UIT: NN #108 van 16 april 1992   

'Kritiek op israël is geen antisemitisme' 

Pro-Israël aktivisten hebben in de nacht van zondag op maandag 13 april de ruiten van het Amsterdamse Autonoom aktie/info Centrum (AC) met verf beklad en davidsterren gekalkt. Het is een eerste fysieke reaktie op de in het centrum gevestigde initiatiefgroep 'Stop de nederzettingen'. De aktie komt na een serie kranten- en andere artikelen waarin gepoogd wordt de initiatiefgroep als antisemitisch en Israëlhaters te bestempelen. Naast een verklaring van het AC op deze pagina een misselijk stuk uit het 'anarchistische' blad de As en een reaktie daarop van het AC en fondsorganisatie XminY.  

Autonomen: Antisemitisme vermomd als antizionisme 

Het speelt in de tijd toen men nog wel eens 'antifascist' als beroep invulde op een formulier, de tijd waarin professionele werkloosheid lonend en best wel revolutionair beoordeeld werd. Men had vernomen dat de Centrumpartij een vergaderzaal had weten te bemachtigen in het Amsterdamse Krasnapolsky, onder valse vlag natuurlijk. Snel was er een demonstratie bijeen georganiseerd die voor het hotel onmiddellijke beëindiging van de gewraakte bijeenkomst eiste.  

Op een gegeven ogenblik verscheen er iemand van de directie bij de ingang die de demonstranten bezwoer dat Krasnapolsky nergens van wist. "Dat liegen jullie, stelletje joden", wist een demonstrant te melden, geheel in de geest van de manifestatie. Krasnapolsky liet de CP-vergadering inderdaad opbreken en wat zegt één van de CP'ers (was het Janmaat zelf?) als hij spitsroeden loopt langs de antifascistische activisten? Inderdaad: "Stelletje rot joden". 

In diezelfde tijd was er een geslaagde kraakactie: het pand van Internationale Boekhandel Het Fort van Sjako in de Jodenbreestraat kon blijven en in plaats van kantoren zou er prettige nieuwbouw voor de kansarmen in dit stukje Amsterdamse binnenstad komen. We hadden nogal wat felicitaties in ontvangst te nemen in de weken daarop. Een daarvan: "Goed dat jullie van die smerige speculanten hebben gewonnen!" "Ja, gelukkig maar; zo zie je maar dat we het van een internationaal concern kunnen winnen." (Te weten Equity & Law) "Het is één internationale joodse samenzwering," weet de brenger van de gelukwens nog mede te delen, de gefeliciteerde in verbijstering achterlatend, want die besefte maar al te goed dat hij in de Jodenbreestraat kon verblijven omdat zij er niet meer waren. 

Er zijn aardige trekken aan de zogeheten actiebeweging en er zijn zeer onaardige aan. Over de aardige hoeven we het nu eigenlijk niet te hebben. Aardige kanten en onaardige horen bij elkaar als polair tegengestelden: onlosmakelijk aan elkaar verbonden, onbestaanbaar zonder elkaar. Als uit de zogenaamde autonome hoek (het dagelijkse spraakgebruik houdt het kortweg op 'de kraakbeweging') iets voor deze beweging onwenselijks te melden valt, wie is er dan aanspreekbaar? Wie van het autonomige comité 'Stop de nederzettingen' haalde het in zijn of haar (in die kringen vaak 'zaar' genoemd, want men is als de dood voor sekse-discriminatie) hoofd om post naar het bovengenoemde pand in de Jodenbreestraat te sturen? De daderster (zie vorenstaande) blijft natuurlijk anoniem. 

De club verspreidt een affiche met de tekst 'Stop de Israëlische nederzettingen in Palestina'. In een van de lokalen van de beweging was 'Palestina' op het affiche over geplakt met het woord 'Amsterdam', subtiel uit Het Parool geknipt. Het aardige van dergelijke uitingen is dat het comité niet aanspreekbaar is. Op hoge tonen eist men bewijzen en namen van schuldigen, wanneer men met dergelijke berichten wordt geconfronteerd. De schuldigen zorgen er natuurlijk voor nog anoniemer te blijven. 

