● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #68

UIT: NN #68 van 18 oktober 1990

TIEN JAAR BEWEGING WEIGERING DEFENSIEBELASTING

In januari 1980 kwamen een aantal groepen bijeen om een nieuw aktiemiddel tegen de plaatsing van kruisraketten te bespreken: belasting weigering. Dit jaar bestaat de Beweging Weigering Defensiebelasting 10 jaar.

Het weigeren van defensiebelasting is zo oud als de weg naar Rome. Zo stalen Griekse vrouwen de schatkist en weigerden ze deze af te geven aan de mannen toen deze er de zoveelste oorlog uit wilden bekostigen. Ook in Nederland werd massaal de tiende penning geweigerd die Alva hief op alle transakties om zijn legers te betalen voor de onderdrukking van de Lage Landen.

Er zijn altijd mensen geweest, die het niet met hun geweten konden verenigen dat zij, door het betalen van belasting, medeverantwoordelijk gemaakt werden voor bewapening, oorlogsvoering en alle gevolgen daarvan. Enkelen weigerden om een gedeelte of zelfs alle belastingen af te dragen aan de staat.

Belastingweigering kreeg echter nooit een massaal karakter. Tot in 1979 het NAVO-dubbelbesluit werd genomen om onder voorbehoud 572 kernwapens in Europa te plaatsen. Er waren demonstraties geweest, petities ingediend en meer, maar dit mocht allemaal niet baten. Demonstreren alleen bleek niet genoeg. Oprechte woede over deze gang van zaken noopte mensen om andere middelen van protest te zoeken.

In januari 1980 kwamen de Hervormde Stichting Jeugd- en Jongerenwerk Amsterdam, Kerk en Vrede, de Doopsgezinde Vredesgroep, de Quaker-vredeswerkgroep en de Vereniging Dienstweigeraars bij elkaar om het nieuwe aktiemiddel belastingweigering te bespreken. Men besloot om mensen op te roepen fl.5,72 te weigeren op de belastingen.

Voor de organisatie, coördinatie en dergelijke werd de Beweging Weigering Defensiebelasting (BWD) opgericht, die ten kantore van Kerk en Vrede werkruimte kreeg. Later sloten de Basisbeweging voor Kritische Groepen en Gemeenten, Christenen voor Socialisme, 't Kan Anders en Vrouwen voor Vrede zich bij dit initiatief aan.

Deze breed opgezette beweging trok brede belangstelling. Die pluriformiteit is een belangrijk onderdeel van de BWD en komt tot uiting in het gemeenschappelijke uitgangspunt: de steeds grotere bezwaren tegen de opbouwen handhaving van het militaire apparaat. De BWD gaat daarbij uit van de medeverantwoordelijkheid van de belasting betalers. De BWD streeft naar een samenleving van vrede en rechtvaardigheid. Zij wil daartoe de militaire bewapening en de daarvoor benodigde uitgaven terugdringen en de vrijkomende gelden bestemmen voor vredesdoeleinden.

Om dat te bereiken werden verschillende weigermodellen uitgedacht. Mensen die inkomstenbelasting moeten betalen kunnen daar eenvoudig een bedrag op inhouden (bijvoorbeeld f.5,72 - een cent voor iedere te stationeren kernraket. Of f.940,- of 10% van de te betalen belastingen: het bedrag of percentage dat per hoofd van de bevolking aan defensie wordt besteed =de defensiebelasting). Maar voor mensen in loondienst wordt dit moeilijker, omdat de werkgever/ster de belasting afdraagt. Zij zouden via de BTW op de energierekening of via de Motorrijtuigenbelasting kunnen weigeren.

Er kwam natuurlijk onmiddellijk kritiek op dit aktiemiddel. Zo zou het illegaal zijn en zouden belastingweigeraars/ters erop uit zijn om belastingvermindering te krijgen. Deze onjuiste veronderstelling werd tegengegaan doordat belastingweigeraars/ters het geweigerde bedrag in depot gaven/geven bij het in 1982 door de BWD opgerichte Vredesfonds.

