Naar archief

Vrije Keyser Magazine (NN #91) van 22 augustus 1991      

'Ha, eindelijk de bel!' 

Engels leren aan kinderen in de Hunzavallei 

De zijderoute van Europa naar China is al eeuwenlang bekend. Sinds ongeveer 10 jaar is het stuk Pakistan (Islamabad) - China (Kasgkar) een verharde weg geworden, de zgn. Karakorum Highway. Het bouwen van deze weg heeft heel wat bloed, zweet, tranen en zelfs veel Chinese en Pakistaanse levens gekost! En nog steeds blijft deze weg een probleem. Vaak zijn er opeenhopingen van stenen, rotsblokken en overstromingen veroorzaakt door het Karakorumgebergte (de uitlopers van de Hymalaya).  

De laatste Pakistaanse vallei voor de Chinese grens heet de Hunza-vallei. Een prachtige vallei waar mensen voordat de weg er was altijd volledig voor zichzelf konden zorgen (autarkies). Deze weg heeft voor heel wat verandering gezorgd. Zo kunnen mensen makkelijk buiten de vallei komen maar ook komen er "vreemden" in de Hunza (handelaren, toeristen etc.). Men voorspelt dat in deze vallei het toerisme nog meer gaat toenemen en al die toeristen spreken voornamelijk Engels. Dit was oa. een reden voor een aantal ouderen om een nieuwe school te beginnen waar de kinderen vanaf hun 4e jaar ook Engels leren. Dit om het toerisme in eigen hand te kunnen houden.  

Op onze doorreis naar China hebben we verleden jaar een maand op deze school lesgegeven en dit jaar zijn we er opnieuw 3 maanden gaan werken. Hierbij een poging tot het beschrijven van een dag uit ons leven als ladyteacher in Noord-Pakistan.    

22 juni Hyderabad, Hunzavallei  

's Morgens om 6 uur verlaat Baba, na het op het vuur zetten van een pan water met veel zand erin, ons huis. Baba is onze watchman en komt iedere avond hier slapen, hij is zeventig en brengt vaak rozen voor ons mee. Om halfzeven opstaan en een wasbeurt met het dan inmiddels warme water. Ontbijten: thee (weer met een hele hoop zand want er is geen waterfilter), fittybrood (wat we krijgen en wat gemaakt wordt door na het koken het deeg nog in de warme as te leggen), abrikozenjam en een eitje, soms met tomaat.  

Om half acht komen de eerste kinderen voorbij op weg naar school. Het verkeer voor ons huis bestaat uit mannen, op weg naar het land, schop over de schouder, groepjes vrouwen met grote manden op hun rug waar nu nog niets inzit, busjes vol mensen op weg naar de grote stad 4 uur rijden van hier, en een hele hoop kinderen van verschillende scholen te herkennen aan hun uniform, fel blauw is school van de overheid, groen is meisjesschool, rood met grijs is onze school. Het wordt tijd om te vertrekken, spullen bij elkaar zoeken en weg. Salaam aleikum, good morning, how are you? I am fine miss, thank you volgen ons op weg naar school.  

Iedereen kent je hier inmiddels, de 2 ladyteachers uit Holland, en niet alleen hier in het dorp maar over een gebied van 200 km. Dit levert ons korting, de beste plaats in de bus, veel uitnodigingen tot het drinken van thee etc. op. Om 8 uur gaat de bel, iedereen in de rij, 135 kinderen. Het gaat allemaal veel gesmeerder dan een jaar geleden. Allemaal verzameld wordt het ochtendgebed en het Pakistaans volkslied door steeds weer een ander groepje kinderen gezongen. Daarna de hygiënische controle: nagels, tanden, achter de oren kijken, soms de haren kontroleren op beestjes en die zijn er nogal wat, dus regelmatig zijn er kopjes kaal geschoren. Wie niet schoon is wordt uit de rij gehaald, maar dat vind ik zielig dus dat doe ik niet.  

