UIT: NN #107 van 2 april 1992   

Kraken als illegale daad 

De Tweede Kamer behandelde onlangs de ontwerp Huisvestingswet en het voorontwerp Huisvestingsbesluit. Deze wetgeving bevat nieuwe regels voor de woonruimteverdeling in Nederland. De Huisvestingswet zal behalve de Woonruimtewet ook de Leegstandwet vervangen. Het kraken van woningen die korter dan een half jaar leeg staan, gaat strafbaar gesteld worden. Als het aan de VVD ligt, wordt deze termijn op twaalf maanden vastgesteld. 

De ontwerp Huisvestingswet en het voorontwerp Huisvestingsbesluit geven aan gemeenten een grote beleidsvrijheid bij het bepalen van de mate waarin gebruik gemaakt wordt van de instrumenten die deze regelgeving biedt voor de verdeling van woonruimte. Dit betekent dat de rechtsbescherming van woningzoekenden per gemeente zal verschillen. 

Een gemeenteraad mag een huisvestingsverordening vaststellen, waarbij al dan niet aan bepaalde verhuurders mandaat wordt verleend om woningzoekenden in te schrijven, de urgentie te bepalen en huisvestingsvergunningen te verlenen. Verplicht om een huisvestingsverordening vast te stellen, is een gemeente echter niet.  

Een gemeente kan er namelijk ook voor kiezen om niet in een verordening regels te geven voor woonruimteverdeling, maar om dit onderwerp te regelen in privaatrechtelijke overeenkomsten met eigenaars van woonruimte. Ook is denkbaar dat zich in de praktijk situaties voordoen, waarbij gemeenten deze instrumenten in kombinatie met elkaar gebruiken. Tot slot kan een gemeente besluiten om helemaal niets te regelen.  

De mogelijkheden voor woningzoekenden om beslissingen aan te vechten, zijn afhankelijk van de wijze waarop in een gemeente de woonruimteverdeling is georganiseerd. De beleidsvrijheid die gemeenten op dat terrein krijgen, zal derhalve leiden tot verschillen tussen gemeenten als het gaat om de rechtsbescherming van woningzoekenden. 

De Woonbond (*) acht het voor een goede rechtsbescherming van woningzoekenden nodig dat iedere woningzoekende rechtsbescherming op grond van de wet AROB geniet. Om dit te bereiken bepleit de Woonbond dat elke gemeente in de Huisvestingswet wordt verplicht om een minimaal aantal distributieregels in een huisvestingsverordening vast te stellen overeenkomstig artikel 11 t/m 15 van de ontwerp Huisvestingswet. 

Strafbaarstelling Kraken 

De Huisvestingswet vervangt behalve de Woonruimtewet ook de Leegstandwet. Deze werd ooit ingevoerd om greep te krijgen op de leegstand van woningen en panden. Althans, daar schermde de overheid mee ten tijde van de invoering in '86. Gemeenten zouden een leegstandregister moeten bijhouden. Verder gaf de wet de mogelijkheid van het vorderen van lege woningen en van de anonieme dagvaarding van krakers.  

Wat krakers reeds begin jaren tachtig van hun gekraakte daken schreeuwden gedurende het parlementaire gekonkel omtrent de invoering van de Leegstandwet, is uitgekomen. Het leegstandregister is nooit ingevoerd en van het vorderen is niet veel terecht gekomen. Reden waarom de Leegstandwet in de praktijk vooral een ontruimingswet is geworden, ook al stelt ze kraken formeel niet strafbaar. 

Onder de Huisvestingswet wordt kraken wel strafbaar en wel binnen zes maanden nadat , het pand of de woning leeg is komen te staan. Maximaal vier maanden gevangenisstraf kunnen daaruit voortvloeien. Tijdens de bespreking van de ontwerp Huisvestingswet in de Tweede Kamer, pleitte mevr. Jorritsma van de VVD er voor dat de termijn van zes maanden wat haar betreft vergroot kan worden tot twaalf maanden.  

Staatssecretaris Heerma voelde wel wat voor deze suggestie en beloofde die 'mee te zullen nemen' in z'n definitieve ontwerp dat binnenkort voorgelegd wordt aan de Eerste Kamer. Als dit zo door gaat, zal binnen niet al te lange tijd het kraken van een leegstaande woning een strafbare daad worden, voor zover dat al niet het geval is in steeds meer gemeenten. 

De Woonbond vindt dat de strafbaarstelling van kraken in de ontwerp Huisvestingswet moet worden geschrapt. Doordat verplichte registratie van leegstand in de ontwerp Huisvestingswet is geschrapt, vervallen de kontrole mogelijkheden voor de termijn dat woonruimte leegstaat. Het schrappen van deze registratieplicht enerzijds en het handhaven van strafbaarstelling anderzijds, is in de visie van de Woonbond daarom onevenwichtig en mede daarom niet terecht. 

Het spreekt voor zich, maar voor de volledigheid: de vele kraakgroepen die dit land rijk is, waren altijd al tegen invoering van de Leegstandwet en nu van de Huisvestingswet. Op 15 januari dit jaar vond er een landelijke kraakaktiedag plaats tegen de Huisvestingswet en verschillende plaatselijke kraakgroepen hebben ondertussen hun gemeenteraad overstelpt met petities en andere protestuitingen. 

(*) De Woon bond Is een verenlging die is ontstaan uit de fusie van de Landelijke Organisatie Belangengroepen Huisvesting (LOBH) , het Landelijk Ombudsteam Stadsvernieuwing (LOS) en het Nederlands Verbond van Huurders.