Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #54


UIT: NN #54 van 5 april 1990


KRAKEN IN APELDOORN

Apeldoorn, 150.000 inwoners, 5.000 woningzoekenden. De gemeente lokt ondernemers met nieuwe kantoren in o.a. het centrum, ondanks tegenstand van een ruime meerderheid van de bevolking. Ook andere prestigieuze bouwwerken stuiten op verzet. Apeldoorns enige kraakpand staat op de plek waar een van deze gebouwen - een nieuw postkantoor - is gepland. De gemeente volgt de landelijke trend: vrij spel aan ondernemers maar weinig aandacht voor betaalbare woonruimte. De kraakbeweging is autonomer t.o.v. de gemeente en tegelijk opener naar buiten geworden. (Ook dat laatste lijkt een landelijke trend.)

In de jaren '70 werd er in Apeldoorn voor het eerst 'georganiseerd' gekraakt. Jongeren verzetten zich tegen de leegstand en de woningnood door te gaan kraken, veelal geholpen door het Jongeren Advies Centrum. Echt lange kraakaxies zijn dat nooit geweest (gemiddeld zo'n twee maanden). In die tijd werd er veel naar de gemeente gepusht om de leegstand op te lossen en wat te doen aan de woningnood.

Hieruit is in het begin van de jaren '80 een vorderingscommissie ontstaan waarin ook een lid van de kraakbeweging zat. Toen deze geïnstalleerd werd was er van kraken in Apeldoorn nog maar weinig sprake en naar mijn mening was deze commissie ook meteen de nekslag voor het kraakgebeuren in Apeldoorn. Een zoethoudertje waar de kraakbeweging in op ging.

Gevorderd is er een paar keer maar dit was nogal moeilijk omdat de procedure lang was, er toch veel huiseigenaren in de commissie zaten en de te vorderen woning niet meer te vorderen was zo gauw er een bewoner in zat. Deze commissie heeft al met al nog geen twee jaar bestaan en eigenlijk nooit echt gewerkt.

Na een periode van vier jaren niet kraken werd er in 1986 weer gekraakt. Een oud politieburo was het doel van drie krakers die er dezelfde dag al weer uitgezet werden. Deze axie was wel het begin van een nieuwe periode van kraken. Binnen een half jaar was er een groep van ongeveer dertig jongeren die opnieuw het oude politieburo (OPB) wilden gaan kraken. Mensen die nergens wat van af wisten, de principes van kraken uit boekjes haalden en eigenlijk dus niet wisten waar ze aan zouden beginnen.

De kraak zorgde voor veel opschudding in Apeldoorn. Politieke partijen (met name klein rechts en VVD) gelastten ons meteen het pand te verlaten, terwijl anderen ons dekens, huisraad en andere zaken brachten om de kraak te ondersteunen. Natuurlijk wint de politiek van de burgerlijke opinie en werd het pand na een paar maanden dus alweer ontruimd omdat er plannen mee waren.

Bij plannen bleef het; een cultuurcentrum, een hotel, een school etc. In de jaren is het pand, dat ongeveer 150 personen woonruimte kon bieden, nog twee maal gekraakt. De laatste keer is er na de ontruiming in een zeer klein gedeelte een kunstenaarscollectief geplaatst, waardoor verder kraken onmogelijk werd gemaakt. Het pand is op dit moment verder aan het verkrotten. De brandweer gebruikt een gedeelte om te oefenen; de rest staat nog steeds leeg! Plannen zijn er wel weer: de bedoeling is om er een bankgebouw in te plaatsen.

Alleen bij het OPB is het natuurlijk niet gebleven. Over heel Apeldoorn zijn diverse panden gekraakt, die voor een kortere of langere periode woonruimte boden aan diverse personen. Allen zijn ook weer ontruimd. De laatste twee kraken zijn voor Apeldoorn kraken geweest die de 'beweging' meer aanzien hebben gegeven.

In september 1988 werd 'De Bank' en in mei 1989 werd een oud postkantoor gekraakt. In de Bank waren een concertpodium en oefenruimtes en in het postkantoor zijn een infocafé en een vegetarisch eethuis. Natuurlijk woonden in alle twee de panden diverse personen: in de Bank ongeveer 7 en in het postkantoor 6. De Bank is inmiddels ontruimd, het postkantoor kan zoals het er nu uitziet nog minimaal een half jaar gekraakt blijven.

RELATIE TOT DE PERS

De relatie tot de pers is lange tijd slecht geweest. Dat kwam met name door een aantal negatieve stukken in de krant. Eerst leuke praatjes om binnen te komen en een gesprekje voeren. Maar als dan later het stuk in de krant kwam dan stonden er verdraaiingen en onwaarheden in. Hierdoor hebben wij voor een periode de deuren gesloten gehouden. Kontakt met de pers alleen als wij dat wilden en dan vaak alleen nog maar door middel van een persbericht.