Het nieuws van de dag in 3 talen: Engels, Urdu (de officiële taal in Pakistan) en Bruchesqie (het dialekt dat in deze vallei wordt gesproken: voor de allerkleinsten die de rest nog niet kennen). Daarna een kort thema: hoe je tanden te poetsen, de maanden van het jaar, het laten zien van verschillende soorten zaad, een kort verhaaltje met moraal etc. De muziek gaat aan en in marstempo gaat iedereen naar de klas. Zwaaiend met de armen, de een doet heel erg zijn best, de ander vindt het wel best. Iedere keer weer genieten van al die gezichten ook al is het eigenlijk een heel militaristische bedoening.  

Het eerste uur engelse les in nursery, de allerkleinsten. Eerst de presentielijst doornemen, een goede manier om de namen van de kinderen te leren kennen: Shafigue, Anamullah, Sherbaz, Naila, Samsjaad. Ik breek er in het begin mijn tong over maar het begint al te wennen. De kinderen, 28 in totaal, zitten met z'n drieën in een bank voor twee, dus dat geeft nogal vaak een getrek en een gestomp. Ik moet ze het ABC leren. Er is een boekje waarin steeds drie woorden met plaatjes bij een letter staan. 

B-bus-banana-butterfly. Dus oefenen maar: een plaatje aanwijzen en uitspreken. Laat eens horen, allemaal samen, en nou jij, en jij. En wat is dit plaatje, weet je het woord? Ja, goed. Nee, niet van pish maar fish. De plaatjes zijn vaak dieren en dan laat ik ze het geluid van een dier nadoen. De aandacht is op en dan wordt het moeilijk, wat te doen? Schrijven van het alfabet. De helft heeft zijn potlood vergeten, geen schrift. Waarom niet? Heb ik niet, vergeten juf. Morgen hebben jullie allemaal een potlood en een schrift bij jullie. En dit allemaal in gebarentaal of met de hulp van de lokale ladyteacher.

Hé, gelukkig de bel. Het tweede uur, net op tijd, goodbye children! In koor klinkt: goodbye Miss! 2de uur, Prep A. De moeilijkste klas van de school, 45 kinderen in een te klein klaslokaal. In het begin van de dag zoals nu gaat het nog, is er nog aandacht maar naar gelang de dag vordert wordt het moeilijker, vechten, niet luisteren. Niet verwonderlijk, ik zou geloof ik hetzelfde doen. Miss Parveen doet de les en ik help haar.

Eerst huiswerkcontrole. Daar gaat al een groot gedeelte van de tijd mee op. In deze klas zitten grote verschillen: sommige kinderen kunnen al korte zinnen lezen, andere kunnen nog geen woord lezen. Dat merk je pas als je individueel gaat controleren, of ze individueel aan het woord laat, maar meestal wordt er klassikaal les gegeven: What is this? It is a door, klinkt in koor. Soms verbaas ik me er over hoeveel kinderen in deze klas toch nog leren, maar een hele hoop dus ook niet.  

3de uur: tekenen in klas 1. Een plezierige klas: 20 kinderen. De kinderen zijn gewend dat er op het bord een tekening wordt gemaakt die ze dan zo precies mogelijk natekenen en kleuren, dus mijn opdracht brengt ze in verwarring: teken een fantasiedier. Een kat juf? Nee, een niet bestaand dier met 9 benen, 1 oog, 6 oren, 3 staarten. Een vogel juf? Nee, geen bestaand dier. Aarzelend beginnen er een paar te tekenen maar de rest zit wat om zich heen te kijken. Wat moeten we nu. Ik vraag een van de lokale ladyteachers te vertalen maar ook zij vindt het maar een vreemde opdracht dus ze vertaalt letterlijk. En dan verschijnen er in de schriften beesten met 9 benen, 1 oog, 6 oren, 3 staarten. Is het zo goed juf? ja prima.  

