UIT: NN #124 van 26 november 1992  

Daar komen ze aangemarcheerd 

Boekbespreking 

Onlangs kwam van de Antwerpse advokaat Jos Vander Velpen het boek Daar komen ze aangemarcheerd uit. Dit boek behandelt de Europese heropleving van extreem-rechts. De schrijver heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de ontstaansgesch iedenis, achtergronden, ideeën e.d. van partijen als de Duitse Republikäner, het Franse Front National en het Belgiese Vlaams Blok. Dit heeft een zeer gedegen boek opgeleverd, vol wetenswaardigheden. Ook over veel belangrijke figuren binnen Europees extreem-rechts wordt de nodige klaarheid gegeven. Verder wordt er een deel gewijd aan een aantal andere partijen als de Italiaanse MSI en Lombardistiese Liga en de Oostenrijkse FPÖ. Een laatste deel gaat in op ontwikkelingen m.b.t. de Europese eenwording; hierin wordt het TREVI-overleg, het Schengen-akkoord, het Schengen Informatie Systeem, Europol en het Europese asielbeleid toegelicht. Hier, in vogelvlucht, een weergave van het boek. 

Amnestie en Eerherstel 

Vanaf 1945 zijn de eerste oprispingen van fascistiese aktiviteiten vooral gericht op amnestie en eerherstel voor oorlogsmisdadigers en collaborateurs. Hierin valt in de verschillende landen een vrijwel identiek patroon te bespeuren. Oorlogsmisdadigers worden door extreem-rechtse leiders als ten onrechte verguisde helden van het vaderland voorgesteld. Een groot aantal kopstukken van extreem-rechts heeft zelf dan ook een 'fout' oorlogsverleden. De Republikaner Schönhuber, die zelf SS-er was in de oorlog, publiceerde in '81 zijn SS-memoires onder de titel Ich war dabei. In dit boek geeft hij aan nog steeds het gevoel te hebben te behoren tot 'de elite van de elite', en tot 'de laatste echte zonen van de oorlogsgod'. Het boek haalde in Duitsland een oplage van 180.000! 

In Frankrijk lopen oorlogsmisdadigers/collaborateurs en koloniale bloedjassen elkaar binnen het Front National voor de voeten. Er heeft in Frankrijk na de oorlog nauwelijks iets wat op een zuivering lijkt plaatsgevonden. Zo kan het dat Maurice Papon, die onder het met de nazi's collaborerende Franse Vichy-bewind als politie-commisaris belast was met de jodenjacht in Bordeaux, 15 jaar later door De Gaulle tot politieperfect van Parijs benoemd wordt.  

Hij is, in 1961, verantwoordelijk voor een bloedbad onder vreedzame Algerijnse demonstranten, die voor onafhankelijkheid van Algerije demonstreren in Parijs en het uitgaansverbod dat voor hen is ingesteld, negeren. Op de binnenplaats van het hoofdburo van politie vallen zeker 50 doden die dan in de Seine gedumpt worden. In totaal vallen er op die zeventiende oktober 210 doden en duizenden gewonden. Nog weken later worden er lijken uit de Seine gevist. Van overheidswege wordt gesproken over 3 doden! Diezelfde Papon schopt het onder Giscard tot minister. Tot op vandaag loopt tegen hem nog een klacht wegens misdaden tegen de mensheid! 

Le Pen, de leider van het Front National, heeft als militair meegevochten tegen de vrijheidsbewegingen in Vietnam en Algerije. Zo raakte hij betrokken bij de OAS (Organisation Armée Secrète), een terreurorganisatie binnen het Franse leger die met een golf van terreur tegen arabieren en voorstanders van dekolonisatie trachtte de onafhankelijkheid van Algerije tegen te houden. Veel voormalige leiders van de OAS zijn nu terug te vinden bij het FN, dat de onafhankelijkheid van Algerije nog steeds beschouwd als het resultaat van bedrog, verraad en uitverkoop van de gevestigde politieke partijen. 

