Naar archief

UIT: NN #101 van 9 januari 1992   

Hoyerswerda blijft hoyerswerda 

Na het afnemen van de burgerlijke media-aandacht uit de Noor-Saksische stad is Hoyerswerda weer op zichzelf aangewezen. Het bleef bij de in heel Duitsland toenemende overvallen op de huizen van buitenlander*s en asielzoeker*s, maar de herinnering aan de vroeger door mijnbouw en energiearbeid bloeiende stad blijft: 'Hoyerswerda is overal!' En zoals overal is het nu ook in Hoyerswerda. 

Sinds de zege van de 'nieuwe orde' heeft de rechts-radikale scene hier sterk de wind mee. De al tot nieuwe modelijn ontwikkelde 'fasco-look' grijpt vooral bij de jeugd op straat om zich heen. De mokka-melk-ijsbar in het centrum is als nooit tevoren het trefpunt van de fascisten in Hoyerswerda. Na verschillende observaties is het niet uit te sluiten dat leidende fascisten het hier voor het zeggen hebben.  

Enkele fascisten inkasseren op de markt 'beschermingsgeld' van de Vietnamese handelaren. Maar ook enkele winkels van migranten/s moeten 'bijdragen' voor de 'nationale zaak' betalen. De fascistische terreur staat dagelijks op de agenda, getolereerd door angstige en apathische mensen, vervreemd en geanonimiseerd door de beton kolossen van de kunstmatige stad. 

Toen van 31.10 tot 31.11 op uitnodiging van de diakonie van Hoyerswerda sociale- en jeugdwerkers uit alle windstreken hier voor een seminar heen kwamen, hielden enkelen van hen, die op vrijdagavond het jeugdclubhuis - een van de populairste discotheken van de stad - bezochten, een 'indruk' over van de tegenwoordige situatie. 

Zo'n 15 fasco's en kaalkoppen provoceerden door het opzetten van hun 'hasskappen' tussen al het publiek. Het aanvankelijke handgemeen ontwikkelde zich tot een massale vechtpartij. Aangezien de verdediging tegen de fascisten slechts spontaan en emotioneel was concentreerde de knokploeg zich op 'zwaartepunten'. Door de ontstane paniek werden de uitgangen geblokkeerd. Zwaargewonden moesten door de ramen aan de reddingsdienst worden overgeleverd en in de ziekenauto's getild worden. De gealarmeerde dienstdoende agent op het politieburo Frenzelstrasse moest verstek laten gaan: Hij had geen enkele man over. Dat zei hij in ieder geval in een telefoongesprek met medewerker*s van het jeugdclubhuis. 

Het 'hoogtepunt' van dit weekeinde werd tenslotte een overval in de nacht van 2 op 3 november, na een drukbezocht concert van de bluesgroep 'Engerling' in jongerencentrum 'Konrad Wolf' ('Laden') in de Hufelandstrasse. Tegen 1 uur betraden 15 tot 20 jongeren in de leeftijd van 17 tot 23 jaar het centrum, waar slechts weinige konsertbezoekers aanwezig waren. Na het meerdere malen brullen van fascistische leuzen en het verzoek van mederwerker*s en bezoekers dat te laten, eskaleerde de situatie binnen enkele minuten. De indringers vielen in groepen individuele mensen aan. Ook hier waren er twee tevergeefse oproepen aan de politie om te komen. 

Voor ze vertrokken vernielden de psychopaten het pas gerenoveerde interieur van het centrum en meerdere ramen. De leider van de rechts-extremisten scene in Hoyerswerda, Andre Barth, werd daarbij herkend. De nazi's vertrokken van de plek in drie klaarstaande Trabants. Daarbij werd een zwarte Trabant met witte opschrift 'Störkraft' en 'Kahlkopf' - de namen van twee fascobands - gezien. De chauffeur, Frank Anger en zijn broer Ralph Anger hebben een flink aandeel in de georganiseerde fascistische terreur in de stad. 

Na de komst van de ziekenwagens kwam ook eindelijk de politie, die naar eigen zeggen net terug kwam van een incident in Wiednitz, ca. 30 km. zuidelijk van Hoyerswerda. Een zwaargewonde (versplinterd jukbeen) moest meerdere weken achter elkaar behandeld worden. Door de slachtoffers werd aangifte gedaan. Het bleef bij een eerste getuigenverhoor. 

Tot een nieuwe aanval op jongerencentrum 'Laden' kwam het op zaterdagavond 16 november. Vertrekpunt was deze maal een bijeenkomst van de Saksische afdeling van de Duitse Alternative, in hotel 'Kastanienhof' in de oude stad. Na de meeting vertrok een deel van de aanwezigen richting het nieuwe stadsdeel om daar het zojuist gehoorde in daden om te zetten. Kort na de opening om 20 uur werd het centrum door zo'n 30 tot 40 rechts-radikalen in de leeftijd van 16 tot 22 jaar bestormd.  

