Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #58


UIT: NN #58 van 31 mei 1990


KALKAR IN GEBRUIK?

Maandag 21 mei, zo was de dag daarna te lezen, heeft het Hooggerechtshof in Karlsruhe (BRD) besloten dat de kweekreaktor in Kalkar in gebruik mag worden genomen. Een nogal voorbarig bericht blijkt dat te zijn bij nadere beschouwing. Waar de uitspraak in Karlsruhe over ging en de konsekwenties daarvan hieronder meer.

Toen men in het begin van de jaren '70 begon met de bouw van de SNR-300 (snelle Natrium - gekoelde - Reaktor , met een vermogen van 300 MWatt) had men het idee dat dit type de wereld zou veroveren: het zou dé oplossing zijn voor mogelijk brandstof-tekort in het kernenergie-tijdperk. Berekeningen wezen er immers op dat met de toenmalige expansiedrift de uraniumvoorraden na enkele tientallen jaren op zouden zijn. Met een snelle- of kweek- of snelle kweekreaktor zouden die problemen absoluut opgelost worden: een kweekreaktor gebruikt als brandstof plutonium, maar maakt meer plutonium dan het gebruikt.

Het zou dus voor zijn eigen brandstof zorgen. Sterker nog: er zou nog veel plutonium overblijven voor andere kweekreaktoren. Een gouden toekomst voor dit type én voor kernenergie in het algemeen: volgens de toenmalige ('73) plannen zouden er in 2025 ongeveer 600 kerncentrales in werking moeten zijn, een stuk of 13 opwerkingsfabrieken (waar het plutonium uit de uitgewerkte brandstofstaven gehaald zou worden)en veel kweekreaktoren moeten werken. Niet wereldwijd, maar alleen al in West-Duitsland! Eind jaren '70 zou de SNR-300 klaar moeten zijn. Daarnaast zou dan een grote kweekreaktor met een vermogen van 1000 tot 1200 MWatt moeten verrijzen (De SNR-300 is slechts een prototype), die in het midden van de jaren '80 zou moeten gaan kweken.

Het liep allemaal net even iets anders. Door het grote verzet tegen kernenergie, door de economische onhaalbaarheid, het ongeluk in Harrisburg ('79) werd overal ter wereld flink gesneden in de kernenergie-plannen. Een belangrijk argument voor de kweekreaktor (uranium raakt snel op) werd onderuit gehaald, ook door het vinden van steeds nieuwe voorraden. Er is nu een gigantisch overschot op de wereldmarkt en de prijzen zakken.

Eén van de resultaten daarvan is dat ook de opwerking eigenlijk economisch niet meer de moeite waard is. Temeer daar aan opwerking nog talloze andere problemen kleven: je produceert alleen maar radioaktief afval, het is het meest vervuilende onderdeel van de kernenergie-cyclus (met de uraniummijnbouw als 'goede' tweede), verrijkingsfabrieken hebben de pest aan opgewerkt uranium, etc. Door de ingetreden ontspanning tussen Oost en West is er ook nog eens steeds minder behoefte aan plutonium voor kernwapens.

Terug naar het idyllische plaatsje aan de Rijn waar menige Nederlander wel eens een zaterdag heeft doorgebracht: Kalkar. Het optimisme over kweekreaktoren is over: Kalkar is nog steeds niet in gebruik, heeft al zo'n 10 miljard gekost (voor Nederland iets minder dan 1 miljard) en kost nu elke maand 10 miljoen om er voor te zorgen dat 'ie ooit nog eens opgestart kán worden. Of dat ook gaat gebeuren wordt steeds minder waarschijnlijk.

Hoewel de kweekreaktor af is, moet er nog een vergunning afgegeven worden door de deelstaat (Noordrijn Westfalen, NRW) voor het opstarten. De deelstaat is echter al jarenlang tegenstander en traineert het afgeven van de vergunning. Direkt bot weigeren zou wel kunnen, maar de bondsregering kan dat uitprocederen en wint dat, al zou dat wel een paar jaar duren. Wat NRW doet is steeds opnieuw vertragen door aanvullende veiligheidseisen en nieuwe onderzoeken te eisen.

De uitspraak van 21 mei ging daarover: NRW had geëist dat naar aanleiding van Tsjernobyl nieuwe aanvullende veiligheidsadviezen ingewonnen moesten worden. De bondsregering ging hier tegen in beroep en heeft dit gewonnen. Maar nog steeds moet die vergunning afgegeven worden. Veel veranderd is er dus niet, al is de ontknoping wel een stukje dichterbij gekomen.

Wie is er nu nog vóór Kalkar? Als we het lijstje met partijen in de Bondsdag en het bedrijfsleven afgaan zien we het volgende. De Bondsdag: 5 partijen; SPD, FDP, CDU, CSU en de Grünen. De CSU is in principe de enige die onverkort vast houdt aan Kalkar. De FDP heeft al in '88 beslist dat ze tegen meer geld voor kernenergie is, de SPG wil stoppen met kernenergie, al doen ze daar niet erg hun best voor, maar Kalkar hoeven ze niet meer zo nodig.

Binnen de CDU is een groep kritiese leden die zelfs al een keer aan de poort van Kalkar gedemonstreerd hebben, het is waarschijnlijk nog geen meerderheid in de partij, maar onbetwistbaar is Kalkar al lang niet meer. Een meerderheid voor opstarten in de Bondsdag is zeer onzeker, temeer als dat ook nog eens uitgevochten moet gaan worden met de deelstaat. Daarbij komt dan ook nog weer eens dat de verkiezingen er aan komen (volgens een zeer goede documentaire over kernenergie op de ARD (17-5-'90) is 97% van de Westduitsers tegen verdere uitbouw van kernenergie).

Het bedrijfsleven dan. Zij stoppen er elk jaar nog zo'n 60 miljoen in, maar zijn ze er ook nog blij mee? Het antwoord kan kort zijn: nee, ze houden er nog aan vast om nog wat van hun geďnvesteerde geld terug te krijgen, hetzij door het verkopen van elektriciteit als Kalkar werkt, hetzij door het bevechten van flinke schadeloosstellingen. RWE, de grootste aandeelhouder, sprak bij monde van directievoorzitter Gieske in augustus '89 publiekelijk haar twijfels uit over doorgaan met Kalkar.

Het is een patstelling die al heel lang duurt, maar waar ooit eens een einde aan moet komen. Door de hoeveelheid geld is laten vallen moeilijk, temeer door het gezichtsverlies, het was immers gepresenteerd als dé oplossing in het kernenergie-tijdperk en een hoogstaand stukje van Deutsche Technik. Maar voor doorzetten is er teveel tegenstand, alleen al parlementair.

Van veel buitenparlementair verzet is echter geen sprake meer, al is de indruk dat, mocht er iets gebeuren, er nog steeds heel goed te mobiliseren valt op Kalkar. De laatste grote demonstratie was al in oktober 1982 (een stuk schrijven over Kalkar doet me beseffen hoe oud ik al ben). De Duitse AKB heeft al heel lang de indruk dat Kalkar verleden tijd is en is er absoluut niet mee bezig. Als je de laatste paar jaargangen van de belangrijkste Duitse AKB-bladen (Atom, Radi Aktiv -inmiddels opgeheven- en Anti Atom Aktuell) doorbladert, kom je de naam Kalkar niet eens meer tegen.

LAKA, Pesthuislaan 118, AMSTERDAM

 

 

.Terug naar boven