Ook bij het Vlaams Blok constateert Jos Vander Velpen een hoge concentratie oorlogsmisdadigers en collaborateurs en een ongezonde belangstelling voor rehabilitatie van hen. Dat is ook niet verwonderlijk als je bedenkt dat de Vlaams nationalistiese beweging en masse partij koos voor de Duitsers ten tijde van WO-II. 

Toch leverde de strijd voor eerherstel en amnestie extreem-rechts niet de steun van de massa's op, hetgeen niet erg verwonderlijk is. Andere issues die extreem-rechts door de moeizame jaren 50/60 heen hielpen waren de Koude Oorlog en het anticommunisme. In Duitsland was de hereniging natuurlijk één hoofdthema. En dan praten de Duitse nazi's niet over de hereniging die twee jaar geleden plaats vond, maar over de hereniging van Duitsland binnen de grenzen van 1937. De DDR wordt door Duitse nazi's niet als Oost-Duitsland beschouwd, maar als Midden-Duitsland. Oost-Duitsland bevindt zich in Polen en de voormalige USSR. En volgens sommige groepen behoort ook Sudetenland in Tsjecho-Slowakije, Zuid-Tirol en Oostenrijk tot het Duitse rijk. 

Daar komen ze aangemarcheerd:

Een bleke, bontgeschakeerde Troep. Met hoog in top een kruis op bloedrode vlag voorop.

Het heeft een grote haak.

Die is voor de arme man gemaakt.

Brecht, Furcht und Elend des Dritten Reiches 

Nieuw Rechts 

De terugkeer van extreem-rechts zette pas goed in in de jaren 80. Vanaf 1980 kozen fascistiese partijen, het Front National voorop, steeds vaker migranten als doelwit van hun politiek. In Frankrijk mocht het Front National zich verheugen op de toestroom van zogenaamde Nieuw Rechtsen. Deze groep intellectuelen voorziet het Front National van de nodige theoretiese bagage. Nieuw Rechts geeft onder andere een nieuwe invulling aan het begrip racisme. Niet langer staat de biologiese minderwaardigheid van andere rassen voorop, het accent wordt verschoven naar culturele verschillen. Deze verschillen zouden tot onvermijdelijke spanningen leiden. Iedereen zou het beste af zijn als men in zijn eigen vertrouwde land en cultuur bleef. 

De doorbraak van het Front National brengt met zich mee dat traditionele partijen (de conservatieve als eerste) racistiese programmapunten overnemen. Dit geeft dan weer legitimatie aan het racisme van het Front National. Bij de laatste verkiezingen haalde het Front National bijna 14 procent van de stemmen, in 30 grote steden zelfs boven de 20 procent. De traditionele politiek laat zich hierdoor steeds verder in het defensief dringen. De Parti Socialiste ziet, na ernstige ongeregeldheden in Franse voorsteden (zie ook NN #122), voornamelijk heil in het opvoeren van de repressie. Zo is het de bedoeling volgens een noodplan nog dit jaar 700 nieuwe politieposten te openen en speciale rechtbanken voor snelrecht op te richten. Ondertussen zijn er in de afgelopen 10 jaar bijna 250 dodelijke slachtoffers van racisties geweld te betreuren. 

In België valt een vergelijkbare ontwikkeling te bespeuren. Zoals bekend voerde het Vlaams Blok de laatste verkiezingskampagne onder de leuze 'Uit zelfverdediging'. Het Vlaams Blok wil 'het bloedrecht' als kriterium voor naturalisatie invoeren, wil alle naturalisaties vanaf 1974 herzien, en apartheid invoeren op het gebied van onderwijs, huisvesting en sociale zekerheid. Ook moet er speciale politie komen voor illegalen en zouden migranten geen eigen huis mogen bezitten. Ook in België nemen andere partijen programmapunten over van het Vlaams Blok, zo wil ook de liberale partij nu een terugkeerprogramma voor migranten opzetten. In Duitsland is met name sinds de eenwording het onderwerp vluchtelingen door nazi's aangegrepen. 

