● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1989    ● Overzicht #43

UIT: NN #43 van 2 november 1989

BOLO'BOLO: UTOPIE MET EEN KNIPOOG

Wie in september de beurs 'Europa against the current' bezocht viel het al op. Naast zwarte sterren, beduimelde anarchistische blaadjes en de klassieken van Trotski was er slechts één boek dat in diverse regio's door alternatieven verkocht wordt: Bolo'bolo. Vijf jaar na de Duitse versie en nadat Fransen, Engelsen, Russen, Japanners en Portugezen ons voor zijn gegaan, is er sinds kort een Nederlandse vertaling. Dat bet boek, een analyse van de uitbuiting in de wereld en een alternatief in de vorm van een utopie die al in 1992 gerealiseerd kan zijn, nauwelijks gesignaleerd is in kranten of tijdschriften is niet verbazingwekkend. Het is een utopie en dus weten journalisten niet wat er mee aan te vangen. Maar bet is tegelijkertijd een aanval, een oproep tot subversie en toont de waarde van de nieuwe kleren van Groenen, Groen-Linksen of andere Realo's. Dat zichzelf anarchisten noemenden en zeker de anti-impi's er ook geen kant mee op lijken te kunnen zou wel eens kunnen komen door bet feit dat Bolo'bolo stelt: tegelijkertijd met de subversie moet aan een alternatief gebouwd worden.

asa

Het leven op aarde, modieus benoemd als "leven op ruimteschip Aarde", is geen lolletje. Niet in het westen, nog minder in de landen van het reëel bestaande socialisme en al helemaal niet in de Derde Wereld. Auteur P.M. van Bolo'bolo schetst in stakato de geschiedenis van onze beschaving.

Heden ten dage zijn we volgens hem allemaal onderdeel van de Planetaire Arbeidsmachine (PAM). De PAM is totaal maar kent verschillende vormen. Bij ons is zij het westers-kapitalisme, bij Gorby en Deng het staatssocialisme en in de rest van de wereld krijgt ze de vorm van 'Onderontwikkelde landen'. Dat het zo gelopen is was niet noodzakelijk, maar we zitten er maar mee.

In elk van de soorten staten, aangeduid als respektievelijk, A, B en C-vormen is geen sprake van een absolute dominantie van één soort produktiewijze. Wel is een specifieke produktiewijze bepalend. Zo is het ook met de dingen die in de A, B en C-landen gebeuren. De PAM kent een globale arbeidsdeling. In de hoogontwikkelde kapitalistiese landen staat de informatie (A) voorop. In de socialistiese de produktie (B) en de C-landen de reproduktie (C).

Elk van de landen heeft ook een dominant type arbeiders. In de A-landen de technies-wetenschappelijke, in de B-landen de industrie-arbeiders en bedienden en in de C-landen de losse werkers. Natuurlijk vind je ook in A-landen losse werkers en bedienden, maar de verdeling over de wereld maakt een indeling in dominante typen verantwoord.

De drie typen worden overal ter wereld tegen elkaar uitgespeeld. En altijd is de machine, de PAM, de winnaar. Dat komt volgens P.M. door de angst die de verschillende werkers voor elkaar hebben:

'De A-werkers zijn bang hun hoge levensstandaard te verliezen en daarom solidair met de machine. B-werkers zijn bang dat binnenstromende C-werkers hun arbeidsplaatsen zullen afpakken of hun lonen zullen drukken. C-werkers hebben geen andere keuze dan tegen iedereen te vechten om überhaupt te kunnen overleven: iedereen die iets bezit is hun vijand.'

'De A-werkers zijn jaloers op de 'luie' C-werkers die lekker in de zon liggen en klagen tegelijkertijd over hun eigen stress. Diezelfde 'luie' C-werkers zouden alles doen om het ellendigste baantje te veroveren. De machine speelt dit wrede spel niet omdat ze zoveel van één type arbeider zou houden, maar omdat ze er voordeel van trekt. Ze is een nukkige geliefde, die haar gunsten opzegt zodra iemand iets te overmoedig wordt.'

De zwakte van de PAM is dat ze valt en staat met het vertrouwen dat mensen in haar hebben. Als ze dat vertrouwen verliest staat ze machteloos, zonder ons geen machine, stelt P.M. Als voorbeeld van ultieme chantage geeft hij de dreiging op de knop te drukken, de atoomchantage. De machine kan het niet schelen, liever dood dan het vertrouwen kwijtraken.

Waar we nu mee te maken hebben is een krisis van 'de deals' tussen de werkers en hun staten. A-werkers hebben een geweldige konsumptierijkdom, maar vervelen zich kapot. Ze wonen in slaapsteden en vluchten in verslavingen of naar rustieke boerderijtjes, of in de therapie. De machine ziet het en is tevreden, ze komen niet in verzet en soms is een vlucht lukratief te maken door haar op te nemen in de machine, de therapeuten komen eraan.