Met subsidie van XminY weet 'Stop de nederzettingen' een krantje te verspreiden in een oplage van 15.000 exemplaren, vermoedelijk gedrukt op de voormalige persen van de Waarheid (als oud-redakteur van deze krant waardeer ik het dat de drukkerij zich niet vermeld wilde zien). Geen van de artikelen is ondertekend. Nu gaat het om een op zich natuurlijk goede zaak. De bezetting van Arabische gebieden, de nederzettingen, het neerslaan van de opstand, het zijn allemaal laakbare zaken. Het wordt een beetje anders als men ideologische bagage en achtergrond van de activisten doorneemt. 

'Stop de nederzettingen' plaatst nogal wat vraagtekens bij de gangbare mededeling dat Israël de enige democratie in het Midden-Oosten is. Het is een dergelijk niveau van redeneren dat het mij altijd onmogelijk zal maken het autonome denken als ook maar enigszins verwant aan het anarchisme te beschouwen. Maar goed, laten we de redenering even volgen, alsof het onze zaak zou zijn: kan een land democratisch heten dat er bezette gebieden op na houdt en dat de bevolking daarvan niet rechtvaardig behandelt? Het antwoord moet dan zijn: ik ken geen land dat in de afgelopen vijftig jaar gebied van een buurland of het hele buurland bezet heeft en waar een dergelijke actie binnen de bezettende staat ter discussie gesteld mag worden. 

Nazi-Duitsland, de Sovjet-Unie, China, Marokko, Indonesië, Irak - men noeme maar op. In Israël kan het wel. In Syrië wordt gemakshalve een opstandige stad gedecimeerd en het is er beter voor de gezondheid het portret van de president voor iedereen zichtbaar op te hangen - maar ja, wat heet democratie nietwaar? De constatering is simpel: XminY en het Autonome Centrum zouden nooit de moeite en het geld er voor over hebben om vijftienduizendvoudig op te roepen tot actie tegen en boycot van Syrië, ook al houdt dit Libanon en een deel van Koerdistan bezet. Selectieve verontwaardiging heet zoiets en er zit een luchtje aan. 

Hoho, hoor ik al zeggen, dat hebben we nu wel gehad, antizionisme is géén antisemitisme. Goed, wat denkt u van de volgende passage uit het krantje, onder het tussenkopje 'Geïnstitutionaliseerd (sic) racisme': 'De gescheiden behandeling van joodse en Palestijnse bevolkingsgroepen werd gerechtvaardigd door de orthodox joodse ideologie, die de joden als het uitverkoren volk van God plaatst boven alle andere volkeren. Een ideologie die zegt: wij zijn superieur, zij zijn inferieur".(l)  

De uitleg waar deze orthodox joodse ideologie terug te vinden is ontbreekt uiteraard. In het oude testament misschien? Of toch maar in de beruchte antisemitische Protocollen van de Wijzen van Zion? Het socialisme van de onwetenden, zo noemde Isaac Deutscher het antisemitisme in linkse kringen of in de onderste lagen van de samenleving. (2)  

Een mooie typering maar hij is niet consequent, want hij neemt Marx in bescherming. (...) Het socialisme van de armen van geest is ook te vinden bij Proudhon, bij Bakoenin (die al te goed weet dat zijn tegenstrever Marx 'er één is'). Als de joden Christus niet gekruisigd hebben dan zijn het toch in ieder geval woekeraars.(3)  

Als het antisemitisme socialisme van de armen van geest is dan is het socialisme voor de rijken van geest waarschijnlijk een schaars goed. Ook geen verrassende mededeling. Overigens is het al te veel eer te denken dat men in autonome kringen kennis heeft genomen van marxistische of anarchistische klassieken die in de fout gingen of dat men zich op een bepaalde christelijke redenering beroept. Was het maar waar, zou je denken, dan wist je waartegen je te strijden had. 