Persoonlijk werd er niet meer gepraat. Sinds een paar maanden is daar verandering in gekomen; een nieuwe journalist bij de plaatselijke krant heeft toch wat andere ideeën over journalistiek. Interviews worden wel weer afgegeven maar pas geplaatst als het door ons wordt goedgekeurd. Hierdoor houden wij dus meer het heft in eigen hand en bepalen wij wat wel en niet geschreven wordt.

POLITIE

In het verleden is het veelvuldig voorgekomen dat er overleg is geweest tussen politie en krakers. Het ging dan vaak over ontruimingen of 'illegale' praktijken die wij zouden uitoefenen in het gekraakte pand. Bij ontruimingen was er nog wel eens overleg over wat wij zouden doen met de ontruiming: barricaderen, zelf eruit gaan, er uit laten slepen, etc.

Maar ook de politie gaf haar idee over de ontruiming, hoe zouden zij zich opstellen? Dit klinkt de meesten denk ik gek in de oren, hoe kan je nu in overleg gaan met de personen die je eruit willen zetten? Ik ben het daar helemaal mee eens, maar Apeldoorn heeft nogal wat kwalijke kanten m.b.t. axievoeren. We staan met weinig mensen, waardoor je makkelijk te pakken bent.

Publicitair wil je natuurlijk ook een slaatje slaan uit de ontruiming en dan maakt het veel uit of de politie je achter of voor uit het pand haalt. Dus met andere woorden of de pers er wel of niet bij is. Ook is het zo dat je toch ontruimd wordt maar ten koste van wat. Laat je je pakken door een paar mepgrage petten of probeer je daar onderuit te komen?

Doordat we een goede band hadden met de politie was het ook zo dat er wel mild opgetreden werd tegen 'illegale' praktijken. Zo zijn er een paar keer brieven binnengekomen waarin stond dat ons verboden werd met concerten of kafees door te gaan. Een gesprek met de politie hielp dan altijd wel om toch door te mogen gaan. Al met al is dit dus een aardig diskussiepunt. Het is niet zo dat deze methode altijd bij ons is toegepast (laatste keer ontruiming bij de Bank niet),· maar gebruik hebben we er wel van gemaakt.

GEMEENTE

De kraakbeweging uit de jaren zeventig heeft zoals gezegd veel gebruik gemaakt van inspraak bij de gemeente. Wij daarentegen minder. Ook wij zijn naar de gemeente geweest en hebben ons zegje gedaan. Een luisterend oor hebben ze wel maar ze kunnen altijd zo weinig doen! Altijd was het zo dat de ideeën leuk waren maar dat er geen plaats of geld was.

Op een gegeven moment opperde de gemeente het idee om ons een stuk ruimte te geven binnen een instelling die natuurlijk door de gemeente gesubsidieerd werd. Wij zouden dan op b.v. een woensdagmiddag iets mogen organiseren. Dit moest wel passen in de ideeënwereld van de instelling en van te voren door hen goedgekeurd worden. Natuurlijk voelden wij daar weinig voor. Sindsdien (november 1988) is er geen contact meer met de gemeente. Wij zijn weer op de oude voet verder gegaan en voelen niet zoveel meer voor onderhandelen met de gemeente.

STADSVERNIEUWING

'Apeldoorn, doet je wat' is de slogan die de gemeente de burgers al jaren voorhoudt. Apeldoorn is het, naar hun idee, helemaal. Een stad waar veel te beleven is (valt overigens wel mee), maar het belangrijkste is dat de ondernemers uit het 'westen' van het land er om zitten te springen zich in Apeldoorn te vestigen. Dit is wat het bestuur de bewoners voorhoudt en waarmee het meteen de explosieve kantoorbouw legitimeert.

In de hele binnenstad worden kantoorblokken gebouwd met zo nu en dan op de bovenste verdieping een woning, die voor de meeste mensen onbetaalbaar is. Stukken landbouwgrond worden opeens industrieterrein en er verrijzen de 'mooiste' fabrieken en kantoorpanden (van beton). Apeldoorn moet een stad worden tegen het oordeel van de burgers in: 86,6% is tegen kantoorbouw in het centrum. De bijna voortdurend slapende burgers van Apeldoorn zijn eindelijk in 'opstand' gekomen tegen de betonbouw en het weren van woonhuizen in de binnenstad. Het grootst is het verzet tegen de bouw van een nieuw stadskantoor.

De bouw van een nieuw stadskantoor is een twistpunt dat de laatste jaren nogal speelt in de Apeldoornse politiek. Nadat er diverse lokaties in Apeldoorn onder de loep waren genomen, is er uiteindelijk besloten om het stadskantoor te bouwen op het marktplein. Dat is een plein waar twee keer in de week een grote markt gehouden wordt en dat verder voornamelijk wordt gebruikt als parkeervoorziening. De een noemt het een gapend gat, de ander een stukje karakteristiek Apeldoorn.

