Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1989    ● Overzicht #46


UIT: NN #46 van 14 december 1989

BARST ANTI-SHELL LOS IN WEST-DUITSLAND?

Radikal is een van de belangrijkste bladen voor de buitenparlementaire mens in West-Duitsland. Het blad wordt sinds '84 ondergronds gemaakt en komt sindsdien ongeveer eens per half jaar uit, in een oplage van meerdere duizenden. Het nieuwste nummer (#139, november '89) staat voor een groot deel vol met stukken over Shell in Zuid-Afrika en de internationale kampagne daartegen. Veertig paginaas die oproepen de kampagne tegen Shell ook in West-Duitsland op te nemen. Reden genoeg voor een uitvoerige recensie.

Het eerste artikel, van vier pagina's, is een diskussiestuk/-oproep. Het begint met een korte beschrijving van de macht van Shell en stelt dat de kampagne tegen Shell in Zuid-Afrika verschilt van solidariteit met bijvoorbeeld Midden-Amerika. Bij het laatste gaat het vooral om het ondersteunen van de bevrijdingsstrijd daar, terwijl de kampagne ook een aanval is op een van de steunpilaren van de kontrarevolutie in de eigen 'metropool'. Een vorm van 'nieuw internationalisme' dus.

Vervolgens wordt uitgelegd hoe het er in Nederland aan toegaat. Nogal schematisch wordt beschreven welke vier groepen binnen de kampagne een rol spelen (nl. RaRa, de autonome groepen, de legale 'reformistiese' komitees en de woordvoerders van de bevrijdingsbewegingen). Alle vier krijgen hun kanttekeningen. Van RaRa wordt gezegd dat die de SHV uit Zuid-Afrika dwong en aan de anti-apartheidsstrijd een anti-imperialistiese strijd toevoegde. RaRa isoleerde zich door de aanslag voorafgaande de blokkade in april van de beweging.

De autonome beweging is, zoals in West-Duitsland, ontstaan vanuit de kraakbeweging. De groepen hebben talloze akties ondernomen, en zijn ervan overtuigd dat de grootte van de tegenstander Shell vereist dat meer gematigde groepen ook meedoen. Door gebrek aan diskussies zakken de akties echter vaak weer in. De anti-apartheidskomitees zijn weliswaar al lang bezig met konsekwente aktiviteiten tegen het apartheidsbewind, maar zij zien niet in dat strijd tegen rassisme verbonden is met strijd tegen het kapitalistiese systeem. Ze distantiëren zich minder dan vroeger van militante akties.

De ANC-woordvoerders staan vierkant achter sankties en boykot, maar kunnen niet achter illegale akties staan. Het beleid van ANC is ook nogal tweeslachtig, want ze onderhandelen ook met het bedrijfsleven in Zuid-Afrika. Maar aan de andere kant levert ook het ANC bijvoorbeeld een spreker op de manifestatie voor vrijlating van RaRa-verdachte René D. als die vastzit en vertellen ze dat de akties veel enthousiasme in de townships kunnen rekenen.

Het stuk gaat verder met het uitleggen van de bedoelingen van de Shell Kampagne. Het gaat om een mengsel van internationale solidariteit en strijd in het machtscentrum zélf. De eis 'Shell Uit Zuid-Afrika' staat centraal en dus is de ondersteuning van de bevrijdingsstrijd belangrijk. Dat doel bereiken zal alleen lukken als veel mensen in veel landen gemobiliseerd kunnen worden. Wat nodig zal zijn is geduld, lange adem en planning in termen van jaren, en het steeds herhalen van akties om de druk op te voeren.

Het is ook slechts mogelijk als talloze minder militante groepen meedoen. Maar daar is ook ruimte voor binnen zo'n kampagne; iedere groep kan de eigen vorm vinden. Vertrek van Shell uit Zuid-Afrika zal schade voor Shell betekenen, maar meer nog voor het rassistiese regime, in politieke en financiële zin. We moeten niet de illusie hebben dat op een dag Shell helemaal opstapt. Ze zullen eerder kiezen voor een langzame of halfslachtige uittocht, zoals bij andere olie-multies te zien was.

De kampagne gaat daarnaast allang niet meer allen over Zuid-Afrika. Ook de andere aktiviteiten van het bedrijf staan in de belangstelling, en het bedrijf staat als voorbeeld voor alle andere multinationals. De Anti-Shell Kampagne doorbreekt de (schijnbare?) tegenstelling tussen internationale solidariteit en strijd tegen het systeem hier. Terwijl Europa op weg is zich tot een sterk imperialisties blok op te bouwen, traditioneel links (vakbonden, partijen) helemaal ingekapseld is, en de bestaande socialistiese landen een deprimerende realiteit vertonen en hun anti-imperialistiese ondersteuning opgegeven hebben.

