Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #55


UIT: NN #55 van 19 april 1990


GARDE À VUE

We hadden een gesprek met iemand van de Marokkaanse vakbond UNEM. Aanleiding was een rapport van Amnesty International over garde à vue detentie ('voorarrest') in Marokko. Uit het rapport bleek andermaal dat er sprake is van systematische marteling en onrechtmatige behandeling van gevangenen. Dit stuk is een bewerking van het gesprek en het rapport.

Marokko is sinds de dekolonisatie een monarchie. Sinds 1962 heeft koning Hassan II de diktatoriale leiding over het land. Hoewel Marokko in naam een demokratie is heeft Hassan de macht om kabinetten te benoemen of te ontslaan. Alleen de partijen die onder deze voorwaarden met Hassan samen willen werken zijn legaal en hebben enige politieke speelruimte. Het betekent dat het parlement bijvoorbeeld instemt met het voorstel om 80% van de staatsbegroting naar het leger te laten gaan wegens de oorlog in de Westelijke Sahara. Hassan ziet zich als afstammeling van de profeet Mohammed en als diens opvolger. Als 'bevelhebber van alle gelovigen' meent hij zich als absoluut heerser te kunnen opstellen.

Het parlement wordt in Marokko gekozen. Slechts een klein deel van de ruim 22 miljoen inwoners mag echter stemmen. Vaak is er hierbij alleen de keuze tussen JA en NEE met voor beide mogelijkheden een aparte kleur stembiljet. Of vraagt de geheime politie buiten het stemlokaal wat men gestemd heeft. Op deze manier is meestal zo'n 99% van de kiesgerechtigden voor datgene waar Hassan voor is.

De Westerse landen hebben geen problemen met de diktatuur in Marokko. Marokko wordt beschouwd als demokratie en Hassan wordt als vriend van het westen met wapens en geld gesteund door Europese landen, de VS en Israël. Ook Nederland doet hier aan mee. Er worden hier nauwelijks politieke vluchtelingen uit Marokko erkend en Nederland laat toe dat Hassan hier invloed op Marokkanen kan uitoefenen.

Oppositie buiten het parlement is nauwelijks mogelijk en wordt bruut onderdrukt. Van de progressieve linkse organisaties worden de' leden jaar na jaar opgepakt en voor langere tijd in de gevangenis gezet. Ook de islamitische organisaties die niet in de pas lopen met Hassan worden gepakt. Alhoewel veel mensen tegen het regime zijn is het moeilijk om iets te doen door de zware repressie. Om deze reden is de oppositie ook slecht georganiseerd.

Toch zijn er protesten, demonstraties en opstanden ter ondersteuning van demokratische eisen en tegen het regime. De protesten worden echter gesmoord met geweervuur en arrestaties.

Garde à vue

Als er sprake is van een zogenaamd gevaar voor de staatsveiligheid kan een rechter opdracht geven voor garde à vue detentie. Voor een maximumperiode van 48 uur (volgens de wet), die daarna per 24 uur verlengd kan worden, kan een verdachte in voorarrest worden gehouden totdat hij of zij bij een onderzoeksrechter wordt voorgeleid. Voor politieke delikten kan iemand 8 dagen (plus vier dagen verlenging) vastgehouden worden.

De periode van garde à vue wordt systematisch gebruikt om mensen door fysieke en psychische druk tot een bekentenis te dwingen. De 48 uur wordt altijd overschreden (meer dan een jaar is geen uitzondering) en in die periode is het voor de arrestant onmogelijk om iemand anders dan politie of andere ondervragings-officieren te zien. De periode van garde à vue betekent dat de verdachte vogelvrij is. De ondervragers kunnen ongelimiteerd druk uitoefenen.

Volgens gevangenen, voormalig gevangenen, familie en advokaten worden gevangenen stelselmatig vernederd, geslagen en gemarteld tijdens garde à vue. Deze behandeling start bij arrestatie en duurt vaak voort tot de verdachte wordt voorgeleid bij de onderzoeksrechter. Bij de onderzoeksrechter ziet de arrestant voor het eerst andere mensen en is er de eerste keer een kans om te klagen over de behandeling bij de rechter en advokaten. De lange duur van het voorarrest en de afwezige kontrole op de politie scheppen de voorwaarden voor marteling op grote schaal.

Mensen die gearresteerd worden zitten in het algemeen de eerste een tot twee dagen in plaatselijke politiecellen. Daarna wordt men overgeplaatst naar een van de landelijke gevangeniscomplexen. In Rabbat, Casablanca, Marrakech, Tanger, Oujda en Salé. Het beruchtste martelcentrum van deze gevangenissen is Derb Moulay Cherif in Casablanca. In deze gevangenis zijn een aantal geheime cellen waar 'illegale' gevangenen worden vastgehouden. Zij worden daar in afzondering vastgehouden, kontinu met een blinddoek en met gebonden handen.

Marteling

Er is sprake van systematische marteling. Eén van de getuigen in het Amnesty-rapport verklaart het volgende: "Toen ik aankwam werd begonnen met psychologische marteling (je zult spreken zelfs al moeten we je vermoorden om je zo ver te krijgen). Ze sloegen en schopten me over mijn hele lichaam terwijl ik geblinddoekt was. De dag erna onderging ik de eerste fysieke marteling (het vliegtuig) gedurende een minuut of dertig. Daarna werd ik ondervraagd. Die avond probeerden ze een andere vorm van marteling (de papegaai) en verstikten ze me met doeken en hun handen tot ik bijna bewusteloos raakte. Aan het eind van elke martelperiode (die 30 tot 45 minuten duurden) waren mijn armen en benen verdoofd. Deze situatie duurde 14 dagen, 's ochtends en 's avonds. Als psychologische marteling dreigden ze mijn vrouwen kind te arresteren en naar de gevangenis te brengen. Ze dreigden ook met elektrische schokken en ik werd gedwongen om te luisteren naar het martelen van andere gevangenen."

