UIT: NN #108 van 16 april 1992   

'Kosto wegwezen!' 

Verdeelde reakties bij aktie Bullebak 

Het is menig fotograaf en journalist ontgaan, maar het mooiste moment van de protestaktie bij de Bullebak, zat 'm in de staart. Twee muzikanten speelden afwisselend ontroerende en dansbare Iraanse muziek vanaf het mobiele podium van Theaterstraat. Dat was hét moment dat bij de demonstranten de spanningen, emoties, kneuzingen en woede van de voorafgaande uren deed vergeten. Er werd uitbundig gedanst en spontaan werd er op het ritme van de muziek 'Kosto wegwezen!' gescandeerd. 

Het luidruchtige protest bij de 'feestelijke' opening van het grenshospitium, door vluchtelingengroepen inmiddels steevast de Bullebak genoemd (vanwege het feit dat de bajes zich in de Bullewijk bevindt), werd met gemengde gevoelens ervaren. Kosto koos eieren voor z'n geld en arriveerde met een helikopter bij de poort van de vluchtelingenbajes.  

De Bullebak werd maandag 6 april nog eens extra zwaar bewaakt, de in groten getale aanwezige ME voorkwam dat we bij de echte ingang van de bajes kwamen. We moesten het doen met een positie aan de zijkant van de aan het hospitium grenzende jeugdgevangenis. Ze wisten daarbinnen niet wat ze meemaakten, een enorm kabaal steeg bij tijd en wijle op vanuit de groep demonstranten.  

Maar liefst zeshonderd mensen kwamen van her en der uit het land naar Amsterdam Zuid-Oost, en dan reden de treinen niet eens. Naar schatting zette de overheid 200 politiemensen in - waaronder een twintigtal 'stillen' - en een vijftal paarden. Vrijdag vergaloppeerde iemand van de organisatie zich, door tegen een journaliste van de NRC te zeggen dat er "symbolisch een tunnel gegraven zou worden door de demonstranten".  

Daar was de smeris nu dan ook op voorbereid, gezien het feit dat ze met velen ook achter de hekken stonden. Toch kon dat niet verhinderen dat een tiental mensen een greppel van een meter of twintig langs de hekken groef. De ME te paard vond dat te ver gaan en galoppeerde diverse malen door de greppel heen om de gravers de stuipen op het lijf te jagen. Levensgevaarlijk, voor die demonstranten. 

Kosto lafaard 

Officiële genodigden arriveerden in een personenauto op de toegangsweg, even later weer een auto die getroffen werd door een verfbommetje en een steen. ME te paard chargeerde, waarna de rust weer even terug keerde. De spanning zat er op dat moment in, en na wat over en weer gefok, besloot de ME meer geweid toe te gaan passen en hulde zichzelf in gevechtstenue.  

Op de toegangsweg werd vervolgens spontaan door de demonstranten een zitblokkade gehouden, waar de ME hardhandig een einde aan maakte. Een verfbommetje trof het verkeerde doel en menig demonstrant ging later huiswaarts, getooid in fleurige kleuren. Opnieuw arriveerde een aantal genodigden, te voet ditmaal, ze werden hard uitgejouwd. Niet lang daarna arriveerde de helikopter met de Big Boss van het steeds onmenselijker wordende Nederlandse asielbeleid. En daar ging de aktie uiteindelijk toch om. 

Ondertussen begaven de stillen koppels zich nadrukkelijk provocerend onder de demonstranten, hetgeen hen niet in dank werd afgenomen. Vanaf het podium maande een spreekster twee stillen om voor de geluidswagen weg te gaan, waarna ze weggeduwd en gehoond werden. Dat was hét moment voor de ME om hen te hulp te schieten, voor zover de stillen daar behoefte aan hadden.  

Tijdens deze charge met paarden en ME'ers te voet, werden twee demonstranten van de groep gescheiden en vervolgens gearresteerd. Het gebruikelijke concept. Een voor het gooien van een steen eerder die middag en een ander voor weerspannigheid of zoiets. Hierna keerde de rust terug, met name door de klanken van de muziek. 

Na afloop van de aktie liep de hele groep gezamenlijk terug naar het verzamelpunt, metrostation Holendrecht. Achter in de stoet werd nog een persoon gearresteerd. Hij was voor een ME-bus gaan liggen, waarna hij erg hardhandig langs de kant van de weg gegooid werd en een schop in z'n buik kreeg. 