Maar bijvoorbeeld de kampagne geeft het perspektief aan voor internationale strijd tegen het Europa van de bankiers en de bonzen. Niet door een 'front' op te richten, maar door het bij elkaar komen van verschillende strijdterreinen (tussen de sexen, sociaal, arbeid). Wat nu nog zeer mist zijn internationale strukturen, en die zouden moeten worden opgebouwd. Waaronder media om gezamenlijk te kunnen diskussiëren.

Er is een belangrijk verschil tussen de BRD en de landen waar de kampagne nu vooral loopt, Nederland en Scandinavië. Die landen hebben immers een lange traditie van sociaal-demokratische regeringen, die alle tegenstellingen zoveel mogelijk onder het vloerkleed schuiven. Juist daarom loopt de kampagne in deze landen zo voorspoedig, omdat het ook de sociaal-demokraten konfronteert met een niet te hervormen probleem; de enige oplossing is dat She11 vertrekt maar dat zullen de politici niet eisen.

In de BRD ligt alles veel scherper en openlijker, de kollaboratie met het apartheidsregime is zo overvloedig dat niemand lijkt te weten waar te beginnen met aanpakken. De oproep is om de krachten te bundelen en te beginnen met Shell. Als bijkomende pluspunten worden nog gegeven dat er al hervormingsgezinde groepen mee bezig zijn (kerken en de gezondheidsgroep Medico), Shell overal in de BRD zit (met bijvoorbeeld 2000 pompstations) en de sabotagemethodes zo talrijk zijn dat 'iedereen' aan kan sluiten met akties. Bovendien zal het opnemen van de kampagne in West-Duitsland een welkome stimulans zijn voor de aktivisten/s in de andere landen. Daarmee besluit het stuk.

Het tweede artikel is een reaktie op het eerste. In grote lijnen is men het zeer eens met het vorige stuk, maar enkele zaken bevallen geheel niet, vooral wat er over RaRa staat. De reaktie gaat vervolgens vooral over RaRa. In het eerste stuk had gestaan dat de slag tegen SHV veel belangrijker was dan de, vaak ermee vergeleken, overwinning van de Rote Zora op Adler (dit textielbedrijf moest na een reeks aanslagen de eisen van staaksters in Zuid-Korea inwilligen, red.).

Je kunt niet doen alsof het om een voetbalwedstrijd gaat, is de reaktie. Je kunt ook niet stellen dat RaRa een aparte groep is, het is een deel van de hele beweging en de overwinning op de SHV is dan ook die van die beweging. Ook de bewering in het eerste stuk dat RaRa voor een anti-imperialistiese toevoeging heeft gezorgd en zich daarna geïsoleerd heeft door tegen de Blokkade te ageren moet in dat kader gezien worden. RaRa zou niet het middel blokkade maar de inhoud ervan bekritiseerd hebben (wat met citaten uit de persverklaring toegelicht wordt), en of ze zich daarmee geïsoleerd heeft is maar de vraag. Het gaat om de eeuwige diskussie of het systeem met hervormingen te verbeteren is, of dat het konsekwent bestreden moet worden.

Meer gematigde groepen komen dan met een geweldsdiskussie op de proppen, maar vooral om de andere diskussie te omzeilen, is de stelling. Tenslotte vragen ze zich af wat er nu duidelijker wordt door achter RaRa te schrijven ('de Nederlandse anti-imps'). Wat zegt dat, dat ze dus dogmaties, sektaries en RAF-georiënteerd zijn, zoals in bepaalde West-Duitse autonome kringen in zwang is om te stellen over anti-imps?

Maar ja, konkludeert men, het is moeilijk te beoordelen vanuit een ander land, en er wordt opgeroepen uit Nederland te reageren op deze diskussie. De schrijversters van de reaktie verwijten het eerste stuk veel te kort hierover te schrijven, maar zij citeren zelf even selektief en halen bovendien nogal wat door elkaar. Over de SHV-akties wordt bijv. gezegd dat het ging om protest tegen het verkopen van Zuid-Afrikaanse produkten in Nederlandse Makro's waar al een brede kampagne tegen zou hebben bestaan.

