Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #61


UIT: NN #61 van 12 juli 1990


PROEFVELDEN VERNIELD

"Het is een tragische aangelegenheid. Het is een forse verspilling van investeringen", zei direkteur Breure over de aktie die afgelopen weekeinde ondernomen werd tegen z'n bedrijf Mogen. Duizenden aardappelplantjes werden uit de grond getrokken door de aktiegroep 'Woedende Escorts', in Ede en Emmeloord. Zomertijd, aardappeltijd zullen we maar denken. Wat deze aardappeleters bewogen heeft om tot deze daad over te gaan, wordt duidelijk na het lezen van de hier volgende persverklaring.

In de nacht van 8 op 9 juli 1990 hebben we veldproeven met geneties gemanipuleerde planten van Mogen International in Emmeloord en Ede verstoord. In Emmeloord ging het om een veldproef van transgene klonen van de aardappelsoorten Bintje en Escort. Deze transgene klonen werden getest op resistentie tegen het aardappelvirus PVX (X). De veldproef was een uitbreiding van eerdere proeven van Mogen. Het doel van de veldproef was om te onderzoeken of onder laboratorium omstandigheden waargenomen resistentie ook onder veldomstandigheden plaats vond.

De proef werd uitgevoerd door genengemanipuleerde en gek loonde aardappels van Mogen tussen met PVX besmette aardappels van het CRZ (Centrum Rassenonderzoek en Zaadtechnologie) te poten. De proef zou zich uitstrekken over de periode 1990-1991. Na afloop van de proef zou het geneties gemanipuleerde materiaal worden verbrand. De proef werd met het oog op het ontstaan van nieuwe ziektepathogenen onder toezicht van de Plantenziektedeskundige Dienst uit Wageningen uitgevoerd.

In Ede ging het eveneens om een veldproef met transgene Bintjes en Escorts van Mogen. De proef werd uitgevoerd door het CRZ. Het ging haar om de beoordeling of er sprake zou zijn van een nieuw aardappelras, zodat Mogen hierop patent zou kunnen aanvragen. Ook deze veldproef zou zich uitstrekken over de periode 1990-1991. Bij de akties hebben we de nodige veiligheidsmaatregelen in acht genomen. De transgene aardappels liggen allen klaar voor verbranding.

RESISTENTIE

Op meerdere plaatsen in Nederland en elders in de wereld vinden op het moment veldproeven plaats met geneties gemanipuleerde planten. Bij de genetiese manipulatie van planten zijn er twee belangrijke ontwikkelingen te zien: het onderzoek dat zich richt op de resistentie van planten tegen de nadelige effekten van bestrijdingsmiddelen én het onderzoek dat zich richt op het resistent maken van planten tegen ziekten daar het inbouwen van een resistentie-gen.

Het onderzoek naar resistentie van planten tegen bestrijdingsmiddelen wordt voornamelijk gedaan door multinationele petrochemiese koncerns of gebeurt in hun opdracht door gespecialiseerde biotechnologie-bedrijven, zoals Mogen er één van is. Deze petrochemiese koncerns, zoals bijv. Bayer, Hoechst en Shell, zijn grote bestrijdingsmiddelen producenten. Doordat zij de laatste 10 tot 20 jaar veel zaadbedrijven hebben opgekocht domineren zij aak de handel en distributie in zaden.

Hierdoor zijn de ondernemingen in staat resistentie tegen bestrijdingsmiddelen in het zaad in te bouwen, waarbij zij de planten alleen resistent maken tegen hun eigen merk bestrijdingsmiddelen. Boeren en boerinnen die zaad van een onderneming kopen zullen ook het bijbehorende bestrijdingsmiddel van die onderneming moeten kopen. Zonder dit middel is het gemanipuleerde zaad niet produktief. Vaar de ondernemingen is deze koppelverkoop winstgevend. Vaar de boeren en boerinnen is het afhankelijkheid.

Deze manier van werken verandert niets aan de oorzaken van de kwetsbaarheid van planten voor ziekten en het uitgroeien daarvan tot plagen. De kwetsbaarheid voor ziekten ontstaat doordat planten geneties identiek worden gemaakt, waardoor een ziekte die vat krijgt op een plant een bedreiging gaat vormen voor de gehele oogst. De onderzoeken naar resistentie van planten tegen ziekten en bestrijdingsmiddelen vertonen grote overeenkomsten. Aan de oorzaken van ziekten en plagen, die liggen in de industrialisering van de landbouw, wordt niets gedaan. De boeren en boerinnen worden eveneens afhankelijk van de toeleveranciers van de superzaden.

Met biotechnologie worden planten samengesteld met voor de industrie interessante eigenschappen, waardoor andere eigenschappen verloren gaan. Deze genetiese erosie vergroot de kwetsbaarheid van de planten opnieuw.Nieuwe ziekten kunnen daardoor weer vat krijgen op de planten, waar ze op hun beurt weer resistent tegen moeten worden gemaakt. Een vicieuze cirkel.

De ondernemingen zijn zich bewust van deze genetiese erosie en leggen genenbanken aan waarin zij oude en uitstervende rassen opslaan om de genetiese variëteit te bewaren. Deze verloren gegane eigenschappen kunnen zij op elk gewenst tijdstip inzetten om 'verbeterde' planten te maken en te koop aan te bieden. De ondernemingen kreëren zo schaarste die ze later weer te gelde kunnen maken.