De autonomen maken zich druk over Palestina, zonder overigens duidelijk te maken waar de beoogde grenzen van dit land zouden moeten liggen. Ze willen nog wel eens goed op de hoogte zijn van de religieuze achtergrond van deze of gene speculant; en de burgemeester van Amsterdam is nu eenmaal per definitie een zwijn. (4)  

Nee hoor, dit is fout gezegd, hoor ik al als tegenwerping. "Wij horen daar niet bij." Het tegendeel moet je maar bewijzen. "Trouwens, wat moeten we met een verzameling losse voorbeelden?" Tja, wat is discriminatie anders dan een verzameling voorbeelden, zolang zij niet door wetten namens de staat of gebruiken namens 'de meerderheid' bevestigd wordt? Kun je de oprispinkjes van autonomen vergelijken met bijvoorbeeld de smakeloze vertoningen in en om de voetbalstadions?  

Het antwoord is: ja, want uw internationalistisch aandoende pretenties zijn vals. Heb het eerst maar eens over de superioriteitsideologie van de indiaan, of de islamitische Arabier, of over het repressieve karakter van de regering van Soedan of Saoedi-Arabië, dan wordt uw moreel recht van spreken in ieder geval groter. Tot dan staat u onder de verdenking van een laf antisemitisme waarvoor u niet eens echt durft te staan. 

André de Raaij 

Met dank aan Erwin Brugmans, Eljakim Borkent (in Bluf! ooit zonder toelichting voor speculant en seksist uitgemaakt), Jos Mouthaan en Eva van Sonderen, die mij nog eens duidelijk hebben gemaakt dat 'antizionisme' en 'antisemitisme' tot elkaar staan als 'Israël' tot 'jood'. 

Noten: 

(De nummering is niet identiek aan die in De AS. Het stukje over Marx plus de noot is hier weggelaten)  

1. 'Stop de nederzettingen', oktober 1991, p. 8
2. Isaac Deutscher, De niet-joodse jood, Baarn 1969
3. De lijst is natuurlijk steeds uit te breiden. Er is ongetwijfeld een excuus voor, maar hoe onaangenaam doet het niet aan dat in Felix Ortts sleutelroman Felicia de zedeloze schurk door de JOOd Mozes Augurk wordt verbeeld.
4. In het Amsterdamse kraakblad De Grachtenkrant is tijdenlang in een wekelijkse column burgemeester Van Thijn uitgemaakt voor fascistisch zwijn, zijn politie vergeleken met de SS en wat er verder aan fijngevoelige vergelijkingen mogelijk was. Moet het echt uitgelegd worden dat deze regent op alle mogelijke manieren bestookt mag en moet worden, behalve deze? (De Grachtenkrant is geen wekelijks maar een tweewekelijks blad, NN)

Reaktie initiatiefgroep 'Stop de nederzettingen' 

We (het AC) hebben aan NN gevraagd om dit stuk uit De AS te plaatsen met onze reaktie. Dit is gedaan omdat het stuk niet op zichzelf staat. Al langere tijd is er sprake van verdachtmakingen en insinuaties aan ons adres. Meestal komt het erop neer dat we antisemitisch zouden zijn. Bij navraag van ons blijkt elke keer dat het om vage verhalen gaat en nooit om konkrete kritiek op publicaties van ons.  

