● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1990    ● Overzicht #51

UIT: NN #51 van 22 februari 1990

EEN FORUM TEGEN CITYVORMING

Het begrip cityvorming is weer terug. Na de gewonnen strijd van bewonersgroepen in de jaren zeventig rond de Nieuwmarkt doemen weer allerlei cityvormingsplannen op. Het begrip 'Bouwen voor de Buurt' heeft plaats gemaakt voor 'Bouwen voor de hogere inkomens'. Begrippen als citymarketing en public private partnership doen hun intrede. Amsterdam, Rotterdam of Ter Weksel moeten toplokaties worden, die de internationale strijd met andere steden in Europa aankunnen. In de publieke diskussie over plannen als de IJ-oevers in Amsterdam of De kop van Zuid in Rotterdam lijkt het wel of bewoners en dan met name de mensen met een laag inkomen niet meer voorkomen. Het is alsof voor hen in de moderne stad van de toekomst geen plaats is weggelegd. Alleen met een vaste baan en de komputer thuis tel je in de nieuwe maatschappij nog mee.

Over deze nieuwe ontwikkeling vond op 3 februari j.l. in de Wielingen een diskussie plaats. Een week later, op 10 februari, gingen naar aanleiding van hetzelfde thema zelfs een paar honderd mensen de straat op. Hieronder een persoonlijk kommentaar van iemand die onder indruk van het mooie affiche zowel op 3 als 10 februari aanwezig was.

Ten behoeve van het debat over cityvorming in het Amsterdamse kraakpand De Wielingen waren voor het eerst na lange tijd ook andere groepen dan het kleine wereldje van de kraakbeweging uitgenodigd. Aan tafel zaten naast krakers ook vertegenwoordigers van het SOMO (Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen), Milieudefensie, Stop Europa '92, Rebel, Vrouwen Bouwen en Wonen, Stop de Kindermoord en Werkgroep Heinekenterrein in de Pijp. Aan de hand van een aantal stellingen stond de vraag centraal hoe bewoners en aktiegroepen op de nieuwe stedelijke ontwikkelingen moeten reageren.

Een essentiële diskussie daarbij vormde hoe aangekeken wordt tegen veranderingen in de stad. Niet alleen met gemeente en projektontwikkelaars bestaat daarover verschil van mening, ook tussen de deelnemers aan het debat bestond hierover geen overeenstemming. Het is wel erg simpel om alle problemen gewoon terug te voeren op het kapitalisme of Europa' '92, zoals dat door enkele deelnemers aan het debat gedaan werd. Leuzen 'Tegen de IJ-oevers' of 'Stop kantoorbouw' zijn op zich konservatief en maken niet duidelijk waar men dan wel voor is. Overal in de stad groene parkjes aanleggen, wat door iemand bijvoorbeeld voorgesteld werd, houdt wel in dat je aan de woningnood niets doet.

Door een aantal deelnemers werd er dan ook voor gepleit dat de krakers uit hun schulp kruipen en de diskussie over de toekomst van de stad aangaan. We moeten ervoor zorgen dat de stad zich naar onze wensen ontwikkelt. Dit kan alleen als we de strijd en de diskussie aangaan. De beweging moet een visie ontwikkelen op wat we in de stad willen. Dit kan inhouden dat je plannen voor sociale woningbouw, rekreatie en bedrijvigheid aan de IJ-oevers gaat ondersteunen i.p.v. de hele ontwikkeling te bestrijden.

Koalitie

De ontwikkeling rond het Heinekenterrein laat zien dat je als georganiseerde bewoners best successen kan bereiken. Het musicaltheater van Joop van den Ende komt er niet. Het plan van de buurt voor een groot plein wordt wel uitgevoerd. Dit betekent echter niet dat de daar aktieve werkgroep al haar wensen gerealiseerd ziet. Integendeel, van sociale woningbouw is geen sprake en een groot deel van de ruimte gaat op aan een parkeergarage en -toren. Toch kan je zeggen dat door de inzet van bewoners een verkeersaantrekkend musical-theaterplan is tegengehouden en de bewoners er in ieder geval een plein voor terug krijgen.

In de Spaarndammerbuurt probeert men ervoor te zorgen dat de ontwikkeling van de IJ-oevers niet alleen negatieve maar ook een aantal positieve gevolgen voor hun buurt heeft. Daarom heeft men een eigen Buurt Ontwikkelings Maatschappij opgericht, die probeert een aantal voor de buurt belangrijke projekten financieel van de grond te tillen. Door de Werkgroep Vrouwen, Bouwen en Wonen is het initiatief genomen om aan de IJ-oevers een speciaal projekt voor vrouwen te realiseren.

Bij de verschillende projekten aan de IJ-oevers en op het Heinekenterrein is succes mogelijk omdat vaak met andere partijen koalities gesloten kunnen worden. Zo was in de Pijp de middenstand eensgezind met bewoners tegen het Musicaltheaterplan, omdat daarin een grote hoeveelheid winkels was opgenomen. In de Spaarndammerbuurt probeert de gemeente haar geweten af te kopen door geld aan de Buurt Ontwikkelings Maatschappij ter beschikking te stellen. Het blijkt in de praktijk dat het Kapitaal minder eensgezind is dan vaak gedacht wordt.