VOEDSELPRODUKTIE

Multinationele ondernemingen krijgen een steeds grotere grip op de voedselproduktie. Ten eerste doordat zij veredeling, handel en distributie van zaden beheersen. Ten tweede is een veredelingsdoel van biotechnologie, of een onbedoeld maar niet onwelkom effekt, het onvruchtbaar maken van gewassen. Dit heeft tot gevolg dat boeren en boerinnen, zowel in het westen als in de derde wereld, ieder jaar opnieuw zaden moeten kopen. Ten derde proberen ondernemingen patenten te verkrijgen op geneties gemanipuleerde planten. Levensvormen worden, als de oktrooiburo's patenten blijven toekennen, eigendom van ondernemingen.

De proefopstelling bij het Centrum Rassenonderzoek en Zaadtechnologie in Ede is een voorbereidende fase op het kunnen verkrijgen van een patent. Daarvoor moet worden aangetoond dat er een nieuwe plant is gemaakt. Het CRZ beoordeelt of de plant 'nieuw' is. Mocht dat zo zijn, dan zal ongetwijfeld patent worden aangevraagd. Met deze aanvragen, waarvan er zo'n 5000 bij het Europese Oktrooi Bureau liggen, lopen de ondernemingen vooruit op de wetgeving. Daar al deze deponeringen wordt druk uitgeoefend op het oktrooiburo om het mogelijk te maken patenten op levend materiaal toe te kennen.

Het zal dan ook niet verbazen dat er een sterke lobby aan de gang is bij de Europese Kommissie voor een zo ruim mogelijke wetgeving. De pas opgestelde wetgeving door de Europese Kommissie is dermate vaag dat zelfs patentering van menselijk materiaal niet uitgesloten kan worden. Deze patentering wordt door de ondernemingen verdedigd met het argument dat biotechnologie anders kommercieel niet interessant te maken is. Dat is niet waar, maar voor de industrie is het wel de gemakkelijkste manier. Voor dat belang kan levend materiaal, van micro-organisme tot menselijk weefsel, eigendom worden van ondernemingen.

RISIKO'S

Door de veldproeven met geneties gemanipuleerde planten worden er planten met vreemd materiaal in de natuur gebracht. De risiko's hiervan zijn niet te overzien. Als gevolg van deze veldproeven kunnen ekologiese evenwichten, die zeer wankel kunnen zijn, worden verstoord. Het is niet onwaarschijnlijk dat in de natuur aangebrachte genetiese veranderingen hier ook toe zullen leiden.

In het verleden zijn al eerder ekologiese evenwichten verstoord door het inbrengen van voor die omgeving vreemde levensvormen. Een bekend voorbeeld is de introduktie van konijnen in Australië. Een ogenschijnlijk ongevaarlijke ingreep die een plaag tot gevolg heeft gehad. Door veldproeven met geneties gemanipuleerde planten kan zich een herhaling voor gaan doen op geneties nivo of op het gebied van micro-organismen.

Het geneties materiaal van gemanipuleerde planten kan zich in de natuur onkontroleerbaar verspreiden door overdracht naar andere organismen. Ook kunnen er nieuwe ziekten optreden doordat er een nieuw type virus ontstaat uit kontakt met het veranderde genetiese materiaal.

In bezwaarschriften tegen de veldproeven wordt telkens weer gewezen op de risiko's en de onbekendheid daarmee. De gevaren worden door de proefnemers niet ontkend, maar weg getheoretiseerd: er zouden hiervoor geen aanwijzingen zijn. Daaruit kan ook worden gekonkludeerd dat de risiko's onbekend zijn, zodat van een risiko-analyse geen sprake kan zijn. Als men niet weet wat er kan gebeuren weet men ook niet of het kan gebeuren. Kennelijk worden er bewust risiko's genomen.

LOSKOPPELING VAN DE NATUUR

Het resistent maken van planten tegen ziekten door middel van recombinant DNA-techniek is een loskoppeling van de landbouwproduktie en de natuur. Ekologiese evenwichten worden steeds minder van belang. De industriële input (de geneties gemanipuleerde plant) wordt de bepalende faktor in de landbouwproduktie. In het verleden kon de industriële produktiemethode zich alleen handhaven door te steunen op het gebruik van bestrijdingsmiddelen en kunstmest. Aan deze methode heeft de natuur zijn grenzen aangegeven: uitgedroogde en vervuilde gronden, verontreinigd bodemwater en vervuilde lucht.

Door biotechnologie wordt de produktie nog meer onafhankelijk van de natuur gemaakt, zodat de industriële produktie zich kan handhaven. Deze produktie wordt door biotechnologie tot het uiterste doorgedreven. De ondernemingen/heersenden willen hun winstgevende handeltje niet kwijt en zetten nu zelfs met genetiese manipulatie de natuur naar hun hand.

Een grotere afhankelijkheid van multinationale ondernemingen, industrieel eigendom van het leven, een nog verdere vervreemding van de natuur, risiko's van veldproeven.De huidige ontwikkelingen onder invloed van biotechnologie trekken een zware wissel op de toekomst.

De vraag luidt niet langer voor of tegen biotechnologie, maar welke politieke strategie moet worden ontwikkeld om hier een dam tegen op te werpen en welke alternatieven kunnen worden aangereikt voor de huidige ontwikkelingen. Alternatieven die het bouwsel van de kapitalistiese ekonomie op haar grondvesten doen schudden. Met biotechnologie als sleutel technologie van de heersenden kan verzet ertegen de kern van het systeem raken dat deze technologie heeft voortgebracht.

Een zware opgave en nog een lange weg te gaan, maar een weg met perspektief op verandering.

STOP VELDPROEVEN, DE GENETIESE PROEFTUIN VAN HET KAPITAAL
GEEN PATENT OP LEVEN
STOP BIOTECHNOLOGIE


De woedende Escorts

 

 

.Terug naar boven