UIT: NN #76 van 14 februari 1991  

Politieke situatie irak 

Het belangrijkste evenement op dit vlak is de wanhopige poging van Iran om onderhandelingen tot stand te brengen. Mij is niets bekend van de inhoud van de voorstellen, maar het is logies dat Irak gevraagd wordt om een terugtocht af te kondigen in ruil voor een wapenstilstand. Het breekpunt voor Saddam Hoessein ligt waarschijnlijk in de bijkomende voorwaarden.  

De Iraakse regering moet voor de bevolking een duidelijk resultaat bereiken na 6 maanden embargo en de vernietigende luchtaanval op de ekonomiese infrastruktuur van het land. Dit betekent dat de sankties moeten worden opgeheven, plus toezeggingen over het olieveld op de grens en het verhuren van de eilanden in de Golf.  

Wellicht zit er enige rek in deze positie, bijvoorbeeld een kompromis over de olieprijs en de acceptatie van een bepaald soort sankties. Maar ook de konferentie over de problemen in het Midden-Oosten en de kwestie van de Palestijnen moet nu op de een of ander manier op de agenda blijven.  

Ondanks het feit dat dit geen wezenlijk belang is voor Irak, zit de regering er nu aan vast omdat een zeer belangrijke politieke komponent van de oorlog de steun van de Arabiese bevolkingen is. Daarbij hoort een harde opstelling inzake de Palestijnen en Israël. De Amerikanen zitten in een gunstige positie om te onderhandelen, maar doen het niet omdat hun oorlogsdoelen het uitschakelen van de ekonomiese en militaire kracht van Irak voorschrijven.  

Een belofte van Irak om zich zonder meer ( zonder voorwaarden) terug te trekken uit Koeweit zou de VS-regering slecht uitkomen, maar ze weet dat Saddam Hoessein zich dit niet kan veroorloven na de geleden schade: Voortzetting van de oorlog om het bovenstaande doel te bereiken brengt de VS echter in grote politieke problemen. Het Iraanse onderhandelingsvoorstel wordt waarschijnlijk door de Sovjet-Unie gesteund, omdat een totale Amerikaanse overwinning grote gevolgen kan hebben voor de iIslamitiese staten' in de USSR, waar sowieso grote problemen op komst zijn. 

De militaire top van de Sovjet- Unie, zo niet de regering, is begonnen de Amerikanen af te remmen, samen met een aantal Arabiese landen zoals Algerije. Zelfs de Amerikaanse bondgenoten Egypte, Pakistan en Marokko staan onder druk om een staakt het vuren te accepteren. Deze druk neemt toe, naarmate meer mensen in de Arabiese wereld het idee krijgen dat een Arabies volk terug naar de middeleeuwen wordt gebombardeerd. 

Reden te meer voor Saoedie-Arabië  en Egypte om bij de Amerikanen aan te dringen op een snelle overwinning. Dit brengt ons op de Amerikaanse militaire dilemma's. 

De militaire situatie 

In de Wall Street Journal van 08.02 wordt dit probleem breed uitgemeten. Zoals uit een bericht in de International Herald Tribune blijkt, weten de Pentagon-analisten niet hoeveel effekt de bombardementen hebben. De Iraakse troepen hebben zeker te lijden onder de verschrikkingen van de tapijtbombardementen, maar hoeveel? Hoeveel tanks, artillerie enz. zijn er vernietigd, hoeveel van de zogenaamd vernietigde voertuigen waren namaak?  

Het feit dat weinig soldaten zich overgeven is ook tekenend. Deze onzekerheid is wat Generaal Schwarzkopf momenteel bezighoudt. Als de Iraakse weerstand nog steeds zeer groot is, dan kan hij grote Amerikaanse verliezen verwachten. Zodra dat gebeurt, begint het Vietnam-syndroom invloed uit te oefenen op de Amerikaanse politiek. Dus een snelle aanval met veel verliezen moet resulteren in een snelle overwinning, anders stoort het thuisfront, d.w.z. de politieke wil van de Amerikaanse bevolking, in elkaar. 

Maar dezelfde risiko's maken het aantrekkelijk voor de Amerikaanse militaire leiding, daarin gesteund door een deel van het Congres, om nog langer door te gaan met luchtbombardementen. Desnoods nog wekenlang. Zoals in eerdere bulletins is uitgelegd, is de marge hiervoor echter zeer smal. De weersomstandigheden slaan om vanaf april, daarvoor gaat Ramadan (vanaf 17 maart) een rol spelen in het aanwakkeren van het Arabiese verzet tegen de interventie. 