De werkers in de socialistiese landen kunnen niets met hun loon dan in de rij staan. Konsumptie-artikelen zijn er nauwelijks en enige reden produktiever te werken ontbreekt. De staat die zegt van hen te zijn is verworden tot een centralisties apparaat die alleen disciplineert en taken stelt. Werkers in C-landen zijn gedwongen hun traditionele manier van leven op te geven en verliezen hun voedingsbronnen, hongersnood en burgeroorlogen zijn hun deel.

bolo

Alle reden dus om samen ten strijde te trekken tegen de PAM. Maar hoe? Via revolutie in de periferielanden, via omwentelingen in het rijke Westen, via 'demokratisering' van de socialistiese landen? P.M. doet al deze strategieën af als tot mislukken gedoemd. De Groenen en de specifiek Nederlandse Groen-Linksen deugen ook al niet. Zij vervolmaken slechts de machine met hun   'radikale' voorstellen.

De enige effektieve methode is Bolo'bolo. Uitgangspunt daarbij is een negeren van de PAM en het opbouwen van zelfvoorzienende gemeenschappen. Voorwaarde is internationale samenwerking van mensen aan de basis (ABC-knopen). Via kontakten moet duidelijk worden dat we tegen elkaar uitgespeeld worden en het in ieders belang is te komen tot direkte vormen van samenwerking.

ibu

Het aantrekkelijke voor internationalisten is de stelling dat Bolo'bolo alleen werkt als het overal tot stand komt, met goedwillende groepen in een of een paar landen schieten we namelijk niets op. En ... als we nu beginnen met het vormen van direkte kontakten tussen groepen uit de verschillende kontinenten is Bolo'bolo niet ver meer, schrijft P.M. (1992 was haalbaar schreef hij in 1984).

De grootste problemen komen voort uit de mens. Daarom schaft P.M. die term af en spreekt voortaan alleen nog over 'de ibu'. De ibu is geen androgyne of geslachtsloze mens, maar een algemene term voor het individu, onafhankelijk van sexe, leetijd, etc. Ibu's moeten bolo's vormen, woonwerkgemeenschappen van zo'n 500 zielen.

Daarbinnen kunnen ze allerlei relaties hebben, welke hangt af van de filosofie van de bolo (de nima). In de bolo en tussen bolo's onderling wordt geruild, de geld-ekonomie verdwijnt daarmee. Ook het privé-eigendom kan niet meer. De ibu heeft slechts twee bezittingen: een metalen kist van 50 bij 50 bij 100 cm, waarin hij/zij alles kan stoppen, van stereo-installatie tot kruidenthee.

nugo

En als een ibu het niet meer ziet zitten is er altijd nog de nugo. De nugo is een gouden kapsule, 3,7 cm lang en 0,9 cm in doorsnee, die een snel werkend dodelijk gif bevat. Het innemen van het gif is een onvervreemdbaar recht, morele druk van doe het nou niet of de bolo heeft je nodig, of zelfs het is in strijd met de nima, zijn niet terzake doende en kunnen een uitweg naar het 'niets' dan ook niet in de weg staan. Het enige probleem dat rest is de kans dat een over emotionele of dementerende ibu vergeten is wat zijn zevencijferige cijferslotkombinatie (de pincode van de bolo'bolo) ook al weer was.

nima

Utopieën hebben altijd iets aantrekkelijks, maar meestal ook veel dwingends. Iedereen moet leven volgens de code van de nieuwe mens. Dat zou bijvoorbeeld kunnen zijn: vegetaries, vrouw-, man- en kind- en diervriendelijk. Het aantrekkelijke van de bolo'bolo-utopie is dat zo'n algemene gedragscode niet bestaat. In de samenleving gevormd volgens de ekonomie van 'de mafste verlangens' ben je slechts gehouden aan de code (nirna) van de bolo, waar je je bevindt. Bevalt de geitenwollensokkenbolo of de vegabolo niet dan verkas je naar een beafbolo.

Nadeel van de vrijheid van bolo te veranderen is dat als veel ibu's je voorbeeld volgen de vleesetende nima door de komst van veel vegetariërs wel eens ter diskussie kan komen.

kodu

Arbeidsdeling is de bron van veel, zo niet alle kwaad. Daarom wordt in alle bolo's door de ibu's in principe zowel af en toe op het land (kadu) als in het onderhoud van machines (sibi) gewerkt. Machines dienen de mens is een uitgangspunt van de bolo'bolo-utopie. Bovendien is een terugkeer naar een jagers en verzamelaarsmaatschappij onmogelijk, door de aanwezigheid van de miljarden mensen op onze planeet.

Toch is een samenlevingsvorm zonder enige arbeidsdeling niet prakties, stelt P.M. En is het niet zo dat de een meer van tuinieren en de ander meer van de donkere kamer houdt? Om die reden zullen er gespecialiseerde bolo's komen, je moet dan denken aan een schoenmakersbolo, een dagbladenbolo of een broodbolo. Van de laatste zullen er om ieder ibu dagelijks aan zijn 2.000 kalorieën te helpen waarop hij recht heeft heel wat nodig zijn. Reden voor bakkers uit diverse bolo's om een regionale bakkerij te vormen.