Op het eind van de les laat ik iedereen voor de klas komen om de tekeningen aan de anderen te laten zien. Een hoop gelach. Uiteindelijk zijn ze allemaal heel trots op hun eigen tekening. 4de uur gymnastiek met prep A. op het zandveldje voor school. Gisteren ging het helemaal mis dus ik waarschuw ze: als jullie niet luisteren dan is het snel afgelopen en gaan we weer naar binnen. Mister Beg, een mannelijke teacher, helpt me. De lokale ladyteachers hebben een hekel aan het geven van gymnastiek. Ik geef elk kind een nummer als ze het klaslokaal uitkomen en mister Beg zet ze in de rij: one, two, three, four, phive. No, five, say it again: five!  

Als ze allemaal verspreid over het veld staan  begin ik met rek en strek oefeningen, ik kan alleen staande oefeningen doen omdat de grond van zand is. Plucking apples and now we are looking for stones, we go and stand on one leg. Meteen een manier om ze wat engels te leren. Het been de lucht in en tellen one, two, three etc. En nou allemaal heel hard schreeuwen, zo hard als je kunt. Hé, jij daarachter doe je ook mee! Ik doe wat taekwondo oefeningen.  

Na 3 uur in een te klein klaslokaal moeten ze even goed stoom afblazen en daar zijn een deel van de oefeningen ook op gericht. En nu iets anders. Maak twee rijen. Nou dat heeft heel wat voeten in aarde. Mister Beg staat meer toe te kijken dan dat hij werkelijk een hulp is. Help nou eens even! De ene rij moet een bal vangen, de ander over een touw springen. De motoriek van de kinderen is slecht, een bal vangen lukt ze niet. Dit is dan ook een voorbereiding op de volgende dagen waarin ik spellen met de bal wil gaan doen. Het gaat redelijk goed.  

En dan is het pauze. Even ademhalen, even iets drinken, geen water want dat moet eerst gekookt zijn, dus mangosap. Een van de kinderen is een klein handeltje begonnen. Bij hem kunnen koekjes, snoepjes en sap, een boterham met jam gekocht worden. De kinderen die geld bij zich hebben maken daar gretig gebruik van, maar de meeste hebben van thuis een homp brood en wat gedroogde abrikozen.  

Zo, nu ben ik aan de beurt. Het 5de uur. Rekenen in de 2de klas. Ik realiseer me dat ik niets van het onderwijs weet maar het is opvallend wat een nivo verschillen er tussen de kinderen is. Zou dat bv. ook in Nederland zijn? Enfin, ik herhaal de stof van verleden keer: more than, less than. Haal de kinderen voor de klas, stoelen, potloden en boeken. Enkelen begrijpen het goed, anderen niet. Maar een ding is algemeen: ze vinden het allemaal leuk, dat gerommel met kinderen, stoelen etc.  

Maar goed, huiswerk geven. Dat moet van de schoolleiding en de ouders. Ook de controle moet serieus gebeuren. Er wordt veel van deze kinderen verwacht. Ik denk meer dan bij ons. Naar het 6de uur. General knowledge in class 3. Voor vandaag had ik bedacht dat de atlas met de globe interessant zou zijn. Het erge is dat de ladyteacher Parveen het zelf niet weet. Juist bij class 3 ontdekken Anna en ik dat de algemene kennis van de ladyteachers belabberd is. Soms weten enkele kinderen al meer dan zij. Maar goed, de atlas. Ze willen weten waar Irak ligt. Ze dachten dat het een heel groot land is en een buurland van Pakistan, mis dus.  

Na de atlas ga ik naar het 7de uur. De moeilijkste klas van 45. De kinderen hebben er geen zin meer in. Vechten, zijn druk, schreeuwen, doen van alles maar er is vooral geen orde meer te organiseren. Tenminste Leila (ladyteacher) en mij lukt het niet. Dus hup naar buiten: picknick. Een heel geschreeuw overal te horen: picknick, picknick etc. We klimmen omhoog en lopen langs een kanaaltje. Heerlijk vind ik het: dat wandelen. En juist nu gaat dat engels heel goed. What is this, that? Where are...? How do you call..?  Look there etc. Kinderen beginnen zelfs uit zichzelf: Miss Miss, water. Yes, this is water. Miss, Miss etc.  