Doorgaan met bombardementen om de Amerikaanse troepen te sparen betekent dus een botsing met politieke realiteiten. De alliantie valt wellicht uit elkaar, misschien beginnen er opstanden in sommige landen. 

Dit dilemma is waarschijnlijk als een verrassing gekomen. Oorspronkelijk gokte men op een snelle overgave van Irak. Nu die niet komt, heeft men besloten om nieuwe B-52 bommenwerpers in te zetten (vanuit Engeland). Daarvoor moest er ook nog met de Fransen worden onderhandeld i.v.m. het vliegen over Frankrijk en bijtanken. Ervan uitgaand dat er geen terugweg via onderhandelingen meer mogelijk is (gegeven het politieke doel, het kapotmaken van de Iraakse macht), blijft alleen een snelle aanval nog over. 

Die aanval is op zijn beurt aan bepaalde fysieke voorwaarden gebonden: een expert op CNN noemde o.a. nieuwe maan en hoogtij in de Golf. Nieuwe maan omdat dan de nachtzichtapparatuur optimaal werkt, hoogtij omdat dan de landingsvaartuigen van de Mariniers over obstakels kunnen varen. Nieuwe maan begint in de nacht van de 14e februari. 

Een frontale aanval op het sterkste deel van de Iraakse lijn, langs de Koeweits-Saoediese grens is onwaarschijnlijk. Men zal er omheen proberen te gaan via Irak. Het doel zal zijn om het Iraakse garnizoen in Koeweit geheel of gedeeltelijk af te snijden. 

Een variant hierop houdt in dat er operaties richting Bagdad plaats zullen vinden. De bedoeling hiervan zou niet zijn om Bagdad in te nemen maar om een veldslag uit te lokken onder omstandigheden die zo gunstig mogelijk zijn voor de VS. Namelijk waarin de luchtmacht kan optreden tegen de Iraakse mobiele reserves (waaronder de Presidentiële Garde) die uit hun ingegraven posities zijn gekomen. Deze moeten aangevallen worden voordat ze in de buurt van de Westerse troepen zijn. 

Zo'n situatie kunnen de Amerikanen, alleen kreëren als ze iets bedreigen wat verdedigd moet worden. Dus een dreigende afsluiting van het garnizoen, of een aanval op een strategies doel zoals Bagdad. De dreiging alleen is voldoende om de reserves van Irak in beweging te krijgen. Daarom moet de Iraakse leiding overtuigd worden van  dergelijke dreigingen.  

Omdat dit natuurlijk ook door diezelfde leiding allang bedacht is, zal de VS proberen een aantal aanvallen tegelijk te doen, waarvan sommige namaakaanvallen zijn en sommige echte aanvallen. Een amfibiese landing op de kust van Koeweit of Irak zal ook worden uitgevoerd om de bedreigingen te vermenigvuldigen.  

Voor Irak draait alles om het afdwingen van een snelle, grote veldslag waar veel Amerikanen gedood worden. Het valt te betwijfelen of ze gewoon kunnen wachten totdat duidelijk is wat er gebeurt. Een totaal afsnijden van het garnizoen kunnen ze niet accepteren. Als de Iraki's dreigen de slag te verliezen (hetgeen overigens niet een vanzelfsprekendheid is) zullen ze overstappen op de taktiek van de 'verschroeide aarde', ofwel het opblazen van de Koeweitse olievelden. 

Van groot belang blijven steeds de achterliggende politieke bedoelingen van beide kanten. Irak wil een wapenstilstand afdwingen, desnoods door een nederlaag. De VS willen hoe dan ook winnen, hetgeen kapitulatie van de Iraakse regering inhoudt. Daarvoor is een overwinning op het slagveld nodig plus een coup of iets dergelijks in Irak. Dit moet bovendien snel gebeuren vanwege de politieke faktoren. 

De situatie is bijzonder gevaarlijk omdat beide regeringen heel ver willen gaan. Als het slecht gaat met de veldslag moet gevreesd worden dat de VS gewoon meer middelen inzetten. Als Irak ziet dat het gaat verliezen, zijn ze in staat om veel mee te slepen in hun val. Hoe verschrikkelijker hun nederlaag, hoe groter. de politieke gevolgen in het Midden-Oosten. De Amerikaanse leiding heeft zichzelf op een pad begeven waarvandaan ze niet meer terug kan. Daarom behoort de inzet van Amerikaanse chemiese en nuk1eaire wapens ook nog tot de mogelijkheden. 

Karel Koster - AMOK (10.02.91)