●
Ravage ●
Archief
● Overzicht
1988 ● Overzicht
#11 UIT: NN #11 van 29 SEPTEMBER 1988
Klaas de Jonge, voormalig politiek gevangene, schrijft René Roemersma, gevangen in de Bijlmerbajes na een politiek proces in Amsterdam. 'Voor mij behoor je tot het brede front van strijders tegen apartheid, al verschillen we op een aantal punten fundamenteel van opvatting, vooral over de rol van agitatie.' Beste Renè, Ik heb natuurlijk je proces gevolgd en met belangstelling je stuk van 10/8/88 gelezen. Ik zou hierover graag met je van gedachten willen wisselen, en het liefst in vrijheid. Voor mij behoor je tot het brede front van strijders tegen apartheid, al verschillen we op een aantal punten fundamenteel van opvatting. Ik beschouw je proces als een politiek proces, de technische bewijsvoering als onvoldoende [daar zoals Grijs in VN onlangs zo mooi opmerkte ieder "zou moeten inzien dat het theoretisch mogelijk is dat R.R. weliswaar lid is van RaRa en graag aan de acties had meegedaan, maar dat hij in de betreffende nachten steeds door astmatische aanvallen verhinderd was om eraan mee te doen. Dat hij nu zijn vrienden niet wil verraden, daar krijgt hij dan nu vijf jaar gevangenis voor."] en de strafmaat buiten elke proportie als je nagaat wat je in dit land meestal voor verkrachting of moord krijgt. Ik ben het eens met je analyse van apartheid als "een systeem van wetten en repressie, dat tot doel heeft de witte- bezittende minderheid alle mogelijkheden in handen te geven de zwarte meerderheid zo effektief mogelijk uit te buiten, om de winsten zo hoog mogelijk te maken." Je hebt ook gelijk als je stelt dat het Westen (waaronder Nederland) er toe bijdraagt dat de Zuidafrikaanse economie blijft draaien. Je oproep tot solidariteit "door hier in het westen alle politieke, militaire en ekonomiese instituties te bevechten die de onderdrukking daar en hier in stand houden" kan ik delen en ook Sartre's opvatting -die je met instemming aanhaalt- dat onze passiviteit ons aan de zijde van de onderdrukkers brengt, onderschrijf ik volkomen, evenals dat we medeplichtig zijn voor zover we mee profiteren van de (koloniale) uitbuiting. Waar ik van mening verschil met jou, is wat geschikte middelen zijn in de strijd tegen de apartheid. Dat hangt van het doel af dat je nastreeft en de konkrete situatie waarin we ons bevinden. De strijd in Zuid-Afrika In Zuid-Afrika ligt het zwaartepunt van het verzet tegen het onmenselijke en onderdrukkende apartheidsysteem op de politieke strijd, die door het ANC in de eerste plaats gezien wordt als een massa-strijd met revolutionaire doelen: de nationale bevrijding en sociale emancipatie. Bijna 50 jaar lang (49 om precies te zijn: van 1912-1961) probeerde het ANC deze doelen te bereiken door middel van alleen geweldloze middelen, maar het leidde tot geen enkele serieuze verandering van het systeem. Hoewel het ANC nooit een voorstander is geweest van geweld (ook nu nog niet), bleef er tenslotte geen ander alternatief over en besloot het (via zijn gewapende tak Umkhonto we Sizwe) een guerrilla-oorlog te beginnen als een soort defensief geweld (revolutionair geweld) tegenover de repressie door het regime, dat alle vreedzame vormen van protest bloedig onderdrukte. Voor jou en voor mij staat de legitimiteit ervan buiten twijfel, vooral -dat laatste geldt dan misschien meer voor mij- daar voor deze gewapende strijd een BREDE BASIS onder de bevolking bleek te bestaan. De gewapende strijd (vooral gericht tegen de Zuidafrikaanse strijdkrachten, de politie en de economische infrastructuur) diende voornamelijk ter ondersteuning van het burgerverzet (stakingen, boycots e.d.), later aansluitend bij de activiteiten van het Verenigd Democratisch Front (UDF), van het vakverbond COSATU en van de revolutionaire vrouwen- en jongerenorganisaties. Het beleid van het ANC blijft gericht op het tot stand brengen van een bundeling van zoveel mogelijk oppositiebewegingen binnen Zuid-Afrika, een front tegen het racistisch regime. Hoewel de strijd in eerste instantie in Zuid-Afrika zelf gevoerd wordt, vraagt het ANC uitdrukkelijk steun van de internationale gemeenschap om alomvattende, bindende en effectieve sancties tegen Pretoria die Botha aan de onderhandelingstafel moeten brengen en het bevrijdingsproces kunnen versnellen. René, je hebt dus volkomen gelijk als je schrijft dat "het ANC al jaren