Volgens de verklaring van een getuige, die de gelegenheid wilde bezoeken en de gebeurtenissen ongemerkt van buiten kon bekijken, kwamen de aanvallers 'normaal' aanlopen, omsingelden de klup, gooiden na het sein 'Los Jetzt!' tuinstoelen door de ramen en bestormden de klup. De deurmensen werden platgelopen en konden nog maar net vluchten en zich in het kantoor verschansen. De andere in de klup aanwezige medewerk*ers, muzikanten en eerste bezoekers vluchten ook naar achtergelegen ruimten en barrikadeerden die. Daar staarden van angst vertrokken gezichten je aan, echte doodsangst werd zichtbaar. De toneelspeler H.J. Frank van het Berliner Ensemble werd door de nazi's in een hoek gedreven, ze spoten hem 'slechts' traangas in zijn gezicht. 

Toen op die manier alle getuigen van het toneel verdwenen waren, meende de namaak SA-Troep de totale vrijheid te hebben: ze vernielden willekeurig schilderijen en lijsten in de galerie, rekwisieten, tafels, stoelen en de barspiegel, gooiden de inventaris door de ruimte, sloegen ramen kapot en trapten de deuren in. Ze braken de kas open en -namen de inhoud mee. Alleen bij de drank lieten ze het bij 'inbeslagname' van twee kratten bier. Er ontstond een schade van 5.000 mark. Na net twee minuten was de bruine aanval voorbij. 

De onmiddellijk gewaarschuwde politie was op grond van een verkeersongeval verhinderd. Een man van de 'örtlichen Wachund Schliessdienst' kwam tamelijk snel. Tegen 21 uur kwamen twee agenten polshoogte nemen. Even later kwam er een nieuwe groep van ca. 7 rechts-extremen die zich als Berlijn'er e.a. voorstelden en naar autonomen en klupmedewerk*ers vroegen. De agenten maakten zich daarna, met het argument dat ze verder moesten omdat dat de procedure was, snel uit de voeten. Een beambte, die achterbleef om foto's te maken, werd daarbij door de aangeschoten neonazi's met geweld gehinderd. Ook hij pakte daarop zijn spullen en vertrok.  

Daarna gingen de rechtsen zich met de in de groep aanwezige afrikanen bemoeien waarbij het tot een woordenwisseling met klupbezoek*ers kwam en meer ruiten kapot geslagen werden. Eindelijk kwam toen een bus van de opgeroepen ME (Einsatzkommando in het Duits, red.). Die nam zoals altijd de vervolging zonder succes ter hand, hoewel de aktiviteiten van de Duitsche mannen tot in de vroege ochtend uren (3.00) van 17.11 tussen de grauwe betonmuren van het stadscentrum doorgingen. Op twaalf andere plaatsen (Scholen, kinderparken) gingen in deze nacht ook de ruiten in. 

Daags daarvoor was zowaar de 'Bauhof' door de bruine horde bezocht. Als aanleiding diende het oneervolle ontslag van een vàn hun kameraden die die morgen in SS-Uniform op zijn werk was verschenen. Met de telefonische boodschap, dat ze de troep niet op hoefden te ruimen, omdat ze de volgende nacht toch weer terug zouden komen, rondden de fascisten hun wraakaktie af. De daders werden later door de politie uit de personentrein Hoyerswerda-Görlitz gehaald, vermoedelijk wegens nieuwe heldhaftige sloopakties. 

Gevolgtrekkingen, Tendensen 

De gevolgen van de jongste gebeurtenissen zijn voor Hoyerswerda onafzienbaar. Het stadsbestuur heeft eenmaal een strafonderzoek tegen onbekenden gelast, maar zich niet voor het verdere bestaan van jongerencentrum 'Laden' ingespannen. Dringend noodzakelijke maatregelen zoals elektrisch afsluitbare deuren, alarminstallatie, rolluiken en een direkte telefoonlijn naar de politie werd door de verantwoordelijke conservatieve bestuurder Martin Schmidt afgewezen.  

Om de problemen bij de wortel te vatten stelde de uit het Westen geïmporteerde burgemeester Arendt een onafhankelijke jongerencommissie in. Op die manier zou een hoop geld voor jeugd- en maatschappelijk werk vrij komen. Maar de commissie is niet goed van de grond gekomen en inmiddels weer onder de vleugel van Schmidt terecht gekomen. De medewerkers moeten elke morgen stipt om 7 uur bij Schmidt rapport uitbrengen. 

