Naar archief

UIT: NN #75 van 7 februari 1991   

De militaire ontwikkelingen 

De belangrijkste verschuiving in de luchtoorlog van de afgelopen week was de nadruk die nu gelegd wordt op het bombarderen van de Iraakse troepen in Koeweit en hun aanvoerlijnen. Een hele reeks van militaire woordvoerders stelden dat deze aanvallen succesvol waren en dat slechts 10% van de normale bevoorradingskapaciteit nog funktioneert.  

Dit werd bereikt door het bombarderen van het weg- en spoorweg-knooppunt Basra, in het zuiden van Irak. Volgens diverse schattingen zou men van plan zijn om nog 7-10 dagen door te gaan met de bombardementen op de troepen, met de bedoeling om ongeveer de helft van de beschikbare tanks te vernietigen (WSJ 04.02.1991). 

Voor de Amerikaanse opperbevelhebbers blijven een paar vragen overeind staan: zullen de Iraakse troepen voldoende verzwakt zijn om een snelle doorbraak mogelijk te maken? En vooral, met beperkte Amerikaanse verliezen? 

De oorzaak van hun bezorgdheid is de schijnbaar onbelangrijke veldslag om het stadje Khafji. Uit die slag moesten de bevelhebbers de volgende konklusies trekken: 

-de Iraakse troepen waren niet gedemoraliseerd door de luchtbombardementen

-ze waren in staat om tamelijk ingewikkelde nachtmanoeuvres uit te voeren

-de geavanceerde detektiemiddelen van de Amerikanen hebben de bewegingen van duizenden manschappen en tientallen voertuigen niet op tijd geregistreerd

-er waren problemen bij het koördineren van de tegenaanval door Saoediese, Quatarse en Amerikaanse troepen

-De Iraakse troepen vochten zo goed tegen een overmacht dat de stad pas. na meer dan twee dagen strijd weer was terugveroverd. 

De zeer strenge censuur die werd toegepast (Frans TV team verwijderd) wijst erop dat men niet gelukkig was met de situatie. De Iraakse oorlogsstrategie wedt op twee paarden: 

1. Het uitlokken van een onmiddellijke aanval door de nog niet volledige voorbereide Amerikanen.

2. Mocht dit mislukken, het steeds opnieuw kreëren van nieuwe problemen om de politieke oppositie tegen de oorlog in vooral de Arabiese wereld te stimuleren. 

Geen van beide hebben de bedoeling om een militaire overwinning te behalen: beiden moeten de bereidheid van de Amerikaanse regering om te onderhandelen vergroten. In het eerste geval door (de dreiging met) grootscheepse Amerikaanse verliezen, in het tweede door zeer grote politieke problemen in de alliantie te veroorzaken. 

Kernwapens 

Ook zeer opvallend de afgelopen week en mogelijk een gevolg van de boven beschreven ontwikkelingen waren de dreigingen om kernwapens in te zetten: behalve het in de kroniek genoemde kongreslid hebben ook minister Hurd van Groot-Brittannië en Cheney van de VS, evenals vice-president Quayle hiermee gedreigd. De Israëliese militaire commentator Ze'ev Schiff hecht groot belang aan de uitspraken van Cheney over het gebruik van niet-konventionele wapens door Israël tegen Irak als reaktie op en aanval met chemiese wapens. Hij ziet dit als een soort Amerikaans groen licht voor zo'n aanval. 

Over Amerikaanse kernwapeninzet valt het volgende te zeggen. Ze zijn in eerste instantie niet nodig op het slagveld, omdat er andere wapens zijn (bijv. de fuel-air explosives) die dezelfde explosieve kracht hebben. Het kan echter zo zijn dat als het de Iraakse troepen lukt om het landoffensief ernstig te vertragen of zware verliezen toe te brengen aan de Amerikanen, dat het aantrekkelijk wordt om elders in Irak een atoombom af te werpen. Mij lijkt het dat men dit alleen zal doen als het VS-leger op een nederlaag afstevent. 