Hierna ging hij weer voor de bus zitten, waarna arrestatie volgde. Bij het metrostation arresteerde een horde stillen nog een persoon in een koffiehuis, die ze later die dag weer vrij hebben gelaten omdat ze eigenlijk iemand anders zochten. Ook de jongen die voor de bus ging liggen, kwam diezelfde avond vrij. In de loop van dinsdag en woensdag kwamen de andere twee verdachten vrij, in bezit van een dagvaarding. 

Enthousiaste geluiden... 

Omdat er iets mis ging, kwam pas maandagmorgen de advertentie in een aantal dagbladen, waarin opgeroepen werd om deel te nemen aan het protest. Onder de oproep schaarde zich een zeer bont gezelschap, zoals de Pauluskerk, het Missionair Centrum Heerlen, kraakkafee Vrankrijk, stichting INLIA, Stichting Vluchtelingenwerk Leiden/Oegstgeest en het obscure aktivistenblad NN.

Er kwamen na afloop van de aktie heel diverse meningen naar buiten, lang niet iedereen die aan de aktie meedeed was even enthousiast over het verloop ervan. De groep mensen die de kar samen met het Platform Illegale Vluchtelingen trok, echter wel. Ed, medewerker van het Autonoom info/aktie Centrum uit Amsterdam was verheugd over de grote opkomst en de diversiteit aan deelnemende groepen.

Ed: "Er waren vrij veel personen aanwezig van vluchtelingenorganisaties en kerkelijke groepen. Je merkt gewoon dat meer en meer mensen binnen vluchtelingenorganisaties radikaliseren, als gevolg van de toenemende verscherping van het asielbeleid. Als je ziet dat er diverse leden van Stichting Vluchtelingenwerk de oproep voor de aktie op persoonlijke titel ondersteunden, dan zegt dat toch wel wat. Het is de hoogste tijd dat we onze stem duidelijker laten klinken".  

Ze zijn bij het Autonoom Centrum tevreden over het verloop van de aktie, ook al "loop je voor de zoveelste keer tegen een overmacht van ME aan die zich weer eens uitermate agressief profileerde. Maar ik ben blij dat de demonstranten zich zo beheerst opstelden, al had er nét niet meer moeten gebeuren dan er plaats gevonden heeft", zegt Ed.  

Ook de Zusters van de Liefde uit Eindhoven waren verbaasd over de hoge opkomst. De zustergemeenschap, die zich in het dagelijks leven onder meer ontfermt over het wel en wee van gemiddeld twintig asielzoekers, vond het graven van de tunnel ludiek en symbolisch. Schaduwzijde van de aktie vormde "de overmacht aan ME", aldus zuster Veronique, die tevreden was over het beheerste karakter van de demonstratie.  

Over de verslaggeving van media is ze minder te spreken. "De wijze waarop de aktie werd weergegeven, was erg kleinerend voor de demonstranten", aldus Veronique. Op de zitblokkade en dan met name over de sommatie van de ME commandant om die op te heffen, zijn verdeelde reakties gekomen binnen de zustergemeenschap. "Er zijn er een paar die vinden dat je ondanks sommatie moet blijven zitten, want ja dat hoort nou eenmaal bij een geweldloze aktie. Maar anderen vinden dan toch dat je na drie sommaties de weg vrij moet maken".  

De Zusters van Liefde laten het niet bij deze eenmalige publiekelijke aktie. Ze hebben zich inmiddels aangemeld bij het PIV (Platform Illegale Vluchtelingen) en zullen zeker paraat zijn bij een volgend initiatief. "We zullen veel vaker gezamenlijk onze krachten moeten bundelen, om aan te tonen dat het zo niet langer kan". 

Bij het Missionair Centrum Heerlen kijken ze eveneens met tevredenheid terug op het verloop van de aktie. 

...en minder enthousiast 

Van de Stichting Vluchtelingenwerk Leiden/Oegstgeest is niemand naar de aktie gegaan, omdat "we nooit gevraagd zijn om aan de voorbereiding deel te nemen". Maar de door het PIV opgestelde advertentie voor de dagbladen, werd weer wél ondertekend. 

