan op bezoek te blijven gaan in de grensgevangenis. Gezien de gebeurtenissen de laatste dagen zou het ons niet verbazen als ons de toegang tot de grensgevangenis wordt ontzegd. In dat geval zullen wij direkt juridische stappen ondernemen. 

Amsterdam, 18 en 23 november 1992  

Vluchtelingenwerkgroep Autonoom Centrum   

De vluchtelingenwerkgroep van het Autonoom Centrum gaat sinds enige maanden regelmatig op bezoek bij vluchtelingen die gevangen zitten in de grensgevangenis in Amsterdam Zuid-Oost. Doel van deze bezoeken is de vluchtelingen te ondersteunen in hun asielverzoek en tevens zicht te krijgen op de inhumane toestand die aan het oog van bijna iedereen onttrokken is. Bovenstaande informatie hebben wij verkregen in urenlange gesprekken met gedetineerde vluchtelingen. 

p.s. Donderdag 19 november is er n.a.v. de mishandeling van de heer Suleman bijna een opstand uitgebroken in de Grensgevangenis. Op zaterdag was er een familiedag voor het personeel, met live-muziek in de gymzaal van de gevangenis. Niet alleen konden de opgesloten mensen daardoor drie dagen de gymzaal niet gebruiken en moesten ze een uur eerder achter de deur, maar door de herrie van het feest en de' dranklucht zijn er mensen die tot 4-5 uur 's ochtends hebben wakker gelegen.