Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1989    ● Overzicht #35

UIT: NN #35 van 13 JULI 1989



SCHELDEN OP DE SCHELDE

Op 12 oktober 1987 vertrok het milieuaktieschip van stichting Reinwater uit Antwerpen voor een drie weken durende tocht langs de Schelde. Doel was het verzamelen van zo veel mogelijk monsters van industrieel afvalwater die na analyse een overzicht moesten opleveren van de grootste vervuilers van het water in het stroomgebied van de Schelde. Donderdag 6 juli jl. presenteerden stichting Reinwater en de Vlaamse 'Bond Beter Leefmilieu' het resultaat.

Om de ernst van de lozingen te bepalen is een milieubezwaarlijke lozing gedefinieerd als een lozing met een concentratie van een stof heeft die 25 keer de norm of hoger is dan de norm voor die stof in het oppervlaktewater. Op deze manier zijn de 15 belangrijkste vervuilende bedrijven geselecteerd, waaronder illustere multinationals als Monsanto (Antwerpen), Bayer (Antwerpen) en Shell (Gent). Er is één Nederlands bedrijf bij: Dow in Terneuzen.

Het onderzoeksrapport over de Schelde laat echter zien dat niet alleen de bedrijven verantwoordelijk zijn voor vernietiging van het milieu van de Schelde maar dat ook de beide overheden niet vrijuit gaan. Niet alleen wordt al jaren vruchteloos gepraat over sanering van de industrie en de bodem van de Schelde, maar ook is de vergunningverlening en de handhaving daarvan niet streng te noemen.

België blijft daarbij meer in gebreke dan Nederland omdat daar de vergunningen (en de vergunningsverleningsprocedure) niet eens openbaar zijn en er geen beroep of bezwaar mogelijk is. Beide overheden bestraffen nauwelijks bedrijven die vergunningen overtreden en zullen zeker niet komen controleren zonder daarover eerst de bedrijven in te lichten. Vandaar dat bedrijven in reactie op de bevindingen van Reinwater kunnen zeggen dat ze er niet op reageren omdat ze alleen met de vergunningverlener praten, of dat hen niets bekend is van door Reinwater genomen monsters.

IN DE PERS

Bedrijven zeggen niets, of sorry. Overheden kletsen en geven elkaar de schuld. Als je het rapport leest wordt je niet erg vrolijk over de toekomst van het Schelde water omdat iedereen tegenwoordig de mond wel vol heeft over het milieu maar dat er toch niet veel veranderd. Reinwater oogste de hoogste cadmium-lozing uit haar onderzoekscarrière: 34 mi1igram per liter. Het bedrijf (Metallurgie Hoboken-Overpelt) spreekt van een uitzondering en meent dat het vervolgens mag.

Bij de presentatie van het rapport voerde men aktie door 15 Mannekes Pis getooid met de namen van de vieste bedrijven te onthullen. Op deze manier is in ieder geval gezorgd voor een hoop publiciteit rond de Schelde. Reinwater weet aan te tonen dat mooie plannen heel wat anders zijn als werkelijke verbetering.

EN NU?

Een mooi rapport dus, dat de vinger deskundig op de diverse rotte plekken legt. En nu? De Vlaamse delta is een ekologisch rampgebied. Het water en de bodem voldoen nergens aan de Nederlandse 'basiskwaliteitseisen'. De bedrijven en de overheden zijn er door de aktiviteiten van de milieuorganisaties en de pers nu ook mee gekonfronteerd. Het rapport kan in de kast, men vergeet en de vervuiling gaat op de oude voet verder.

HOOP?

De hoop hoeft niet op 'Europa' gericht te worden, hoewel overheden ook hier naar verwijzen voor daadwerkelijke maatregelen. Als voorbeeld België. Dat land kent sinds 1983 een kaderwet voor de kwaliteit van oppervlaktewater. In feite is deze wet niets meer dan een poging EG-richtlijnen om te zetten in een wet, zonder enig beleid te formuleren. Omdat geen uitvoeringsbesluiten zijn genomen is de wet 'leeg' en ontduikt men de (verplichtende) EG-richtlijnen.

En de EG accepteert dat. Veranderingen bij de overheden zelf zijn ook niet echt te verwachten. Weliswaar kletst men veel en verzint men (in Nederland) Nationale Milieuplannen, maar die worden vooral gekenmerkt door de afwezigheid van haast of van het inzicht dat de zaken daadwerkelijk anders aangepakt moeten gaan worden. In België is vrijwel niets geregeld. Men heeft de mogelijkheid om de verkoop en invoer van watervervuilende stoffen te beperken. Dit is tot nu toe alleen gedaan met detergenten in wasmiddelen. Zouden de wasmiddelenfabrikanten in België ook om een nieuw imago hebben zitten te springen. En lijkt het zo niet alsof de overheid wat doet aan de vervuiling? Is de rest van de industrie er 'nog niet aan toe'?

Een rapport als dit mag niet wegzakken. Bedrijven die schadelijke vervuiling veroorzaken mogen niet vrijuit gaan. En op het moment dat er beleid wordt geformuleerd door de overheid moet dat ook gekontroleerd worden en moet er een behoorlijke straf vanuit gaan. Het mag niet zo zijn dat zo voorspelbaar gekontroleerd wordt dat vrijwel geen overtredingen gekonstateerd worden (zowel in Nederland als in België kan lozen ongekontroleerd 's nachts), dat de meeste gekonstateerde overtredingen geseponeerd worden of dat het tot een schikking komt. Vraagt men zich in Den Haag wel eens af waarom het beleid tot nu toe mislukt is? Waarom milieuproblemen al maar toe nemen?

De Schelde is altijd al beschouwd als open riool, het was ongeschikt voor de bereiding van drinkwater en onbeperkt lozen was goed voor de economie. Al voor 1900 verklaarde een Belgische minister machteloos te staan tegen de door de industriële ontwikkeling veroorzaakte vervuiling. Dat accepteerde men toen, en dat accepteert men nog steeds. Alleen is men momenteel bezig de 'randvoorwaarden' te creëren: niet te veel vuil, anders gaan de vissen dood en worden de mensen boos. De industrie bepaald het tempo, de overheid dient zich hier bij aan te passen.

DRUK!

5 Juli stond in de krant dat 200 aktivisten van Greenpeace een fabriek van multi 'Hoechst' waren binnengedrongen om te protesteren tegen de productie van CFK's. En dat is wat na dit rapport moet volgen: na het signaleren moet de druk komen om bedrijven daadwerkelijk te laten stoppen, of om overheden van de noodzaak van echte maatregelen te doordringen.

DE SCHELDE, Vlaamse delta ekologisch rampgebied. Onderzoeksrapport van: Bond Beter Leefmilieu & stichting Reinwater. Meer informatie: Stichting Reinwater, Vossiusstr. 20, 1071 AD Amsterdam (020719322). Bond Beter Leefmilieu, Luxemburgstr. 20, 1040 Brussel (025140500).

 

 

.Terug naar boven