Aldus iemand die in februari '86 in Derb Moulay Cherif gevangen zat. Tot nu toe is de situatie niet verbeterd. De belangrijkste toegepaste martelingen zijn de volgende:

Fysiek:
1.     Klappen op alle delen van het lichaam: met handen, vuisten en door schoppen; het zitten op het slachtoffer terwijl die op de grond ligt en slaan op het hoofd, borst of geslachtsdelen met stenen, zwepen, kettingen, stokken, rubber slangen, metalen roeden of andere harde voorwerpen.
2.     Falaqa: slaan op de voetzolen, meestal terwijl het slachtoffer vastgebonden is.
3.     Verstikking: meestal met vodden die in vuil water of in een sterk schoonmaakmiddel gedrenkt zijn.
4.     L'avion (het vliegtuig, tiyara): ophanging aan armen en benen die achter de rug zijn vastgebonden, met een zwaar voorwerp op de rug bevestigd om de druk op de longen te vergroten (vaak gekombineerd met 1, 2 en 3).
5.     Le perroquet (de papegaai): ophanging aan handen en voeten die vastgebonden zijn voor het lichaam, met het hoofd hangend naar beneden (vaak gekombineerd met 1, 2 en 3).
6.     Onderdompelen van het hoofd in water, urine of uitwerpselen.
7.     Elektrische schokken op gevoelige delen van het lichaam.
8.     Kontinu vastketenen of vastbinden.

Psychisch:
1.     Verbale vernedering of belediging.
2.     Dreiging met sexuele aanvallen, arrestatie, marteling of de dood van de verdachte of zijn of haar familie.
3.     Luisteren naar andere gevangenen die gemarteld worden.
4.     Desoriëntatie en manipulatie door isolatie, blinddoeken, kontinu licht en kontinu wakker houden.

Niet alleen politieke gevangenen krijgen een dergelijke behandeling: alle gevangenen kunnen marteling tegemoet zien. Bij de martelingen is vaak medisch personeel aanwezig. Deze geven aanwijzingen over hoe gemarteld moet worden en vertellen de gevangenen dat ze beter kunnen bekennen. Ook is bekend dat leden van de geheime diensten van de VS (CIA) en Israel (Mossad) bij ondervragingen aanwezig waren. Ondertussen ontkent de Marokkaanse regering dat er gemarteld wordt en wijst ze op wetten die aangeven dat marteling verboden is.

Hongerstaking

In april 1984 ging een aantal studenten in hongerstaking uit protest tegen de omstandigheden in de gevangenis. Ze eisten onder andere het recht op bezoek door familie en advokaten, het recht op studie en het recht om kranten te kunnen lezen. Na 60 dagen overleed een eerste hongerstaker. Vier dagen later stierf een tweede. Hierna gaf de regering toe aan de eisen waarna de hongerstaking opgeheven werd.

Na een tijd was er nog niets gebeurd en begin 1985 gingen drie studenten weer in hongerstaking. Deze hongerstaking duurt nog steeds voort en de hongerstakers worden met gedwongen voeding in leven gehouden. In juli '89 gingen vier andere studenten in hongerstaking met een zelfde soort eisen. Abdelhake Chbada overleed na 63 dagen. De andere drie zijn nog steeds in hongerstaking en worden gedwongen gevoed. Er is enige steun van buiten, vooral van progressieve organisaties. Internationaal wordt er echter nog steeds gezwegen. Het rechtse regime van Hassan wordt internationaal door rechts gesteund; links wordt nauwelijks gesteund en is geïsoleerd.

Nederland

De Nederlandse regering steunt het regime van Hassan II. Verder is een aantal Nederlandse bedrijven aktief in Marokko zoals Heineken, Philips e.a. Shell is al lange tijd aktief middels de verkoop van benzine. In september 1989 sloot Shell een kontrakt met de Marokkaanse regering over olieboringen in de (bezette) Westelijke Sahara. Polisario (de bevrijdingsbeweging van de Westelijke Sahara die een oorlog voert tegen het Marokkaanse leger) voerde aktie tegen de kolonisatiepolitiek van Shell, maar Shell kreeg alle steun van Marokko en bevriende landen.

In Nederland is een aantal progressieve Marokkaanse organisaties aktief. Sinds acht maanden is er een afdeling van de studentenorganisatie UNEM. UNEM is geeft steun aan de strijd tegen het Hassan-regime in Marokko en is bezig met internationale solidariteit. Verder proberen ze d.m.v. een eisenpakket dat verstuurd is aan het ministerie van Onderwijs, Universiteiten en de gemeente Amsterdam de positie van Marokkaanse studenten hier in Nederland te verbeteren.

Het rapport over Marokko is te verkrijgen bij Amnesty International.

Meer informatie:
Amnesty International, Keizersgracht 620, Amsterdam. Telefoon (020) 264436.
UNEM Nederland…..
KMAN, Ferdinand Bolstraat39, Amsterdam. Telefoon (020) 6640445.

 

 

.Terug naar boven