UIT: NN #93 van 19 september 1991   

Kampagne gevangenen el salvador 

Op dit moment zitten er ruim 200 politieke gevangenen vast in El Salvador. Ze hebben veelal geen proces gehad, velen zitten al jaren vast onder de meest erbarmelijke (en levensgevaarlijke) omstandigheden en er is nooit enig bewijs is aangedragen. Allen werden gemarteld. In een groot aantal landen loopt in de maand september een kampagne om de gevangenen te steunen en hun vrijlating te eisen. Hierbij verzoeken we iedereen om ook in Nederland mee te doen. 

Op 17 juni bestormde het FMLN-verzet de grootste gevangenis van het land, nabij de hoofdstad San Salvador. Na drie uur van gevechten konden enkele tientallen (sommige bronnen zeggen 130) politieke gevangen naar de vrijheid rennen. Maar er zitten nog heel wat mensen vast, in de tien gevangenissen die het land bezit (waarvan enkele in een militaire kazerne).  

In de twee jaar dat Christiani president is, werden meer dan 2500 personen op politieke gronden gevangen genomen. Dit zijn voor een groot deel mensen uit legale volksbewegingen, vakbonden en basiskomitees e.d., die meestal beschuldigd worden van 'lidmaatschap van hef FMLN'. (verzetsstrijdersters worden nog steeds nauwelijks gearresteerd; de militairen hebben de praktijk om hen ter plekke af te maken als ze in hun handen vallen).  

Er wordt van allerlei kanten druk uitgeoefend op de Salvadoraanse regering om alle politieke gevangenen vrij te laten. Om meerdere reden is de kans dat dit ook bereikt wordt nu groter dan ooit: 

• Er wordt direkt onderhandeld tussen regering en verzet. Een van de agendapunten is de willekeurige vervolging van politieke oppositie en het belachelijke juridiese systeem. En de regering kan steeds moeilijker vol blijven houden dat de mensen waarmee ze onderhandelt tegelijk in de gevangenis worden gestopt.
• De rechtmatigheid van de arrestaties en gevangenhouding (zonder enig serieus proces en zonder bewijs) wordt bekritiseerd door allerlei organisaties, waaronder de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS) en de mensenrechtencommissie van de VN.
• De omstandigheden in de gevangenissen hebben ook geleid tot zware kritiek op de regering, door belangrijke organisaties als de VN en het Rode Kruis. Omdat de regering (ook gelet op de stemming over militaire hulp in het Amerikaanse kongres deze maand) erg haar best moet doen om aan te tonen dat het goed gaat met de demokratie in het land, telt zulke kritiek zwaar.

De internationale kampagne voor de gevangenen moet deze maand de druk helpen opbouwen. De kampagne bestaat voor een groot deel uit het sturen van brieven naar de president van EI Salvadoren de president van het Hoger Gerechtshof (deze kan beslissen dat de politieke gevangenen vrijgelaten moeten worden). 

Veel aktivisten in Holland zullen in dit brievenschrijven niet veel zien, maar het effekt ervan kan groot zijn. Doe dus mee, schrijf of fax zoveel mogelijk brieven. En wat ook belangrijk is: stuur een kopie naar de Europese vertegenwoordiger van het steunkomitee voor Politieke gevangenen van EI Salvador COPPES in Nijmegen. COPPES zorgt ervoor dat de gevangenen in EI Salvador regelmatig bericht krijgen over steun. Je kunt via hen ook persoonlijke brieven, leuke kaartjes e.d. naar de gevangenen sturen.  

Naast de brievenkampagne vraagt COPPES ook om op andere manieren (in bladen, bij een organisatie waar je in zit, etc.) aandacht te besteden aan de gevangenen, en Nederlandse organisaties en de regering te vragen op te komen voor de gevangenen. Bovendien is er een steunfonds opgericht voor de gevangenen en hun familieleden, die niet met rust gelaten worden door de autoriteiten, veel bedreigd worden en vaak in grote armoede moeten leven. Bijdrages kunnen gestort worden op giro 2564450 van GESK in Amsterdam ovv. COPPES. 

Jongste ontwikkelingen  

Even zag het er naar uit dat de maandelijkse onderhandelingen tussen regering en verzet in EI Salvador geheel vast waren gelopen. De regering weigerde naar de bijeenkomst in augustus te gaan, als aanleiding gebruikten ze dat twee hoge pieten van de regerende extreemrechtse ARENA-partij door het verzet ontvoerd waren. De gewapende konfrontaties, die er toch al veelvuldig waren, namen daarop drasties toe.  