Het effect hiervan is wel dat een aantal groepen die met het conflict Palestina/Israël bezig zijn moeite hebben of geen contact met ons hebben omdat er intern in die groepen mensen zijn die ons zwart proberen te maken. We hebben sterk het vermoeden dat het gebeurt om ons 'onschadelijk' te maken. Er is nu eenmaal een sterke pro-Israël stroming aanwezig in Nederland. De laatste maand beginnen er ook stukken te verschijnen in verschillende kranten en bladen. Omdat het stuk in De AS een goed voorbeeld is van hoe absurd de beschuldigingen in elkaar zitten vonden we het zinvol om het stuk te plaatsen. Ook al omdat we liever de diskussie openlijk op papier zien dan dat het achter onze rug om gebeurt (zoals als al langere tijd het geval is). 

Naar aanleiding van het stuk 'Autonomen: antisemitisme vermomd als antizionisme' verschenen in De AS #97 willen we op een aantal dingen reageren. Eerst maar even voor de duidelijkheid wie we zijn. Dat maakt de diskussie wat helderder. Wij zijn een aantal mensen, die in oktober '91 de initiatiefgroep 'Stop de Israëlische nederzettingen in Palestina, Boycot Israël' hebben opgericht, een samenwerkingsverband (op dat moment) van het Autonoom axie/info Centrum, het Palestina Comité en de Solidariteitsgroep Palestijnse vrouwen.  

De As waarin dit artikel is opgenomen was een special over Israël en wat dat betreft dus heel erg interessant om eens uit anarchistiese hoek te horen hoe men tegen het Israëlisch/Palestijnse konflikt aankijkt. Het bewuste artikel gaat voor een groot deel over de campagne 'Stop de nederzettingen, Boycot Israël' en gezien de totale onzin en hetzerige manier waarop het geschreven is hier onze reaktie. Wij zullen nu niet al die onzin gaan weerleggen maar reageren op de hoofdlijnen in het stuk. 

Waar gaat het André nu eigenlijk om in zijn artikel? Ziet hij werkelijk antisemitische tendensen binnen de 'autonome beweging' of constateert hij een aantal incidenten, waar we waakzaam voor moeten zijn. Vooralsnog gaan we van het eerste uit, daar zijn slotconclusie heftig klinkt: "Heb het eerst maar over de superioriteitsideologie van de indiaan, of de islamitische Arabier, of over het repressieve karakter van de regering van Soedan of Saoedie-Arabië, dan wordt uw moreel recht van spreken in ieder geval groter. Tot dan staat u onder de verdenking van een laf antisemitisme waarvoor u niet eens echt durft te staan". 

Maar wat is nu die autonome beweging? Dat wij ons autonoom centrum noemen is voor André reden om ons in te delen bij de autonome beweging en dus kraakbeweging en dus slecht. Hij kijkt daar op dezelfde manier naar als bijvoorbeeld de Telegraaf dat doet. André heeft schijnbaar nog nooit gehoord over 'de autonome mens', autonomie voor Koerdistan, autonome bewegingen als antikernenergie-, antimilitarisme- of vredesbeweging. 

Er zal ook binnen autonome bewegingen sprake zijn van voorvallen van antisemitisme evenzo als dit het geval is bij anarchistische of welke ander politieke stroming dan ook. Dit geldt zeker ook voor seksisme en racisme. Het is goed om dit ter diskussie te stellen maar dan wel met feiten. Ook kun je kritiek hebben op groepen of bewegingen die als dit soort feiten zich voordoen er niets mee doen. Wij proberen dat in ieder geval wel.  

De gevoeligheid rondom het onderwerp Israël is ons, gezien de joodse geschiedenis, meer dan duidelijk en vereist in onze ogen dan ook een uiterste zorgvuldigheid. In tegenstelling tot wat André beweert zijn we hier dan ook van het begin af aan over aanspreekbaar geweest. We willen ons juist ook in hoge mate verantwoordelijk stellen voor gebruik én misbruik van door ons geproduceerd materiaal, zoals de krantjes, affiesjes en stickers.  