Politieke kalkulaties 

De gekalkuleerde nederlaag van Irak in de veldslag rond Khafji heeft een politieke weerklank in de Arabiese wereld gehad en de steun voor Saddam Hoessein verder vergroot. De massale demonstraties in Marokko, Algerije, Tunesië, Pakistan enz. hebben een indirekte invloed op de oorlog: ze dreigen de Westers-Arabiese alliantie te verscheuren. Het sleutel land is Egypte, waar nu ook tekenen van ontevredenheid naar buiten komen. 

Hoe groter de politieke druk, hoe groter de druk op de Amerikanen om aan te vallen voordat ze daarvoor klaar zijn. Een te lang uitstel van de landoorlog betekent echter dat de kans op een onaanvaardbare zomeroorlog toeneemt. Er zijn alleen twee politieke redmiddelen: 

-Irak geeft zich over (misschien door een machtswisseling in Bagdad) en trekt terug uit Koeweit. Dit is echter ook ongewenst voor de VS omdat men de militaire macht van Irak wil breken. Serieuze pogingen tot onderhandelingen door Irak zouden dus juist tot een versnelde landaanval kunnen leiden.  

-Er vinden onderhandelingen plaats In de laatste week zijn er alleen aanwijzingen van het tweede geweest: 

1.De merkwaardige verklaring van de Amerikaanse en Russiese ministers van buitenlandse zaken, waarin in feite gepleit werd voor de oude Franse oplossing: Irak verklaart dat het zich terugtrekt uit Koeweit, er komt een staakt-het-vuren, en er volgt een konferentie over het Midden-Oosten. De verklaring werd snel weer ingetrokken door het Witte Huis, maar kan geen vergissing geweest zijn. 

2.De vlucht van het beste gedeelte van de Iraakse luchtmacht naar Iran. Dit is een stap die blijkbaar mikt op het behoud van een deel van de militaire macht van Irak, na het einde van de oorlog. 

3.De onderhandelingen in Teheran waar afgevaardigden uit Algerije, Iran, Frankrijk en Irak tegelijkertijd aanwezig waren. 

4.De verwarrende verklaringen van Bush dat men niet Irak wil vernietigen, terwijl Hurd zegt dat de militaire macht wel gebroken moet worden. 

5.Het aanbod van Rafsanjani op 04.02 om als bemiddelaar op te treden. 

Deze zaken wijzen op onderhandelingen achter de schermen. De vraag is wat de Amerikaanse inzet is: nemen ze genoegen met een half kapot Irak, of willen ze het werk afmaken? In het eerste geval valt er wel een deal met Saddam Hoessein te maken, in het tweede niet. 

De Amerikaanse onderhandelingspositie hangt nauw samen met hun succes op het slagveld. Als de VS van oorsprong de Iraakse macht wilden breken, dan zullen ze dat nog proberen vanuit de lucht voor zolang mogelijk. Daarvoor werden ook extra B-52 bommenwerpers ingezet vanuit Engeland en Spanje. 

Daar zit een tijdslimiet op. Wil een landaanval nog uitgevoerd kunnen worden, dan moeten de luchtaanvallen ongeveer half februari ophouden: Op dat ogenblik moet een keuze gemaakt worden op grond van de mate van succes die de VS gehad hebben in hun luchtoffensief.  

Daarna zijn er twee wegen open: a) Een landaanval met de bijbehorende risiko's; b) Onderhandelingen Irak zal alleen onderhandelen als er iets overblijft van haar oorspronkelijke doelen: een hogere olieprijs, geen sankties m.b.t. essentiële delen van haar ekonomie. In beide gevallen wordt er alleen onderhandeld als zowel de VS als Irak denken dat ze er iets mee winnen. 

Karel Koster - AMOK (04.02.1991)

Naar boven
Naar overzicht dit nummer
Naar Jaargang 1991