Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #66


UIT: NN #66 van 20 september 1990


NIEUWE VELDPROEVEN MET GENETISCH VERANDERDE PLANTEN

Op 5 september werd ons uit een persbericht van stichting Natuur & Milieu duidelijk dat er twee nieuwe veldproeven met genetisch gemanipuleerde landbouwgewassen uitgevoerd/aangevraagd zijn. Bij navraag bleek het bij één van de proeven te gaan om planten die zo veranderd zijn dat zij ongevoelig zijn geworden voor bestrijdingsmiddelen.

Natuur & Milieu vroeg minister Alders op 4 september er voor te zorgen dat een proef met veranderde aardappelen in de gemeente Noord-Oostpolder werd gestaakt. De Plantenziektekundige Dienst voert hier een proef uit in opdracht van de firma Mogen, zonder de voor zo'n proef vereiste vergunningen.

Verder maakt N&M bezwaar tegen de ontwerpbeschikking van het ministerie over deze proef. Er zou onvoldoende garantie zijn voor de onmogelijkheid van ontsnappen van genetisch materiaal.

De op het 'bio-science park' van Leiden zetelende firma Mogen heeft momenteel drie proeven met genetisch gemanipuleerde aardappelen in het veld staan: één in Noord-Oostpolder, twee in Dronten. Ze hadden een door Woedende Escorts verstoorde proef in Emmeloord.

Het gaat om proeven met planten die resistent gemaakt zijn tegen een aardappelvirus, en waarbij er. een (onbewezen maar niet uit te sluiten) kans is op het ontstaan en ontsnappen van nieuwe virussen, en de overdracht van het veranderde genetische materiaal na.ar andere planten. Het bedrijf is de eerste in Nederland met dergelijke proeven, waarvan altijd gezegd wordt dat ze ook bedoeld waren om de praktijk van veldproeven met genetisch gemanipuleerde planten, en biotechnologie in het algemeen, geaccepteerd te krijgen. Vandaar de vermeende milieuvriendelijkheid van de veranderingen in de planten: geen bestrijdingsmiddel nodig.

De andere proef waar Natuur & Milieu bezwaar tegen maakt is een veldproef in het Zeeuwse Rilland. De bezwaren richten zich tegen het verlenen van vergunning voor proeven met genetisch veranderd koolzaad en bieten, door de firma Van der Have. Dit bedrijf, officieel Koninklijk Kweekbedrijf en Zaadhandel van der Have, hoofdzetel in Kapelle (Zeeland), is de grootste veredelaar van akkerbouwgewassen in Nederland.

Volgens Lucas Reijnders die we bij N&M aan de telefoon krijgen gaat het om meerdere proeven met virusresistente planten en een met een plant die resistent is voor een onkruidbestrijdingsmiddel. Hiermee wil Van der Have een proef uit gaan voeren die de koppelverkoop van planten en een bestrijdingsmiddel mogelijk maakt. De planten zijn deels ontwikkeld door van der Have en deels in samenwerking met buitenlandse laboratoria.

De heer Quast die wij bij Van der Have aan de telefoon krijgen staat ons uitvoerig te woord. Het bedrijf wil zich in de discussie over de wenselijkheid van biotechnologie zo open mogelijk opstellen en wil iedereen te woord staan. Volgens hem kan biotechnologie een belangrijke bijdrage leveren aan het terugdringen van milieu-onvriendelijke middelen in de landbouw.

Als daarvoor wordt gekozen zal er ook onderzoek moeten plaatsvinden en zullen veldproeven moeten worden uitgevoerd. Herhaaldelijk zegt hij dat een verbod op dit soort proeven de ontwikkelingen tegenhoudt, en reële mogelijkheden voor een milieuvriendelijker landbouw worden tegengehouden.

Over de milieurisico's zegt hij dat die aanwezig zijn maar dat de overheid door strenge eisen de risico's bij proeven zo veel mogelijk wil inperken. Het gevaar zit hem volgens Quast niet zo zeer in de mogelijkheid van kruising van veranderde planten met wilde soorten, maar in de eventuele schadelijkheid van die nieuwe variëteiten.

Hij moet toegeven dat die schadelijkheid pas blijkt als het zich voordoet en het dan eigenlijk te laat is. Het is een nieuwe techniek en het is deels afwachten wat er voor gevolgen zullen optreden. Van der Have moet daarbij terugvallen op de ervaringen opgedaan met gewone veredeling, hoewel er wel degelijk verschillen zijn. Zolang er geen daadwerkelijke aanwijzingen zijn dat er schade op zal treden zijn de risico's aanvaardbaar.

De bestrijdingsmiddelen waarvoor bieten resistent gemaakt zijn Basta (van Hoechst) en Round Up (Mon Santo). Het zijn alles dodende plantenbestrijdingsmiddelen. Het milieuvoordeel zit hier volgens van der Have in het feit dat deze middelen minder schadelijk zijn dan andere toegepaste middelen.

De vereniging Milieudefensie heeft hier een andere mening over. In een pas gepubliceerde lijst met gifstoffen, onderverdeeld in drie catagorieën, staan beide stoffen in groep 2. Dit betekent dat Milieudefensie ze binnen een jaar verboden wil hebben. Vooral omdat ze vervangen kunnen worden door andere manieren van bestrijding. Round Up is dan nog de vriendelijkste maar is giftig voor dieren en hoopt zich op in planten. Basta is nog minder fris en mag bijvoorbeeld niet gebruikt worden in waterwingebieden. Milieudefensie denkt dat deze proeven dan ook juist mogelijk maken dat deze middelen, die door hun niet specifieke werking moeilijk bruikbaar zijn, volop gebruikt kunnen worden.

De bezwaren van N&M richten zich vooral op het risico van de proeven. De risico-analyse van Van der Have wordt volstrekt onvoldoende genoemd en geeft geen goed beeld van de werkelijke risico's. Er wordt onvoldoende recht gedaan aan het risico van kruising van bieten met de wilde strandbiet en melganzevoed (en familie), en van verwildering van de cultuurbiet. De stichting is vooral bezorgd over de mogelijke kruising met de strandbiet.

Doordat de cultuurbiet en strandbiet onder natuurlijke omstandigheden kruisen is het goed mogelijk dat dat gebeurt, zeker daar het zuidwestelijk kleigebied waarin de proef wordt uitgevoerd de grootste kans op bestuiving biedt, en stuifmeel zich over grote afstand kan verplaatsen. Natuur & Milieu noemt de proef een ontoelaatbaar groot risico. In tegenstelling tot Van der Have vinden zij de proeven te gevaarlijk zolang niet uitgesloten kan worden dat schade optreedt.

Voor de koolzaad experimenten gelden soortgelijke bezwaren. Er is risico van kruising met onder meer knopherik, herik en witte mosterd, en is er kans op vorming van nieuwe plantenvirussen.

 

.Terug naar boven