Natuurlijk gaat het ook weer even mis met dat water want ermee spelen is veel te leuk. Enkele dagen geleden was het nog spatten. Vandaag is het de stropdas kliedernat maken en die dus in het rond slingeren. Bas, Bas, aram bi la zeggen we (stoppen, dit is niet leuk). Maar ja, dat vinden zij van wel.  

Goed, inmiddels rennend terug naar school want de tijd is bijna voorbij. Het laatste uur is spelletjes met class 1, 2 en 3. Erg populair. De lego doet het erg goed. Is nog steeds populair. Het is natuurlijk zaak om bij te houden dat niet steeds met hetzelfde spel gespeeld wordt. Er zijn puzzels, lego, mens erger je niet, vier op een rij, blokken, speelgoedbeestjes, domino's en kwartet. (Nu na 4 weken spelen ze in het engels!!) Het is 'n vreselijk gedoe om steeds samen met al de kinderen dat speelgoed te controleren. En nu leer ik ook inzien dat op een school duur speelgoed noodzakelijk is. Het wordt zo intensief gebruikt.  

De schooldag is voorbij. Lachende kinderen handen geven, grapjes. Nog even naar een tekening kijken etc. Voor de school staat de 'zuzuki' al klaar om 25 kinderen naar Karimabad een plaatsje verderop te brengen. Stampvol en op de achterkant hangen er ook een paar. Nu hebben we 15 minuten vrij. Vlug even naar huis lopen en Bubli (het nichtje van Miss Rose, we wonen met ons vieren in een klein huisje) heeft al melkthee klaar (dit is thee met heel veel suiker, voor Anna een genot, voor mij een brrr, maar goed voor de honger).  

Sinds 2 weken hebben we na school (13.30) engelse conversatie in de meest brede zin van het woord met de ladyteachers. Elke dag is dat verschillend. Soms gaat het goed en kan ik denken dit levert wat op en soms zie ik door de bomen het bos niet meer: het engels is 0,0 en de algemene kennis is ook minimaal. Toch nu na twee weken, er zit wel wat vooruitgang in. We nemen de boeken van de kinderen door. Een ladyteacher geeft een lesje van 10 minuten. Deze keer is het markt en supermarkt. Een heel probleem. De ladyteachers hebben nog nooit een supermarkt gezien. Hoe moeten ze dit nu straks aan de kinderen uitleggen. Ze snappen ook niet het verschil tussen een markt en een supermarkt.  

De laatste 20 minuten besteden we aan vragen stellen aan elkaar. Dit vind ik een leuk onderdeel. Mede omdat de ladyteachers ondertussen meer over zichzelf vertellen. En dan begin je te snappen dat lesgeven maar een klein onderdeel van hun dagtaak is. Ze moeten 's morgens rond 5.30 opstaan. Ontbijt klaarmaken voor de hele familie. Na school meehelpen koken, kleren wassen (op de hand), poetsen (met de stoffer) en dan nog de lessen voorbereiden en sinds Anna en ik er zijn nog wat extra's ivm de engelse les. 

En een familie bestaat hier uit soms wel 20 mensen: grootvader en -moeder, vader en moeder, broers en zussen en alles wat is aangetrouwd plus nog een zooi neven en nichten. Als je als meisje trouwt verhuis je naar de familie van de man en het is minstens zo belangrijk dat je het goed met je schoonmoeder en schoonzussen kunt vinden, als met je man. Dit is soms ook reden voor echtscheiding. 

Na het lesgeven aan de ladyteachers begint ook ons huishoudelijk leven, kleren wassen op de hand. Wil je het met warm water doen dan zal je dat eerst moeten maken maar dat is nog niet zo erg. Alles is hier zo snel vuil, je loopt de hele dag door zand en stof. Dat maakt ook het huis steeds weer vuil en dan de vloerbedekking met een stoffer schoonmaken. Het blik kennen ze hier niet dus met papier of karton alles weer naar buiten dragen, waarna het even zo snel weer binnen is, lijkt wel.  