Corporatisme 

Een ander onderwerp waar Vander Velpen in zijn boek op ingaat is de terugkeer van het begrip corporatisme (door het Vlaams Blok solidarisme genoemd). Dit door Mussolini ontwikkelde idee was het fascistiese antwoord op de klassenstrijd. Die bestaat namelijk volgens de fascisten niet. Binnen een volk horen geen tegenstellingen te bestaan, integendeel, een volk hoort eendrachtig onder het onbetwiste bewind van haar leider samen te werken. Fascisten zien in corporatisme de derde weg tussen kapitalisme en communisme.  

Toch blijkt bij nadere beschouwing dit corporatisme niet veel meer te zijn dan een onversneden vorm van kapitalisme. Ze is er met name op gericht de macht van werknemers en vakbonden te beteugelen, zo al niet te breken. Ook de gehele economiese visie blijkt gebaseerd op een neoliberaal concept; winstmaximalisering, privatisering van ondernemingen en flexibilisering van de arbeidsvoorwaarden. Ook is het Vlaams Blok fel gekant tegen de verzorgingsmaatschappij en wil het werkloze jongeren verplicht tewerkstellen. 

Toch is het Vlaams Blok voorzichtig dit neoliberalisme aan de grote klok te hangen. Er worden veel stemmen verwacht uit sociaal-demokratiese hoek. Die zouden zich makkelijk af laten schrikken bij het horen van zulke geluiden. 

Eurorechts 

Een apart hoofdstuk in het boek is gewijd aan de Eurorechts fraktie in het Europese parlement en andere extreem-rechtse partijen in Europa. Zo passeren de Italiaanse MSI en de Lombardiese Liga, de Oostenrijkse FPÖ en extreem-rechtse groepen in de Baltiese staten en Kroatië de revue. 

In het slothoofdstuk worden een aantal ontwikkelingen binnen het kader van de Europese Eenwording behandeld. De achtergronden van het TREVI-overleg, het Schengen verdrag, het Schengen Informatie Systeem en de Europol komen hierin aanbod. 

Onder de kop 'Een andere muur?' wordt gekonstateerd dat de muur van het Oosten naar het Zuiden verplaatst is. In dit hoofdstuk kwam het mij onbekende verhaal over de Spaanse enclave Melilla in Marokko voor. Daar is 500 miljoen dollar (50 procent gefinancierd door de EG) geïnvesteerd in een seismiese radar installatie. Op elk politieburo is elke indringer in de enclave nu als een rode stip waar te nemen op het radarscherm. Deze kan dan direkt op een speciaal hiervoor langs de grens aangelegde weg aangehouden worden. 

Al met al heeft Vander Velpen met 'Daar komen ze aangemarcheerd' een goed boek afgeleverd. Veel van de in het boek geleverde informatie is in grote lijnen wel bekend, maar door de vele bronnen die er voor dit boek nageplozen zijn bevat het toch veel onbekende en welkome aanvullende informatie. Dat maakt het tot een nuttig naslag/verdiepingswerk. Voor mensen die minder bekend zijn met het thema biedt het boek de gelegenheid in een klap bijgelezen te zijn. 

Wat ik wel jammer vindt is dat er op onduidelijke kriteria geselekteerd is welke Europese fascistiese groepen wel of niet aan bod komen. Zo is er over bijvoorbeeld Spanje, Groot-Brittannië, Zweden of Denemarken niks te vinden, en dat is heus niet omdat er daar geen fascisten rondlopen. Ook over de Nederlandse CD en CP'86 valt weinig te vinden. Er van uitgaande dat de omvang/invloed van fascistiese partijen het kriterium was of ze wel of niet aan bod kwamen zou het misschien juist een goed idee geweest zijn om enkele landen waar het probleem nog niet buiten alle proporties gegroeid naast landen te plaatsen waar dit wel het geval is. Dat had dan mooi materiaal tot nadenken over anti-fascistiese strategieën opgeleverd. 

Yan 

Daar komen ze aangemarcheerd. Extreem-rechts In Europa.

Jos Vander Velpen. ISBN 90 6445 629 (België), ISBN 90 6728 040 2 (Nederland). Uitgeverij EPO/Papleren Tijger.