Het is de taak van bewonersgroepen om koalities te sluiten, de tegenstellingen uit te buiten en daar eigen voordeel bij te halen. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van 'kapitalistische' instellingen, zoals de Triodosbank, waar men geld kan lenen om bewonersinitiatieven mogelijk te maken.

Aktieve basis

Tijdens de diskussie in de Wielingen werd helaas nog niet goed duidelijk hoe deze aanpakte kombineren valt met radikale strijd tegen cityvorming. Enerzijds moeten bewoners hun eigen ideeën voor de stad ontwikkelen, anderzijds moet door aktie ook de mogelijkheden geschapen worden dat deze ideeën uitgevoerd kunnen worden. De afgelopen jaren is in de linkse beweging een soort tweedeling ontstaan. De krakers gingen binnen hun subwereld door met een geïsoleerde radikale strijd, die voor de gevestigde orde juist door het isolement weinig gevaar inhield.

Het stenen gooien en barrikades bouwen ontwikkelde zich tot een voor de overheid aangenaam ritueel. De ME had aan de kraakbeweging een gratis sparringpartner. Daarnaast had je de bewonersgroepen rond wijkcentra, die via inspraak en overleg hun belangen probeerden te behartigen. Door het ontbreken van een aktieve basis zorgden de door de overheid ontwikkelde inspraakprocedures er echter voor dat bij hen al snel sprake was van inkapseling.

De historie van de strijd rond cityvorming maakt echter duidelijk dat een succesvolle aktie alleen kan slagen als er sprake is van het samengaan van radikale aktie en het direkt aangaan van de diskussie. In de tijd van de Nieuwmarkt-akties was sprake van een stedelijke samenwerking tussen de diverse buurtgroepen in de stad. Op alle niveaus werd de diskussie gevoerd, van PvdA-afdelingen tot de Universiteit. De studentenbeweging de ASVA was door deze diskussie bijna in tweeën gescheurd.

Het is opvallend dat op dit moment geen sprake is van een brede diskussie in de stad. Het debat in de Wielingen was een eerste aanzet. Met name de krakers, die in de Wielingen aanwezig waren, werden opgeroepen om aktief mee te doen aan de diverse diskussies in de buurten. Samen met de wijkcentra moet in diverse buurten een kreatieve tegenmacht ontwikkeld worden. Dit betekent het stellen van eisen op het gebied van stadsvernieuwing en stadsuitbreiding. Daarbij gaat het om meer dan betaalbare jongerenhuisvesting.

Ook het ontbreken van grote woningen voor migranten of het handhaven van betaalbare bedrijfsruimte zou bijvoorbeeld een eis moeten zijn In hoeverre hier ook een stedelijke beweging uit voort kan komen is nog geheel onduidelijk. Er zal nog wel wat diskussie nodig zijn om de diverse buurtorganisaties op één lijn te krijgen. Uit het debat in de Wielingen bleek in ieder geval dat de meningen en opvattingen over de toekomst van de stad tussen de aanwezige organisaties nogal verschillen.

Forum tegen cityvorming

De demonstatie, die op 10 februari tegen cityvorming werd gehouden, maakte goed duidelijk dat er nog aardig wat moet gebeuren om een echte stedelijke beweging tegen cityvorming van de grond te krijgen. Door het gebrek aan diskussie over het doel en de eisen van de demonstratie had de tocht meer weg van een avondvierdaagse. De lange afstand rechtvaardigde zeker dat iedere deelnemer na afloop een medaille kreeg. Het aantal aanwezigen viel gegeven het onduidelijke doel van de demonstratie zelfs nog een serieus tintje.

Je moet je echter afvragen of het organiseren van een demonstratie wel beantwoord aan het doel dat je wil bereiken. Het was waarschijnlijk beter geweest om alle energie, die nu in de organisatie van de demonstratie is gestopt, te besteden aan het verder stimuleren van de diskussie over cityvorming. Dat is hard nodig. Alleen dát biedt de mogelijkheid om in de toekomst demonstraties te organiseren, die ook werkelijk door buurtorganisaties gedragen worden en daarmede een bedreiging vormen voor de overheid.

Op dit moment is echter geheel onduidelijk of de akties tegen cityvorming doorgang zullen vinden. Wie neemt op dit punt initiatieven? Naast het aktief worden in de eigen buurtorganisaties zou het oprichten van een Forum tegen de cityvorming gewenst zijn. Alleen kontinuïteit in de akties kan succes garanderen. Een demonstratie met 400 mensen is op zich totaal zinloos. Alleen als dit soort demonstraties regelmatig herhaald worden en passen binnen een breder aktiekader gaat er enig effekt van uit.