Toen wij bijvoorbeeld André's beschuldiging hoorden dat er in een 'bewegingslokaal' een affiche van ons hing dat was veranderd in 'Stop de Israëlische nederzettingen in Amsterdam' hebben wij hem meteen gevraagd waar dat dan was. Dit wou hij niet zeggen. Los van het feit of wij verantwoordelijk zijn voor wat anderen met ons affiche doen zouden we toch zeker aktie hebben ondernomen om het affiche te verwijderen en degenen die het gedaan hebben ter diskussie stellen. 

Maar belangrijker is de kritiek van André over onze ideologische bagage en achtergrond. André haalt hiervoor een passage aan uit het krantje 'Stop de Nederzettingen, Boycot Israël', waarin de drukkerij niet vermeld wordt. Dit klopt, maar dat is niet op eigen verzoek; in veel krantjes die daar vandaan komen staan ze niet vermeld.  

Nog even zijn citaat: "De gescheiden behandeling van joodse en Palestijnse bevolkingsgroepen werd gerechtvaardigd door de orthodoxe joodse ideologie, die de joden als het uitverkoren volk van God plaatst boven alle andere volkeren. Een ideologie die zegt: wij zijn superieur, zij zijn inferieur."  

André vraagt zich af waar we deze manier van interpreteren van de joods orthodoxe ideologie vandaan hebben, uit het Oude Testament of uit de antisemitische Protocollen van de Wijzen van Zion. Tja, en eigenlijk is het te flauw om waar te zijn, maar het antwoord op zijn vraag staat eigenlijk al in dezelfde As-special over Israël, waar een artikel over de orthodox joodse ideologie eindigt met: 

"Tot slot moet benadrukt worden dat kritiek op het joods orthodox denken of kritiek op de staat Israël niet verward moet worden met antisemitisme. Ooit werd Anton Constandse door Piet Grijs beschuldigd van antisemitisme. Iedereen die Constandse heeft gekend, weet dat hij niets tegen joden had. Wel had hij het lef om bepaald gedrag te bekritiseren. Maar hoe leg je dat uit aan kritiekloze botterikken? In oudtestamentische zin is het joodse volk uitverkoren, een exclusief recht dat het niet als enigste voor zich heeft opgeëist. Zo'n denkbeeld is griezelig en vraagt om moeilijkheden, door wie dan ook gedacht. Een dergelijk fundamentalisme, dat zich nu ook heeft gemanifesteerd in de Islam, heeft Constandse herkend en begrepen en gelukkig velen met hem." 

En dan vragen we ons toch wel af waarom André deze frontale aanval op ons geopend heeft. We denken dat voor iedereen die een beetje kan lezen toch wel duidelijk is wat onze kritiek op de staat Israël is. Toen we deze kampagne begonnen wisten we dat het onderwerp Israël in Nederland heel erg gevoelig ligt. Het is makkelijker met de grote massa mee te lopen en de Arabische wereld te veroordelen voor een hoop ellende die wordt verricht.  

Als we het gehele stuk van André overzien kunnen we niet anders oordelen dan dat André overloopt van de vooroordelen en die op laffe wijze eerst een tijdlang achter onze rug om heeft geventileerd aan een ieder die het maar wilde horen. Alleen naar ons is hij nooit toe gestapt om uitleg te vragen of zijn kritiek te uiten. Juist de manier van denken en handelen van André is het voorbeeld van hoe een antisemiet of racist zijn ideeën vorm geeft.  

Er wordt een aantal losse gebeurtenissen en verdachtmakingen kunstmatig in een verband geplaatst, daar wordt een negatief oordeel uitgehaald en dat wordt op een hele groep geprojecteerd. De wijze waarop in Nederland alles wat autonoom of kraakbeweging heet gecriminaliseerd wordt en alleen het etiket relschoppers zonder hersens opgeplakt krijgt moet anarchisten toch bekend voorkomen. 

Voor mensen die geïnteresseerd zijn in onze ideeën verwijzen we naar interviews in Klassestrijd (nr. 264), Konfrontatie (nr. 6), NN (nr. 107) en verder natuurlijk onze eigen publicaties. 