Voor omvangrijkere projekten, zoals de energie- en watervoorziening of het transport zijn grotere, regionale tot interkontinentale samenwerkingen van bolo's nodig. Al is het streven de aanvoerlijnen zo kort mogelijk te houden en het transport van goederen te beperken. Vreemd eten doe je maar elders, thuis eet je wat de bolopot uit de moestuin haalt, is het motto.

Met het tegenwoordig alom zo belangrijk genoemde milieu wordt natuurlijk rekening gehouden in de utopie. De oplossing is simpel. Niet voor alles een stopkontakt, in de winter een dikke trui aan en afvalwarmte gebruiken. Basisstelling is eenvoudig dat een andere levenswijze een andere energievoorziening nodig heeft. Kortom Bolo'bolo land kent geen energietekort omdat het Bolo'bolo land is. Het idee van de nationale staat als afgrenzing van een territorium en het via gekozen vertegenwoordigers besturen van gebieden moet verlaten worden, dat hoorde bij de machine.

yaka

In eerder geschetste utopieën stierf met de onderdrukking ook het konflikt en de oorlog uit. Als bolo'bolo werkelijkheid wordt zal er echter geregeld een robbertje gevochten worden. Geregeld in de zin van vaak voorkomend als ook in de betekenis van volgens afgesproken regels.

De belangrijkste daarvan zijn het verbod in een duel vuurwapens te gebruiken, door te vechten als de tegenstander de witte vlag hijst en de afspraak samen met de uitgedaagde(n) op te komen voor de gemaakte kosten. Als iemand in een gevecht een been verliest moet door de toebreng er van dat letsel bijvoorbeeld een deel van het korvee van de eenbenige overgenomen worden.

Vechten tussen individuen wordt dus een kostbare zaak, om nog maar niet te spreken van de 'kosten' van een gevecht tussen bolo' s of groepen van bolo's tegen elkaar. Daarom, zo voorspelt ons de auteur van de bolo'bolo-utopie, zal oorlog in de klassieke zin zelden meer voorkomen.

taku

In een tijd dat velen hun mond vol hebben over reizen door data is het verheugend te lezen dat er niets boven het echte reizen gaat. Reizen laat ibu's kennis maken met andere bolo's en hun levenswijze (nima), ook kan bij terugkeer naar de 'eigen' bolo in de taku (het enige privé-eigendom van de ibu, een metalen kist) van allerlei meegenomen worden en in de oorsprongsbolo geïntroduceerd worden. Zo kan een colabolo op het ene kontinent kennismaken met de meer oosterse produkten uit een hasjbolo van een ander kontinent. Dat de reizende ibu onderweg gastvrijheid geniet in bolo's die hij/zij passeert spreekt vanzelf.

Geheel in lijn met de tijdgeest gaat de auteur van Bolo'bolo in op de brandende vraag of gastvrijheid niet tot een leger van profiterende ibu's leidt. Hij stelt de nog niet overtuigde mens gerust. Elke ibu is verplicht een aantal plaatsen voor gasten te reserveren. En als het geld haar waarde verloren heeft komt reputatie als waarde terug. Als je zelf goed ontvangen wilt worden, zul je er wel voor zorgen dat het je gasten in jou bolo aan niets ontbreekt.

Het introduceren van nieuwe termen met daarbij behorende symbolen is een voorwaarde voor het kunnen kommuniseren op een planeet met allemaal autonome bolo's. Elke bolo heeft zijn eigen taal, er is dus sprake van een Babylonische spraakverwarring. Dat die niet onoverkomelijk is komt door de afspraak dezelfde woorden en symbolen voor de noodzakelijke levensbehoeften te gebruiken.

En daarmee zijn we gekomen aan de wel heel gemakkelijk genomen hobbel: hoe bereik je dat iedereen algemeen geldende afspraken maakt en nakomt. Eigenlijk is het antwoord van P.M. dat van de klassieken. "Als je ziet dat het in je belang is dan maak je wel afspraken en houd je daaraan". Dit antwoord verschilt niet zoveel van het marxse "inzicht in de noodzakelijkheid", die de plaats in neemt van het "valse bewustzijn" van de arbeiders.

Het aardige van Bolo'bolo (wat niet meer betekent dan allemaal bolo's) is dat het een bruikbare analyse geeft van de oorzaken voor het ontbreken van solidariteit tussen verschillende groepen in natiestaten en tussen landen of kontinenten. Maar wat te denken van een voorstel voor een militie die misschien wel over de hele planeet als scheidsrechter kan optreden om de ibu's in het gareel te schoppen. Misschien is 'de deal' van de ibu's in een Bolo'bolo planetaire samenleving wel net zo onbevredigend als de huidige deals in, de A, B en C landen.

Ho, ho, de oplossing die voorgeschoteld wordt is geen blauwdruk, stelt de auteur nadrukkelijk. Maar als alles nog ter diskussie staat is het dan meer dan een aardig gedachtenspinseltje. Laten we Bolo'bolo maar nemen voor wat het is, een leesbaar boekje met soms verrassende wendingen. Leuk om op de volgende 'Europe against the current' terug te zien.

Erik

.Terug naar boven