Dan boodschappen doen: in Hyderabad zijn wel wat kleine winkeltjes waar je wat dingen kunt kopen snoepjes, koekjes, appelsap, maar voor meer moeten we naar een dorp verderop, ons bijna dagelijkse uitje. Nooit erg ook al doen we er een half uur heen en een half uur terug over. Soms krijgen we een lift van een jeep, suzuki of tractor, een andere keer lopen we via een waterkanaal hoog boven of beneden de hoofdweg. De natuur is hier prachtig en het is altijd genieten van de uitzichten in deze vallei op de bergen met sneeuw. Soms lopen we over de hoofdweg. Het maakt niet uit waar we lopen. I 

Inmiddels kent iedereen ons. Iedereen maakt een praatje met je. Waar ga je heen? Hoe gaat het met je? Kom binnen thee drinken. De mannen in de valei verzamelen zich vaak bij de winkeltjes om een praatje te hebben of een kaartje te leggen. De vrouwen zijn vaak bezig rondom hun huis of op het veld. Als we niet op weg zijn voor boodschappen is het een bezoekje bij deze of gene, of bij de familie waar we het vorig jaar hebben gewoond, of tijdens een wandeling waarbij we binnen worden gevraagd voor thee met brood.  

En dan is het al vaak tijd om met het avondeten te beginnen. Het Avondeten. Roos en wij koken om de beurt. En af en toe hebben we dineetjes en wij organiseren dus ook dineetjes terug. Tegenwoordig zijn we heel tevreden want we hebben een nieuw keukentje met een kraan en gas. Dat was 2 weken geleden wel anders. Roos, Bubli, Anna, en ik woonden samen en sliepen in één kamer en de andere kamer was onze keuken met twee 'kapotte' stoven die het na heel wat gepruts deden.  

Inmiddels zijn we er ook aan gewend dat we ongeveer 1 uur in de week elektra hebben en om de twee weken enkele dagen geen water. Al met al geeft dat koken, poetsen, huishouden ons wel een veel eerlijker beeld van het leven in Hunza. Het is dus heel anders dan verleden jaar. Toen waren we op school en werd er thuis voor ons gezorgd. Het is een druk bestaan en we zien dus dat (ook) hier de vrouwen heel wat harder moeten werken dan de mannen. Wij gaan overdag naar school maar de vrouwen werken op het land en houden zich bezig met het waterkanaal.  

Na het avondeten drinken we thee, we doen de afwas en eigenlijk zijn we dan vaak zo moe dat we naar bed gaan. De laatste weken vind ik het leven hier echter heel wat luxer. Het is mooi weer en erg warm. Daardoor kunnen we van alles buiten doen en 's avonds buiten zitten. Soms krijgen we van de 'members' van de school een levend kippetje of een fles hunzawijn. De kip wordt gelukkig door Baba geslacht. Alcohol is verboden. Nu we hier voor de tweede keer zijn ontdekken we dat er ondanks dit heel wat afgedronken wordt. Wel enkel door de heren. Zelfs op feestjes, doen ze net of ze in hun kan 'water' hebben. Raar hoor. Iedereen weet het maar niemand mag het weten.  

Ik vind in ieder geval zo'n glaasje wijn wel lekker. Het blijft een boeiend verblijf hier. Steeds even vriendelijke mensen en er wordt ook heel wat afgelachen. Inmiddels kennen we nu ook enkele mensen close en dat is leuk en ook altijd even gezellig. Daarnaast het natuurschoon, elke dag opnieuw de bergen met haar witte toppen, het blijft genieten. Mensen hier zeggen dat ze het niet meer zien maar voor ons is dat gelukkig niet zo. Dit was het dan. We realiseren ons dat als deze brief bij jullie aankomt wij al bijna thuis zijn. Maar goed, beter laat dan nooit.  

Heel veel groeten van Anna en Pien

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1991