om een effectieve boycot roept, o.a. aan de Nederlandse staat", maar dat betekent niet dat deze bevrijdingsbeweging gewelddadige acties in Nederland een geschikt middel vindt ter bestrijding van het apartheidsregime in Zuid-Afrika (zie hierover het interview met Ronnie Kasrils in de VN van 17/9). De strijd in Nederland Natuurlijk is het Westen (met inbegrip van Nederland wiens hypocriet regeringsbeleid onlangs door Alan Boesak aan de kaak is gesteld) medeverantwoordelijk voor het voortbestaan van het apartheidsregime en moeten de internationale anti-apartheidsbewegingen (in Nederland een heel spectrum van Kairos, BOA, KZA en AABN tot RARA) alles (ALLES?) doen om meer steun te verwerven voor de strijd van het ANC en de druk op regeringen met een halfslachtig Z-A-beleid -zoals dat van minister Van den Broek op te voeren. Toen ik nog in de ambassade te Pretoria zat, las ik een stukje van de conservatieve socioloog Van Doorn (net als Hermans en Oltmans een Z-A-reiziger) die in de NRC (begin '87) moest lachen om de hypocrisie met betrekking tot RARA. Hij schreef dat Nederland eerst voorop loopt als het gaat om de economische boycot van Z-A, steeds maar weer het apartheidsregime aan de kaak wil stellen, Hermans wil verbieden etc. maar nu heel vroom het middel dat RARA gebruikt tegen de Makro-winkels verwerpt en afdoet als 'terreur'. Volgens hem is daarmee de samenhang zoek tussen het middelen-arsenaal en het politieke klimaat, kortom - althans zo interpreteerde ik hem - Nederland kreeg wat het verdiende daar acties 'type-RARA' zouden passen bij dat huidige politieke klimaat. Afgezien van allerlei foutieve vooronderstellingen (Nederland loopt niet voorop wat betreft de economische boycot) en generalisaties (wie is dat Nederland waar hij over zeurt en op welke wijze wordt het apartheidsregime aan de kaak gesteld: verbaal of door middel van concrete acties?), denk ik wel dat Van Doorn gelijk heeft dat er relaties zijn tussen middelen en doeleinden, tussen de middelen zelf en tussen het middelen-arsenaal en het politieke klimaat. Ik kom echter tot een volledig andere conclusie dan deze ouderling van de Nederlandse sociologie. Naar mijn mening is het 'politieke klimaat' in Nederland dat van een parlementaire democratie hoe onvolkomen ook, waarbinnen GEEN BREDE BASIS bestaat voor het gebruik van geweld tegen bedrijven die in Zuid-Afrika investeren of daarmee handel drijven, hoe beperkt en zorgvuldig deze gewelddadige acties ook uitgevoerd mogen zijn. Alleen wat 'lullige brandjes', zoals je dat zelf noemde, waarbij geen enkel slachtoffer gevallen is. In de Bondsrepubliek en Italië hebben we kunnen waarnemen, dat daar zelfs geen enkele steun bleek te bestaan voor gewapende acties van de RAF en de Rode Brigade tegen symbolen van binnenlandse uitbuiting (en dan heb ik het nog niet eens over moordaanslagen of ontvoeringen, maar over de sabotage-acties waarmee beide bewegingen begonnen), laat staan voor iets zover van het bed als Zuid-Afrika. Ik denk dat het voor Nederland niet veel anders ligt. Natuurlijk schort er van alles aan ons parlementaire systeem zoals we recentelijk weer hebben kunnen waarnemen bij de paspoortaffaire waarbij onze minister van BUZA Van den Broek duidelijk zijn minachting voor het parlement demonstreerde. Die minachting voor wat er bij grote delen van de bevolking leeft komt ook tot uiting in de Van den Broek/CDA politiek ten aanzien van Zuid-Afrika en het is dus geen wonder dat onze minister zich niet voelt aangesproken als Boesak met kritiek op het beleid van de regering en het CDA komt (tenminste zolang die kritiek komt van de zijde van een boze Zuidafrikaanse dominee, maar dat zou kunnen veranderen als hij zijn eigen achterban tegenover zich vindt). De stellingname van de Nederlandse Hervormde Kerk die Boesak is bijgevallen en van de Nederlandse bisschoppen die bij Van den Broek aandrongen op verdergaande sancties tegen Zuid-Afrika is in dit verband bijzonder relevant. Ik ben van mening dat we momenteel op weg zijn naar wat Fulco van Aurich (Anti Apartheids Beweging Nederland, red.) omschreef als 'een zo breed mogelijk politiek draagvlak' om het apartheidsregime te isoleren. Acties 'type RARA' zie ik hoogstens als goed bedoelde acties die weliswaar op korte termijn enig succes kunnen hebben (de Makro-acties waren succesvol, die tegen Shell niet), maar die -voor