Het probleem bij de bouw daar is dat er een drie jaar oude flat stond waar ongeveer veertig wooneenheden in zaten. Deze moest tegen de vlakte. De bewoners hebben zich eerst nog verzet d.m.v. bezwaarschriften en inspraak maar gingen op een gegeven moment toch overstag toen hen het volgende geboden werd: f. 15.000.- contant, huurgewenning en verhuiskostenvergoeding.

De flat is inmiddels afgebroken maar het is nog steeds niet zeker of het stadhuis daar ook werkelijk komt. De PvdA is voor de bouw, de VVD en het CDA weten het nog niet zo zeker en willen met dit punt de verkiezingen ingaan. Mochten het CDA en de VVD de verkiezingen winnen dan is dus nog niet zeker of de bouw doorgaat. (Inmiddels zijn de verkiezingen achter de rug. PvdA en VVD verloren fors, CDA bleef gelijk en D66 ging van 2 naar 7. Red.)

Ondertussen wordt er al wel gewerkt aan de bouw, de grond wordt met heipalen verstevigd en kabels en buizen worden verlegd. Verder hebben bijna 25.000 handtekeningen en een enquête - waaruit blijkt dat 52% van de Apeldoornse bevolking tegen de bouw van het stadhuis op de markt is er nog niet voor gezorgd dat de politiek nu eens naar de burgers gaat luisteren.

Een ander project waar ook nogal wat bezwaar tegen wordt gemaakt, is de bouw van het nieuwe postkantoor aan de markt. Het oude postkantoor zou te klein en niet meer functioneel zijn. Het nieuwe is daarom noodzakelijk. Momenteel staat het enige kraakpand dat Apeldoorn nog rijk is op de plek waar het postkantoor zou moeten herrijzen. Verder staat er nog een bijna volledig door eigenaar en junks gesloopt pand naast het kraakpand en zal er nog een ander pand (nu kantoor) tegen de vlakte moeten gaan.

Ondertussen zijn ongeveer 200 bezwaarschriften ingediend tegen de bouw van het postkantoor aan de markt. Door dit protest hebben we al bereikt dat we sowieso een half jaar langer in het pand kunnen zitten. De ontruiming wordt nu op z'n vroegst in augustus verwacht. De bezwaren die tegen het gebouw gemaakt worden zijn:

1. Er is niet gedacht aan parkeergelegenheid voor bezoekers.
2. De PTT gebruikt maar twee van de vijf geplande etages.
3. Het gebouw past niet naast de oude, karakteristieke panden.
4. Het gebouw is hoger dan de omliggende gebouwen.
5. Het ontwerp is zeer lelijk van uiterlijk.

Te concluderen valt dus dat de Apeldoornse politiek niet naar de inwoners luistert. Met name de PvdA ziet de kantorenprojecten als prestige-objecten en duldt geen tegenspraak. Lang leve het beton, met name als plaat voor je hoofd.

CONCLUSIE

In Apeldoorn is het nog steeds noodzakelijk om te kraken. De woningnood stijgt nog steeds; nu al over de 5.000 woningzoekenden (op bijna 150.000 inwoners. red.) en de huren zijn veelal te hoog. Wij willen dat de gemeente eens wat aan die leegstaande panden gaat doen maar die is te lui en bouwt liever iets nieuws (veel duurder). Tegen spekulatie wordt niets gedaan.

Het enige kraakpand is noodzakelijk omdat van daaruit veel wordt ondernomen om de burgers wijzer te maken i.p.v. iets wijs te maken (zoals de gemeente doet). De 'beweging' zelf heeft door de jaren een belangrijke verandering ondergaan. Ze is sterker geworden en stelt zich autonomer op. Ook is ze opener geworden: we werken er meer aan om anderen bewust te maken maar ook om te laten zien dat er een andere manier is om aan een woning te komen en dat krakers per definitie niet vies, vuil en goor zijn. Iedereen kan binnen stappen terwijl je vroeger eerst moest laten zien dat je echt was (bijv. punker zijn).

Ten aanzien van de stadsvernieuwing is het net zoals in elke ander stad in Nederland: de gemeente loopt te schreeuwen dat deze stad de stad voor de ondernemers wordt en dat er daarom veel kantoorgebouwen moeten komen. Aan betaalbare woonruimte wordt niet gedacht terwijl de ondernemer de vrije hand krijgt.

Openingstijden MUV-café: ma.: 20.00-23.00 vr.: 21.00-01.00 zo.: eetcafé, opgeven zaterdag voor 12.00 uur. Adres: Stationstraat 88 (of Postbus 333) 7311 MJ Apeldoorn 055-224908.

WIM

 

 

.Terug naar boven