Het gaat dus niet om vermindering van het te betalen belastinggeld, maar om een andere bestemming ervan. Totdat het geld door de belastingdienst wordt ingevorderd beheert het Vredesfonds deze gelden (het geweigerde bedrag blijft eigendom van de weigeraars/ters) en uit de renten en giften van het fonds worden vredesprojekten ondersteund. Het Vredesfonds is bedoeld als voorloper van een door de overheid op te richten Rijksvredesfonds.

In de afgelopen tien jaar hebben mensen zich ingezet voor een wet die het mogelijk moet maken, dat gewetensbezwaarden hun belastinggeld niet besteed zien worden aan defensie, maar dat zij via het belastingformulier kenbaar kunnen maken dat zij dit deel gestort willen hebben in het Rijksvredesfonds, waaruit weer vredesprojekten gefinancierd worden.

Ondertussen is er, in april 1989, door Ria Beckers en Piet de Visser een initiatiefwetsvoorstel ingediend die dit mogelijk moet maken: de Wet Gewetensbezwaarden Militaire Bestemming Belastinggelden.

Ondertussen werd er flink geweigerd. Vooral nadat het plaatsingsbesluit werd genomen weigerden zo'n 1500 mensen een deel van de belasting. De grootste publiciteitstrekkers waren de openbare verkopingen. Wanneer de belastingdienst de geweigerde bedragen terug wilde hebben legde zij regelmatig beslag op de huisboedel van weigeraars/ters, die dan publiekelijk geveild zou worden. Deze verkopingen werden manifestaties waarbij mensen van de BWD de in beslag genomen goederen terugkochten. Leuke happenings dus.

Ook het weigeren van de BTW op de energierekening stond vaak in de belangstelling, omdat weigeraars/ters afgesloten werden van gas en licht. Ook hieromheen werden manifestaties gehouden en regelmatig kwam het voor dat sympathisanten kwamen met kaarsen en gaskachels. Op deze manier werd een door velen in eerste instantie als negatief bestempeld aktiemiddel een vrolijk en positief gebeuren.

Dit jaar bestaat de BWD 10 jaar, een feit waar niet stilzwijgend aan voorbijgegaan wordt. Zo is er naar aanleiding van dit jubileum een boekje verschenen onder de titel Verzet voor Vrede, ervaringen van en verhalen rond belastingweigeraars. De kern van het boekje wordt gevormd door een aantal vraaggesprekken met belastingweigeraars/ters waarin hun motivatie, hun ervaringen en hun visie uiteengezet worden. Daarnaast zijn er feiten en overzichten opgenomen in het boek.

Op 17 november aanstaande zal er in het Eemlandcollege in Amersfoort een jubileumbijeenkomst gehouden worden onder het motto 'een cent...'. Er wordt uitgegaan van de veronderstelling: 'Het in het jaar tweeduizend-zoveel, en het leger bestaat niet meer. Hoe is dat gekomen en waar worden de vrijgekomen gelden nu aan besteed?'

In de inleiding zullen een polemoloog (Hylke Tromp), een theoloog(e) en een ekonoom(e) hun visie hierover uiteenzetten. 's Middags zal een forum, bestaande uit mensen uit de aktiepraktijk, zich over dit onderwerp buigen. Iedereen die belangstelling hiervoor heeft wordt van harte uitgenodigd om op deze bijeenkomst aanwezig te zijn. Wij verzoeken je wel om je dan bij het sekretariaat op te geven opdat wij een inschatting kunnen maken van hetgeen wij allemaal voor moeten bereiden.

Het sekretariaatsadres is: BWD Utrechtseweg 159 3818 ED Amersfoort tel 033 - 61 00 26 Ook voor vragen of informatie kun je op dit adres terecht.

Hans Mulder

Uit Totaal Weiger Nieuwsbrief, ontvangen via BBS De Zwarte Ster.

.Terug naar boven