VN-hoofd Perez de Cuellar greep toen persoonlijk in door een bijeenkomst te beleggen in het VN-hoofdkwartier in New Vork, en de regering nadrukkelijk te wijzen op de plicht om te verschijnen. Deze onderhandelingsronde zal op 16 en 17 september zijn. President Cristiani heeft toegezegd te zullen komen, maar hij weigert dan direkt met het verzet te praten.  

Het FMLN heeft inmiddels een van de twee ontvoerden losgelaten, na onderhandelingen met zijn familie. Het ging om een rijke grootgrondbezitter, en de reden was 'revolutionaire belasting'. Strijd voeren is duur, verklaarde het verzet, en daar hebben we geld voor nodig. Als de regering vrede wil moet ze maar serieuzer onderhandelen.  

De andere ontvoerde is nog steeds spoorloos, het is een hoge ARENA-bankier. Velen vermoeden dat het een kriminele ontvoering is of een interne ARENA-twist. Er waren enkele maanden geleden een aantal van zulke ontvoeringen, en het vermoeden is dat ze uitgevoerd worden door bendes waar militairen inzitten.  

In de afgelopen maand is het regeringsleger ook doorgegaan met aanvallen op 'repoblaciones' (dorpen van teruggekeerde vluchtelingen). Vooral in het FMLN-gebied Chalatenango worden deze dorpen ingenomen en beschoten door militairen, er zijn veel gewonden gevallen en een dorpsbewoonster, een klein kind, is doodgeschoten. Het FMLN voert konstant aanvallen op de legereenheden uit om ze weer uit het gebied te verjagen.  

Ironies genoeg kreeg het legeroffensief in Chalatenago pas wat aandacht toen twee Amerikaanse journalisten op 30 augustus door legerkogels getroffen werden. In de oostelijke provincie Morazán, waar het verzet ook een stuk 'bevrijd gebied' heeft, is het leger nu met een vergelijkbare operatie bezig. Ook daar valt het leger de repoblaciones met veel geweld binnen. 

De grote Beweging van Krottenwijkbewoners(sters) heeft het zwaar te verduren. In juni was er een reeks aanslagen en bedreigingen, met als trieste hoogtepunt de moord op Martin Ayala, die werkzaam was op het kantoor van de krottenwijkorganisatie CCM. Zijn vrouw werd zwaar toegetakeld maar overleefde het. Ze heeft verklaard dat de nachtelijke overvallers van het kantoor politieagenten waren. 

Enkele weken later werd de krottenwijk 'Viuda de Alas' plotseling omsingeld door politie en leger. De bewoners, waarvan sommigen al twintig jaar in de wijk woonden, moesten meteen weg, waarna alle huizen gesloopt werden. Het gebied moest ontruimd worden voor een grote projektontwikkelaar die er een supermarkt wil bouwen. Er waren daarna veel protestdemonstraties, en het FMLN voerde aanslagen uit tegen de projektontwikkelaar.  

Op 25 augustus werd een van de bewoners en organisatoren van de krottenwijk '16e Maart' vermoord. José Dimas Beltran was met vrienden aan het wandelen, werd aangehouden door militairen van de nabije luchtmachtbasis en toen doodgeschoten. De wijk '16e maart' is een van de grootste van de stad, en een van de jongste (op 16 maart 'gekraakt') en bevindt zich naast een luchtmachtbasis. Sinds de bezetting worden de meer dan duizend bewoners konstant met ontruiming bedreigd. 

Ook is er veel gaande op vakbondsgebied. De regering is nog steeds bezig met wat zij noemen 'privatiseren', waarbij hele overheidsdiensten opgeheven worden. Vooral die waar nog een beetje hulp aan de bevolking geboden wordt, zoals bij het ministerie van landbouw en de IRA, een staatsinstelling die aan het reguleren van de prijzen van voedsel doet. Deze IRA werd eind vorige maand geheel opgeheven. Er volgde een bezetting en veel demonstraties. In demonstratie in de hoofdstad was 20.000 mensen groot, en werd vergezeld door een angstaanjagende hoeveelheid ME en militairen, die delen van de stad tot verboden gebied verklaarden.