Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1988    ● Overzicht #19

UIT: NN #19 van 29 DECEMBER 1988



OVER REGISTRATIE EN MACHT

Niemand wil een nummer zijn. Toch zie je op steeds meer gebieden de nummers oprukken. Wie kent er niet enkele telefoonnummers uit het hoofd, een gironummer misschien en één of meer PIN-kodes? Bij de sociale dienst heb je een administratienummer, de Wehkamp geeft je een klantnummer, het energiebedrijf geeft je zo'n nummer en ook de diverse administraties van verenigingen, stichtingen enz hanteren nummers. Mijn huisbaas heeft mij zelfs twee nummers gegeven, één voor mijzelf, en één voor mijn woning.

Waartoe dient al dat genummer eigenlijk? Het is gewoon handig voor het uit elkaar houden van bijv J(oop) Janssen en J(an) Janssen, en ook voor het vermijden van tik- en spelfouten. Alhoewel nummering ook bij handmatige administraties nuttig kan zijn, komen de voordelen pas goed tot hun recht in geautomatiseerde administraties, zeg maar komputers dus. Dat komt omdat je bij een kaartsysteem toch altijd nog met de hand (of de schrijfmachine) de naam en het adres zult moeten overschrijven, wat weer tot spel- en tikfouten kan leiden. Zit je met je gegevens eenmaal foutloos in de komputer, dan kunnen die gegevens tot in de lengte der dagen ook foutloos worden gereproduceerd: op een brief, een nota, op een dagvaarding, enzovoorts!

Dit even ter inleiding. Hoe zit het nu met dat Sofinummer? Dat vereist wat uitleg. Sinds de mislukte volkstelling van 1971 is de overheid wat behoedzamer geworden met zijn (haar?) registratiedrift. Niet dat die drift is afgenomen, maar het wordt wat meer verhuld en versluierd. De in 1975 geboren plannen om te komen tot een Centrale Persoonsregistratie voor de Sociale Verzekeringen, waarin iedereen een eigen nummer heeft (waarschijnlijk afgekeken van het Amerikaanse Social Security Number), zijn tot nu toe dan ook nog niet verwezenlijkt. De invoering van het Sofi-nummer maakt dat trouwens overbodig.

Ook uit die tijd, begin jaren zeventig (dus kort na het mislukken van de volkstelling!), dateren de plannen om een algemeen persoonsnummer in te voeren, en in 1981 kwam er een wetsontwerp Centrale Personen Administratie (CPA). Hier zouden de gegevens van de gehele bevolking in worden opgeslagen, afkomstig uit de bevolkingsregisters. Dit wetsvoorstel stuitte echter op teveel verzet, voornamelijk uit privacy-overwegingen.

Het nieuwste op dit gebied is de Gemeentelijke Bevolkings Administratie (GBA), dat ook beoogt de gegevens van alle inwoners in computers vast te leggen. Het enige verschil met CPA is eigenlijk, dat die gegevens gedecentraliseerd worden opgeslagen. Dat maakt met de huidige stand der techniek echter niet zoveel uit: de gemeentelijke computers worden gewoon in een landelijk netwerk met elkaar verbonden. Natuurlijk krijgt ook iedereen zijn eigen persoonsnummer, alleen wordt dat nu A-nummer genoemd.

Toen in 1986 de fiscus de loonbelasting automatiseerde, was dat A-nummer er nog niet, dus kreeg iedere belastingbetaler (vrijwel iedereen dus) een fiscaal nummer toegekend, dat onder ambtenaren het fi-nummer wordt genoemd. Dat gaf nogal wat gekrakeel in de Kamer, omdat men bang was dat dat nummer ook buiten de belastingdienst zou worden gebruikt. En terecht, want tegenwoordig wordt het fi-nummer bijv. gebruikt bij de studiefinanciering, en men is van plan dat ook bij de huursubsidie te gaan doen.

Het op 27 december aangenomen wetsvoorstel beoogt twee dingen:

1. dat organen en instanties die met de sociale verzekeringen te maken hebben, het (so)fi-nummer gaan hanteren bij onderlinge informatie-uitwisseling;

2. dat iedereen die in een sociale verzekering zit opgenomen moet worden in de registratie van de bedrijfsverenigingen.

Dat laatste betekent dus dat de bedrijfsverenigingen een soort alternatief bevolkingsregister moeten gaan vormen. Momenteel registreren ze namelijk alleen mensen die een uitkering ontvangen. Punt 2 van dit - wetsvoorstel is dus in strijd met de (nog niet ingevoerde) Wet Persoons Registraties (WPR), die namelijk verbiedt dat gegevens worden verzameld, die niet nodig zijn voor het doel van de registratie (het verstrekken van uitkeringen). Maar goed, het is bekend dat de regering zich niet aan de wet houdt, als hen dat zo uitkomt.

Netto resultaat van een en ander is, dat we de administratie van de belastingen en die van alle instanties op het gebied van sociale zekerheid als één grote administratie kunnen beschouwen, waar alle gegevens die men over ons heeft samen komen. Als je naast je uitkering een klein baantje neemt dan wordt je binnen een maand bij de sociale dienst op het matje geroepen, in plaats pas het volgende jaar, zoals momenteel nog. En misschien krijg je ook problemen als je op een T-biljet aftrekposten opvoert waar de Soos niets van weet, zoals 1600 gulden kollegegeld als studiekosten of zo.

Maar er zit nog meer in het vat op dit gebied. De Sociale Verzekerings Raad (SVR) adviseert namelijk, om het A-nummer (van de bevolkingsregisters) op te nemen in de administraties van de sociale verzekeringsorganen, of anders het Sofinummer op te nemen in de bevolkingsadministratie. Op die manier kunnen ze nog meer gegevens van ons kombineren! Ook de Voorlopige Raad voor de Persoonsinformatievoorziening vindt dat een goed idee. Jazeker, dat is de raad waar ook de stichting Waakzaamheid Persoonsregistratie in zit.

Waar zou dit allemaal naar toe kunnen leiden? Binnen afzienbare tijd zullen de woningbouwkorporaties ook worden aangesloten op dit konglomeraat van komputerbestanden, omdat zij dienen te weten waar je nu woont en wat je inkomen is, en misschien ook wel wat je strafblad is, en of je ooit hebt meegedaan aan een demonstratie. En waarom zou het energiebedrijf dan niet worden aangesloten? Ook handig trouwens voor gemeenten, die niet zomaar iedereen binnen hun grenzen willen laten wonen. Interpol is vast ook wel geïnteresseerd in zoveel achtergrondinformatie.

Met andere woorden: de Centrale Persoons Administratie en het algemene persoonsnummer worden nu sluipend ingevoerd. Weliswaar met veel gekrakeel over de privacy, maar toch. Tot slot een citaat van Bernd Fix van de ChaoComputerClub, Paradiso november 1988: "Privacy bescherm je niet door regelgeving, maar door te voorkomen dat de overheid gegevens over je verzamelt. Doen ze dat toch, dan verdwijnt de privacy."

MIT

De stichting Maatschappelijke Informatie Technologie (MIT) is begin 1988 opgericht om informatie en kursus sen te geven over maatschappelijk verantwoord komputergebruik. MIT richt zich op het deel van de Amsterdamse bevolking, dat door een achterstandssituatie is buitengesloten van het benutten van komputers. De achterstand wordt hierdoor bovendien alsmaar groter.

 

 

.Terug naar boven