zover ik dat heb kunnen peilen- eerder (groepen?) mensen van de anti-apartheidsstrijd doen afkeren, dan daarvoor mobiliseren. Dat was tenminste de indruk die ik kreeg, toen ik na mijn vrijlating overal in het land lezingen hield over de ontwikkelingen in Zuidelijk Afrika. De mensen in de zaal waren over het algemeen anti-apartheid. Na enige uitleg konden de meesten instemmen met de keuze van het ANC om de gewapende factor bij de strijd te betrekken. Over de deelname aan de gewapende strijd door niet-Zuidafrikanen (hoe bescheiden ook, zoals in mijn geval) bestond al meer onzekerheid en wat betreft gewelddadige acties 'type RARA' in Nederland, daar bleek de overgrote meerderheid ronduit op tegen. Overigens denk ik niet -zoals sommigen- dat de acties 'type RARA' de anti-apartheidsstrijd van andere groeperingen in diskrediet hebben gebracht. Ook heeft de regering de RARA-acties daarvoor niet aangegrepen, maar ze hebben m.i. niet bijgedragen tot een groter bewustzijn en verdere mobilisatie. Wat ik ervaarde komt min of meer overeen met wat Ronnie Kasrils in dat reeds genoemde interview zei: "Ik heb de indruk dat als je ervoor zou kiezen desinvesteringen af te dwingen via gewelddadige acties, je een hoop verwarring bij de bevolking creëert. Ik denk niet dat de meerderheid van de Nederlandse bevolking zou kunnen begrijpen waarom dergelijke methoden gebruikt worden." "Volgens mij", zo vervolgt Kasrils, "is het essentieel om de mensen er via informatie en onderwijs van te doordringen dat de boycot op zoveel legale manieren bereikt kan worden, en dat het gevecht -en dat is misschien niet zo'n exciting path- hem zit in het mobiliseren van alle mensen in Nederland om de regering en het bedrijfsleven te dwingen de juiste maatregelen te nemen: terugtrekking van alle investeringen en stopzetting van de handel met apartheid Zuid-Afrika." En denk wel, Ronnie Kasrils is niet de eerste de beste ANC-duif, maar een hoog kader binnen MK (Umkhonto we Sizwe) en lid van het dagelijks bestuur van het ANC. Ik kan me voorstellen dat je zo'n opvatting van een ANC'er die de situatie in Nederland niet zo goed kent als jij, naast je neer legt. Maar ik ben dus ook van mening dat in de Nederlandse situatie aanslagen 'type RARA' geen deel uit moeten maken van het arsenaal van middelen om de Nederlandse steun aan apartheid te bestrijden, al deel ik je verontwaardiging en ongeduld over wat hier almaar NIET gebeurt. Ik wijs je suggestie natuurlijk ook af dat iedereen (onder wie mensen als Fulco van Aurich en ik zelf) die niet de zelfde keuze doet voor 'noodzakelijk revolutionair geweld' daarmee een 'monsterverbond' sluit met de onderdrukkers. M.i. verschillen jij en ik vooral van opvatting over de rol van agitatie. RARA en jij lijken te geloven dat er een inspirerende werking uitgaat van revolutionair geweld (aannemend dat met de acties meer beoogd werd dan de terugtrekking van de SHV). Volgens jullie kan zo de te passieve Nederlandse maatschappij wakker geschud worden, zodat (ik citeer) "steeds meer mensen ook de mogelijkheid tot (gewelddadig? KdJ) verzet als een perspectief zien." Ik geloof daar absoluut niet in. Ik ben van mening dat het accent van de strijd moet liggen bij politieke mobilisatie en dat zonder een grondige politieke voorbereiding van de massa van de bevolking (een moeizame, langdurige arbeid) elke toepassing van revolutionair geweld tot falen gedoemd is en zelfs contra-productief kan uitwerken (afleiding van de hoofdzaken, verwarring onder je potentiële achterban, het in diskrediet brengen van het brede anti-apartheidsfront, toenemende repressie van de zijde van de staat e.d.). Als een brede groepering onder de Nederlandse bevolking ooit zover gebracht kan worden, dat ze openstaat voor het gebruik van geweld tegen bedrijven in Nederland om zo op indirecte wijze het apartheidsregime onder druk te zetten, dan hebben we al lang een regering die effectieve sancties tegen Pretoria uitvoert, een regering die de diplomatieke banden met Z-A verbreekt, een regering die Nederlandse paspoorthouders verbiedt dienst te nemen in de Zuidafrikaanse strijdkrachten en een regering die zijn steun aan het ANC niet beperkt tot alleen humanitaire hulp. Laten we daar op aansturen met alle middelen die daarvoor effectief zijn. René, sterkte en dat je spoedig vrij mag komen. Klaas de Jonge Amsterdam, sept.'88
|
||