Het is ook tamelijk teleurstellend dat zo de hele diskussie over RaRa gaat, wat in Nederland zelf veel minder een rol speelt, en niet over de kampagne. Het getuigt van gemakzucht om die ene groep uit te vergroten en de rest maar onder te laten sneeuwen. Geen enkele beschrijving van de ontwikkeling van de 'autonome' kampagne, laat staan dat akties, persverklaringen ed. daaruit aandacht krijgen. Alsof het gaat om een kampagne met vooral RaRa en Suza (dat dan niet meer dan een blokkade heeft georganiseerd).

Wat u en ik, voor zover niet behorend tot een van beide klups, de afgelopen jaren dan uitgespookt hebben blijft een raadsel. Terwijl de kracht van de kampagne natuurlijk vooral opgebouwd is met die honderden 'kleine' akties, affiesjes en fantasievolle ingrepen. Dat wordt enigszins goedgemaakt door een aktiechronologie verderop in het blad.

Ook de moeite waard is het volgende stuk, overgenomen uit het blad Kassiber uit Bremen. Het is een knappe beschrijving van de rol die Shell in Zuid-Afrika speelt, de kampagne tegen Shell in al z'n vormen, en de blokkade (met citaten van RaRa en Suza). Maar Kassiber maakt een fout waardoor de onduidelijkheid rondom RaRa alleen maar groter wordt. Het blad schrijft een interview dat aktievoerders eerder dit jaar aan het blad Konkret gaven, toe aan RaRa en citeert uitgebreid om te verduidelijken wat de ideeën zijn. Maar dat interview was gegeven door mensen die in '88 een gekoördineerde aktie in Denemarken, Nederland en de BRD hadden georganiseerd (onder de naam 'Antirassistische Zellen', vandaar de verwarring). En dat was waarschijnlijk niet RaRa maar veel meer uit autonome hoek.

Radikal gaat wat Shell betreft verder met een uitgebreide schets van de struktuur van Shell in West-Duitsland, met schema's en honderden adressen. Daarna en chronologie van akties in Nederland en Zweden. Dan een persverklaring van een groep die in West-Berlijn een brandbom in een warenhuis had achtergelaten wegens de verkoop van produkten uit Zuid-Afrika. De persverklaring is interessant en gaat vooral in op de mogelijkheden voor een vernieuwde anti-imperialistiese strijd na de IMF-diskussies en in het kader van de toen gekreëerde theorieën over internationalisme. Eindigend met een oproep Shell te boykotten en de groetjes aan de Antirassistische Zellen.

Het tweede deel van het Shell-deel behandelt de methoden en technieken, in 17 paginaas. Vanaf sloten dicht lijmen tot slangen snijden en brandstichting. Veel zal in Nederland wel bekend zijn, maar nieuw zijn bijvoorbeeld de preciese bouwtekeningen van pompen en opslagtanks. Die laatste zijn in de BRD anders dan hier, zo te zien. De vulpijpen zitten in een soort keldertje onder de grond. Of de verschillende manieren om allerlei alarminstallaties te slim af te zijn. Ook wat te doen met tankwagens van het bedrijf krijgt aparte aandacht.

De afdeling pyrotechniek is het meest uitgebreid behandeld. Na alle waarschuwingen en voorzorgsmaatregelen volgen middelen om de vlammen zo voorspoedig mogelijk te laten wakkeren en bouwtekeningen voor tijdsontstekingen. Dat zal aktivistenjager Rebmann wel niet leuk vinden! (of juist wel). Je kunt ook inbreken en de administratie meenemen, is een bijkomende tip (waar de Radikal-redaktie zich al op verheugt). Tenslotte is er nog een persverklaring van een groep die tijdens de hongerstaking van de politieke gevangenen op 14 april een Shell-pomp aangepakt heeft. Ze sneden slangen af, stopten suiker in de tanks en brachten leuzen aan. Daarna gaat Radikal nog 75 (!) paginaas over allerhande andere thema's verder.

De 'Radi' îs een van de meest invloedrijke bladen voor de West-Duitse radikale kringen. Elk nummer wordt verboden verklaard en distributie is moeilijk (verkopersters riskeren gevangenisstraf) maar het heeft desondanks een grote verspreiding. De Anti-Shell kampagne krijgt met deze publikatie waarschijnlijk een flinke impuls. Probleem voor geïnteresseerden in Nederland is dat dit nummer, voor zover bekend, in geen enkele boekhandel ligt. Als dat zo blijft zou het misschien goed zijn om het Shell-deel gefotokopieerd te verspreiden via linkse boekhandels?

Erik Teller

 

 

.Terug naar boven