De beste manier om akties tegen ons geen effect te laten hebben is om bijvoorbeeld het affiche op zo veel mogelijk plaatsen op te hangen. Daarom hebben we het affiche dan ook met deze NN als bijlage meegestuurd. Hang het voor je raam of in je werkruimte, kafé enz. Affiches en stikkers zijn gratis bij ons te verkrijgen. 

Initiatiefgroep 'Stop Israëlische nederzettingen in Palestina, boycot Israël'    

Reaktie XminY 

De oud-redakteur van De Waarheid André de Raaij houdt er wonderlijke bespiegelingen op na in zijn artikel in De As, jan/mrt '92. Enkele passages in de krant 'Stop de Nederzettingen' zijn hem in het verkeerde keelgat geschoten. Het anarchistische keelgat wel te verstaan, want het in de genoemde krant aangehangen nivo van redeneren maakt het De Raaij 'altijd onmogelijk het Autonome Denken als ook maar enigszins verwant aan het anarchisme te beschouwen'. Indien De Raaij's anarchisme voortaan als enige maatstaf voor de beoordeling van het wereldgebeuren gebruikt moet worden, kunnen we nog veel lachwekkende stukken in De As tegemoet zien. 

Met zijn willekeurige en veelsoortige aaneenrijging van komische en verdrietige uitspraken in Autonome kringen weet De Raaij een bont kralensnoer van antisemitisme te fabriceren. De fondsorganisatie XminY, die het blad 'Stop de nederzettingen' financierde, rijgt hij voor het gemak ook aan zijn anarchistische rozenkrans vast. 'De constatering is simpel' zo oordeelt De Raaij (hoewel, hij heeft er twee pagina's en vijf voetnoten voor nodig -CH): 'XminY en het Autonome Centrum zouden nooit de moeite en het geld er voor over hebben om vijftienduizendvoudig op te roepen tot actie tegen en de boycot van Syrië, ook al houdt dit Libanon en een deel van Koerdistan bezet. Selectieve verontwaardiging heet zoiets, en er zit een luchtje aan.'  

Indien morgen De Raaij met een project voor een oppositiegroep in Syrië aan komt zetten, heeft hij overmorgen een subsidie van XminY in zijn zak. XminY steunde In het Midden-Oosten en de Magreb, me beperkend tot de laatste twee jaar, oppositiegroepen in Egypte, Marokko/Westelijke Sahara, Koerdistan en Israël/Palestina. In Nederland werden talrijke groepen van migranten en vluchtelingen uit die regio's gesteund. 

XminY heeft wis en waarachtig wel geld en moeite over om voor democratie en sociale rechtvaardigheid in Syrië op te komen. Vandaag nog staan de archieven van XminY voor De Raaij open om één spaander van anarchistisch of andersoortig bewijs te vinden, dat XminY selectief verontwaardigd zou zijn. In ons 24-jarige bestaan hebben we zowat in elk land op de aardbol wel een oppositiegroep gesteund. Tot anarchistische toe. Desnoods zijn we bereid dit archiefonderzoek van De Raaij zelf te financieren. Hij moet er dan wel op rekenen, dat we met satanisch plezier elke onanarchistische gedachte in de publikatie van zijn onderzoeksresultaten zullen afkraken. 

Selectief is XminY op deze wijze: als De Raaij vandaag met een serieus artikel aantoont, dat er in autonome kringen sprake is van antisemitisme, zal XminY gisteren nog de subsidiëring van projecten van deze kringen stopzetten. Er zij dit mee gezegd: ook XminY is tegen antisemitisme en bestrijdt het, maar dan wel op basis van feiten en niet op basis van kroegverhalen en 'horen zeggen'. 

Chris Huinder, coördinator XminY 

P.S. Het gironummer van XminY is 609060. Ook donaties van De Raaij zijn welkom. Daarin zijn we heus niet selectief.