Wat enige FDJ-funktionarissen (jeugdorganisatie voormalig DDR, red.) jarenlang zonder succes geprobeerd hebben, volbrengen nu de nieuwe SA-knokploegen: het opruimen van de alternatieve jeugd kultuur van de stad. De, hopelijk voorlopige, sluiting van een van de vier jongerencentra in een stad waar 10.000 jongeren wonen, zal nieuwe wonden slaan. Voor optredens zullen kunstenaars, en mensen die het willen worden, deze stad weten te mijden. 

Aktieweken, die parallel aan de wereldwijd bekend geworden aanvallen op asielzoekerscentra in Hoyerswerda eind september met kunstenaars uit Kreuzberg-Berlijn en Kiel onder de naam 'BETON-UNG' gehouden werden, zullen voor altijd tot het verleden behoren. Mensen uit de alternatieve kultuurscene, die nog niet vertrokken zijn, denken daarover of vervallen in berusting. 

Het ontbreekt echter niet aan poging tot verzet. Naast de drie keer in de openbaarheid aangegane diskussies met rechts-radikalen, gemeentebestuurders, politie en stadsbewoner*er, ontstaat er een antifagroep, waarvan enkele deelnemers inmiddels de eerste moorddreigementen gekregen hebben. Op woensdag 29 november kwam het op initiatief van een SPD-stadsbestuurder in het jeugdkluphuis tot het burgerinitiatief 'Geef haat geen kans'. Er waren maar 25 belangstellenden en ca. 30 jeugdige antifa's. Voorlopig was als eerste aktiviteit een fakkeloptocht door de stad op zaterdag 21 december j.1. gepland. 

In de laatste week van november is in Hoyerswerda een zelfstandig ME-team van de politie met een betere uitrusting gestationeerd. Een van hun eerste grote beproevingen was een antifa-forum in het POS-jongerencentrum (POS is voormalige SED, red.) 'Linksabbieger' op 4 december. Volgens een waarschijnlijk door de fasco's uitgedokterd plan belde een burger naar de politie met de mededeling dat er ordeverstoringen waren bij het Huis van de Instituten (waar 'Linksabbieger' zich in de kelder bevindt).  

In werkelijkheid bevonden zich voor het Huis 4 tot 5 door nazi's gestuurde en bewapende jonge fasco's. Toen de politie aankwam 'vluchtten' zij de klup in. Daardoor werden bij de met 20 agenten uitgevoerde doorzoeking van alle aanwezigen naast traangas e.a. ook wapens gevonden koren op de molen van voormalige lijn- en partijtrouwe medewerkers van de huidige 'vrije' burgerlijke pers en voor het politiebericht. 

Natuurlijk, voor wie zin heeft zich het voor te stellen, is te begrijpen, dat uitgesproken anti-nazi's maar ook 'gewone' jongeren die door tegenstanders de stad worden uitgejaagd, op het idee komen zich te bewapenen. Medewerkers van een Westduitse krant hadden daarvoor van de zelfbenoemde führer van de nazi-scene van Hoyerswerda, Jan Börner, de tip gekregen om naar het antifa-forum toe te gaan.  

Börner is als, in tegenstelling tot zijn aanhang, intelligente man en briljant redenaar, een bijzonder serieus te nemen gevaar. Hij werd indertijd door de harde kern van de neo-nazi's als führer geaccepteerd. Nog in de zomer dit jaar onderhield hij intensieve contacten met de Nationalen Alternatieve' (NA) in Oost-Berlijn. Zijn tuin, waarin hij waarschijnlijk een wapendepot en minstens een schietbaan heeft, diende als verzamelpunt voor overvallen op een gekraakte pand in de Spremberger Strasse 4, dat daarna opgegeven werd, en bijv. bij de aanvallen van militante rechts-radikalen op 1 mei vorig jaar op Mozambikaanse en Vietnamese arbeiders op de Rummelplatz en daarna op het woonhuis van Afrikanen in de Schweitzerstrasse.  

Börners medewerker, Karsten Gensch, sprak toen al tegenover een 'Zitty'-verslaggever over 'negersrammen' als volkssport! In openlijke oproepen verklaarde Börner - als woordvoerder van de bende - er trots op te zijn dat Hoyerwerda 'de eerste van buitenlanders vrijgevochten stad van Duitsland' is. Daarbij liet hij niet na, de hier plaatsvindende pogroms te verdedigen. 

Gezien de ontwikkelingen van de laatste dagen is het niet onvoorstelbaar, dat Hoyerswerda voor de tweede maal in een paradijs voor fascisten en racisten zal veranderen. Op zijn laatst als in januari de stad nieuwe asielzoekers veilige huisvesting moet gaan bieden, ook als voor de huisvesting een van de aanliggende gemeentes wordt gekozen.  



uit: Telegraph, Oost-Berlijn, half december.

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1992