Dit vereist echter een lange termijn strategie. De afgelopen jaren zijn enkele pogingen om rond de IJ-oevers een stedelijke beweging van de grond te krijgen mislukt. Meer dan het uitgeven van een gemeenschappelijke krant heeft men niet gedaan, Dit had met name te maken met het feit dat de ideeën hiervoor voornamelijk kwamen uit de bij de IJ-oevers betrokken wijkcentra. Al gauw verzandde men in een wirwar van overleggen met de diverse projektgroepen. Tijd om aktie te voeren was er niet.

Van de drup in de regen

Na de open dag in de Wielingen van 3 februari en het benefiet in Vrankrijk op de 9e was zaterdag de l0e de dag waarop het zou moeten gebeuren, de demo tegen cityvorming. We vertrokken vanaf het stationsplein door het station naar het IJ. Zoals je weet zijn er grote plannen met de IJ-oevers en daar had best wel iemand iets over kunnen vertellen maar het praatje werd verschoven en bleef vervolgens weg.

Daarna gingen we richting centrum door de Zeedijk in de Nieuwmarktbuurt, een buurt die helemaal 'opgeknapt' moet worden van verloederde junken- en hoerenbuurt tot een eerbiedwaardige vestigingplek voor winkels en kapitaalkrachtigen met enkele straten gereserveerd voor prostituees en druggebruikersters, waar de arme en rijke heren hun mannelijke wanhoopsdaden kunnen uitvoeren. Jammer ook dat niemand ons er iets over kon vertellen. Op naar de Stopera (welbekend aktie-objekt) waar een beetje gefokt werd, de politie een beetje provoceerde en de bouw van een krottenkampje en bijbehorende verklaring in het water vielen.

We gingen vrolijk verder, het zag er leuk uit, veel bakfietsen met borden, kampvuurtjes en muziekmakersters. Veel mensen liepen met muziekinstrumenten, er waren kleurige spandoeken. Tijdens het uitdelen van stencils kregen we verschillende goeie reakties van voorbijgangers, en een paar mensen sloten zich bij ons aan. We gingen door de Nes waar gelijknamig pand omgetoverd is tot een soort Eftelinghuisje prototype kraakpunt met gebivakmutste mensen in ramen en deuren, harde muziek schalde over de straat, duidelijk zicht baar gebarrikadeerd (toch niet genoeg! tiepster).

Via de Spui straat ging de demo door naar het Leidseplein waar een korte pauze was met fanfaremuziek Daarna door naar de Stadhouderskade waar een verklaring over het hoe en waarom van het pand voorgelezen werd en er vloog wat roze verf door de lucht over ons (foutje?) en de fanfare speelde. Iemand vertelde over grove politie-akties in Denemarken en dat er in Nederland ook konsulaat en Deense bedrijven 'aangepakt' waren.

De kitten hielden zich rustig na aanvankelijk gedreigd te hebben. Niemand leek zich erg aan hen te storen en dat vind ik wel o.k. Dat was ook zeker een sterk punt van de demo, evenals dat de sfeer goed was. Maar toch is het me allemaal wat tegengevallen; vooral dat er vrijwel alleen mensen uit de sien waren ondanks het feit dat er veel bekendheid bij diverse groepen aan gegeven was. De mobilisatie hadden we per stad aan de mensen daar overgelaten. Dat werkt blijkbaar nauwelijks.

Maar ik vind het ook te ver gaan iedereen aan het handje te nemen en te zeggen 'wil jij dit doen en jullie dat?' De kreativiteit lijkt wel uitgeblutst evenals de strijdbaarheid. De meeste initiatiefgroepen houden er na één aktie weer mee op (vooral na kraakpandverdediging). Daarnaast weten we elkaar niet te vinden, we werken met veel nieuwe mensen en dat is wel te gek maar we missen daardoor wel een doeltreffende mobilisatie met behulp van ervaring en bekendheid met andere steden. Kortom, wat doen we met deze ervaring? Laat wat van je horen! Op donderdag 22-2 zal er een nabespreking zijn (geweest), verslag hiervan volgt.

Reaktie op de demo 10 febr

Afgelopen zaterdag (10 februari) was er dus die anti-cityvorming demo. Afgezien van de wat rommelige sfeer best een geslaagde demo. Ook de ME was er weer met hun militarisme. Gelukkig ging de demo gewoon door en lieten wij ons niet provoceren. Wat een anti-klimax als ik een stukkie verderop in de Nesstraat (of zoiets, ik kom niet uit A'dam) hetzelfde sfeertje tref, maar dan van 'onze' kant. Een stel geheel in uniform gehesen bivakmutsen. Nou sorry hoor, met dit soort militarisme kan ik dus absoluut niet solidair zijn. Het was toch in feite dit soort machismo, dit soort ontkennen van de menselijkheid waartegen we demonstreerden?

Ik geloof dat geweld (tegen geweld) best in bepaalde gevallen rechtvaardig is, maar het is heel wat anders als stoere jongens, een oorlogsfilm na staan te spelen. Gelukkig waren ze zelf in staat dat zelf aan te geven. Ze draaiden namelijk 'fight the power'. Dit soort macht(spelletjes?) moet bestreden worden, inderdaad.

Strijdbare groeten, Eric

.Terug naar boven