Leo Duivendijk van de Stichting Opvanghuis Vluchtelingen Rotterdam (SOVR) is minder te spreken over het geheel. De aktie op zich viel hem nog wel mee, maar hij heeft zich met name gestoord aan het feit dat de aktie opeens gedragen werd door het PIV en het voor hem vrij onbekende Autonoom aktie/info Centrum uit Amsterdam. Leo: "De SOVR is onderdeel van het PIV, een platform van een achttiental organisaties waarmee we regelmatig overleg voeren. Het PIV zou de aktie bij het grenshospitium organiseren, maar dan verneem je via de media dat daar de groep Autonoom aktie/info Centrum bij betrokken is geraakt. Daar zijn wij niet zo tevreden over". 

Leo is van mening dat het betrekken van het Autonoom Centrum bij de aktie een negatieve uitwerking heeft gehad. Volgens hem was er nooit zo'n grote overmacht aan ME geweest, als het PIV zich duidelijk als organisator had gemanifesteerd, hetgeen oorspronkelijk ook de bedoeling is geweest. Bij het SOVR zijn ze zich ook zeer bewust van het feit dat de vluchtelingenorganisaties zich vaker gezamenlijk moeten manifesteren, maar dan wel op een duidelijke en toegankelijke manier.  

Leo: "Ze springen als media meteen bovenop je, als een groep die zich als 'Autonoom' manifesteert de organisatie in handen neemt. Ik vind dat een fout beleid van de media, maar je weet hoe het werkt. Je hebt dat kunnen zien bij de demonstratie op 21 maart in Amsterdam. Het is onzin, maar ze kiezen juist dat ene moment er weer uit en betitelen een aantal tomaten gooiers als 'autonomen'. Bij het hospitium idem dito, zowel de ME als de media werden geobsedeerd door de hanenkammen." Maar dat neemt niet weg dat ook het SOVR de aktie op zich sterk vond, Leo radikaliseert langzamerhand. "Dat kan niet anders, met zo'n afschuwelijk asielbeleid". 

Henk ten Brink van de Pauluskerk in Rotterdam uit forse kritiek op een aantal demonstranten, die hij kent als zijnde leden van de kraakbeweging. "Voor mij is dit de laatste keer geweest dat ik deelneem aan een organisatie, waar dan vervolgens zulke vage lui op af komen. Je kunt het toch niet maken dat je temidden van zo'n breed opgezette demonstratie met verfbommen gaat lopen gooien. En dan gooien ze nog mis ook! Ik zag om me heen oudere mensen bevend rondlopen, voor hen was het misschien wel de eerste keer dat ze aan zo'n -voor hen- radikale aktie meededen. En misschien wel de laatste keer".  

Henk beseft ook wel dat de ME erg provocerend aanwezig was, maar dan nog moet je je beheersen. "Je dient rekening te houden met het uitgangspunt van de aktie, die breed opgezet was en voor velen toegankelijk. Als je je daarin niet kunt vinden, organiseer dan je eigen aktie bij het hospitium." 

Resumerend 

Resumerend kun je stellen dat er het een en ander mis is gegaan. Dat gezamenlijke publiekelijke akties tegen het asielbeleid gewenst en noodzakelijk zijn, staat buiten kijf. Maar de organisatie van zulke gezamenlijke aktiviteiten zal de nodige zorgvuldigheid in acht moeten nemen gedurende de voorbereiding. Het is niet niks dat er tientallen vluchtelingengroepen aan de aktie bij de Bullebak meededen. Voor nogal wat mensen was dit wellicht de eerste keer dat ze, buiten het dagelijkse hulpwerk voor vluchtelingen, deelnamen aan een redelijk radikale aktie.  

Het was wellicht beter geweest als duidelijker in de oproep vermeld had gestaan wat de opzet van de aktie was: een luidruchtig maar geweldloos protest (en dan neem je geen verfbommen mee, of keil je niet met stenen). Op het verzamelpunt had er een pamfletje uitgedeeld kunnen worden met enkele simpele richtlijnen.  

In de maanden voorafgaande aan deze aktie organiseerde het PIV een drietal demonstraties tegen de bouw van het hospitium. Daar deden hoofdzakelijk medewerkers van vluchtelingenorganisaties aan mee. Nu bestond wellicht de helft van de demonstranten uit mensen die zich incidenteel met de vluchtelingenproblematiek bezig houden. En daar lopen altijd wel wat types tussen, die net even wat verder willen gaan dan de gemiddelde demonstrant.  

En nou maar hopen dat de organisatie de kritieken, die ongetwijfeld naar buiten zullen komen binnen het PIV, niet naast zich neerlegt. Hoewel ik zelf het idee kreeg, dat de kleine schermutselingen die plaats gevonden hebben, voorkomen hadden kunnen worden als er meer mensen binnen het PIV zich daadwerkelijk met de uitvoering van de aktie hadden bemoeid. Te weinig mensen trokken de kar uiteindelijk. 

Alex     

Oproep PIV 

Tijdens de demonstratie bij de Bullebak, deelde het Platform Illegale Vluchtelingen de volgende oproep uit:  

"Vandaag voeren we aktie tegen de opsluiting van asielzoekers in het 'grenshospitium'. De aktie wordt georganiseerd door het PIV, in samenwerking met het Autonoom info/aktie Centrum te Amsterdam. Het PIV is een samenwerkingsverband van 17 groepen en organisaties uit heel het land die zich het lot van afgewezen, dus illegale vluchtelingen ter harte nemen. Het Platform wil door middel van diskussie en verschillende aktiviteiten druk uitoefenen op het huidige restriktieve vluchtelingenbeleid." 

"Vanuit de basis van allerlei verschillende groepen die in Nederland betrokken zijn bij (uitgeprocedeerde) vluchtelingen, bestaat een groeiende behoefte tot samenwerking. Het wordt tijd voor een bundeling van krachten tegen het huidige vluchtelingenbeleid! Geef je daarom op bij het PIV, zodat we over enige tijd bij elkaar kunnen komen om verder te denken over samenwerking in de toekomst. Adres: PIV, p/a Haarlemmerplein 17, 1013 HP Amsterdam.   

Ook grenzen dicht in Nijmegen 

Uit onvrede met de 'feestelijke' opening van het grenshospitium heeft een vijf tiental mensen op 2 april een symbolische aktie uitgevoerd in Nijmegen. Gewapend met een slagboom en getooid met marechausseeuniformen, werd er bij de marechausseekazerne een grensovergang opgeworpen. 

Als het stoplicht voor de automobilisten op rood sprong, ging de grens dicht en werden de bestuurders om hun legitimatie gevraagd en kregen ze een pamflet overhandigd. Vluchtelingen die via het zebrapad de grens over wilden steken, werden resoluut opgesloten in het grenshospitium (hondentoilet).  

Spandoeken ('Koninklijke marechaussee: het wapen tegen vluchtelingen', 'de Nederlandse staat kweekt vreemdelingenhaat' en 'Kabinetsbesluit voedt racisme: geen legitimatieplicht, alle vluchtelingen welkom') stelden de voorbijrazende blikreizigers verder op de hoogte. In het uitgedeelde pamflet wordt met name de rol van de marechaussee inzake het vluchtelingenbeleid sterk bekritiseerd:  

"De marechaussee heeft als taken o.a. de bewaking van de landsgrenzen en het toezicht houden op vreemdelingen. In het Verenigd Europa wordt het werkgebied van de marechaussee steeds meer verlegd naar de Nederlandse zee- en luchthavens. Op vliegveld Schiphol wordt de marechaussee al langer ingezet en de volgende cijfers over hun optreden m.b.t. vluchtelingen maken duidelijk wat er in de toekomst zal gebeuren met vluchtelingen die in Nederland aankomen.  

"Het aantal asielzoekers dat via Schiphol het land binnenkwam, was in '91 met de helft gedaald t.o.v. '90, terwijl het totale aantal asielzoekers elders in het land sterk toenam! Dat komt omdat de marechaussee vluchtelingen gewoon niet naar behoren in de gelegenheid stelt een asielaanvraag in te dienen, maar ze het liefst meteen terugstuurt.  

"Behalve in de Nederlandse zee- en luchthavens wordt de marechaussee ingezet in de grote steden om illegalen te vangen en in de toekomst waarschijnlijk ook op de vliegvelden in Derdewereldlanden om vluchtelingen al voor hun vertrek naar Nederland af te schrikken. Plannen hiervoor zijn al in de maak voor Ghana en Nigeria".