● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1988    ● Overzicht #9

UIT: NN #9 van 1 SEPTEMBER 1988

IMF

Eind september in West-Berlijn gaat het dan gebeuren. Internationaal Monetair Fonds (IMF) en Wereldbank (WB) houden hun jaarvergadering in de 'frontstad van het Vrije Westen'. Autonomen grijpen dat aan om in verzet te komen en in andere landen zit men ook niet stil. In dit stuk informatie over het IMF en de WB, de aktiedagen, de diskussies en wat gebeurt er in Nederland?

Op de Bretton Woods-konferentie in de VS in 1944 werden IMF en Wereldbank opgericht. Officieel was het doel een stabiel internationaal geldstelsel te stichten voor na de Tweede Wereldoorlog. In feite werd de oppermachtige positie van de VS (en daarmee 't Westen) binnen de wereldekonomie verzekerd. Men wilde onder meer de verhoudingen in de geldkoersen onder kontrole houden, een systeem van regels maken voor de monetaire relaties tussen landen en 'steun geven aan landen met betalingsbalans-moeilijkheden'.

Voor de eerste twee punten werd onder andere besloten dat de Dollar de (enige) vaste munt zou zijn, die door een goudvoorraad gedekt was en waar alle andere munteenheden hun prijs tegenover moesten bepalen. Voor het laatste punt, de steun, werd een kapitaals-pot gemaakt. De beslissingsmacht is gekoppeld aan de hoeveelheid geld die een land in die pot stopt.

Omdat de rijke landen er het meest in stoppen, hebben die het meest te zeggen. De VS hebben er bijna 20% van de poen in zitten, en kunnen daarmee van een veto gebruik maken omdat belangrijke beslissingen met 85% van de stemmen genomen moeten worden. De EEG-landen hebben er bij elkaar meer in gestopt dan de VS. De Wereldbank verstrekt langlopende leningen aan landen, voor bepaalde 'ontwikkelings'-projekten. De beslissingsmacht is net zo verdeeld als binnen het IMF.

Liberalisme

Het beleid van het IMF is dat van een zo groot mogelijk liberalisme. Protektionisme, ook door derde wereldlanden, is 'verboden'. In het begin van de jaren '70 lieten de VS ineens de dollar devalueren en koppelden haar los van de goudvoorraad. Dit deden ze omdat vooral de Vietnamoorlog hen scheppen geld was gaan kosten. Daarmee was het tijdperk van vaste wisselkoersen voorbij.

Vervolgens kwam nog de oliekrisis. De Westerse banken zaten ondertussen vol met 'oliedollars': de olie producerende landen zwommen door het sukses van de OPEC in het geld, dat ze op Westeuropese, Noordamerikaanse en Japanse banken zetten. Deze banken zaten dus tot de nok vol en wilden het ergens uit kunnen lenen, desnoods tegen erg lage rente. Dat is de oorsprong van de huidige schuldenkrisis. Landen en de 'derde wereld' werden vol gepompt met geld, waarbij het meest naar de (stabiele!) regimes in Latijns-Amerika ging.

De schuldenlanden kunnen die leningen, en zelfs de rente erover, nu niet terugbetalen. Want als er een krisis in de wereld is, voelen zij dat wel het meest. Bovendien zijn in de tussentijd de prijzen van grondstoffen (van wiens export de meeste arme landen afhankelijk zijn) nog verder gezakt en moesten dezelfde landen ook de dure olieprijzen betalen. En vooral is de rente drasties gestegen. Dat laatste hebben we te danken aan het ekonomiese beleid van de VS en de rest van het Westen. In 1982 kondigde Mexico als eerste aan niet meer te. kunnen betalen. Er brak wat paniek uit onder de bankiers.

Hoewel het merendeel van de schuld dus afkomstig is van partikuliere banken (en in mindere mate van regeringen) is het het IMF dat de onderhandelingen erover vooral voert. De schuld blijkt een prachtig instrument te zijn om de landen in de tang te nemen, en ze te dwingen hun ekonomie om te vormen naar Westerse belangen. Willen de 'arme landen' nu nog geld krijgen van het IMF (of van banken, die meestal afgaan op de beslissing van het IMF t.a.v. een bepaald land) dan moeten ze zich aan een aanpassingsprogramma onderwerpen.

Dat komt neer op een verwoesting van die onafhankelijke ekonomie die een land nog had: protektionistiese maatregelen worden afgeschaft (zoals invoerbeperkingen), de uitgaven van de overheid worden beperkt (afschaffen sociale voorzieningen, subsidies op prijzen van voedsel en openbaar vervoer geschrapt, etc.). Lonen moeten zo laag mogelijk worden gehouden. De munteenheid moet gedevalueerd worden, etc. Bovendien moeten de landen een klimaat scheppen dat gunstig is voor buitenlandse investeringen. Wie de prijs voor dat alles betaalt is duidelijk.

De banken zelf onderhandelen ook met de schuldenlanden. Daarvoor hebben de banken zich verenigd in verschillende 'bonden'. Per land worden er onderhandelingen gevoerd over herstrukturering van de schulden (bijv. het uitsmeren van het terugbetalen over langere tijd). Daarbij wordt vakkundig een verdeel-en-heers politiek gevoerd, om te voorkomen dat de schuldenlanden een blok kunnen vormen.

Een ander wapen van het IMF is de bepaling van de 'kredietwaardigheid' van landen. Op grond van een analyse van de ekonomie en de politiek van een land maakt men een scorelijst. Die geeft aan óf en tegen welke prijs een land geld kan lenen. De banken bepalen hun beleid met die lijst: het 'stabiele' Chili komt er natuurlijk goed vanaf, een land als Nicaragua staat ergens onderaan.

Overigens gaat het bovenstaande verhaal ook op voor landen die geen grote schulden bij banken hebben. De meeste landen in Afrika of Azië waren in de 70-er jaren al zo kapot dat de banken hen toen geen geld wilden lenen. Maar hun afhankelijkheid van het IMF is daardoor minstens zo groot. Als zij iets willen lenen, moeten ze aan dezelfde voorwaarden voldoen.

Een vrij nieuwe ontwikkeling is een vorm van schuldenkonversie waarbij de schuldenlanden hun schuld kunnen verminderen door aandelen te verkopen van bedrijven, pensioenfondsen, e.d. Ze 'verkopen' die aandelen dan tegen spotprijzen en zo kunnen multinationals voor een koopje hele industrieën opkopen. De Nederlandse NMB is een van de aktiefsten op dat gebied.

De projekten van de Wereldbank zijn verschillend, en ook niet allemaal meteen 'fout'. Maar in het algemeen komen ze op dezelfde vrije-markt politiek neer. Ze zijn grootschalig, gericht op het ontwikkelen van monokultuur en export. Vooral milieugroepen hebben de laatste jaren de Wereldbank aangevallen. Zo worden onder meer via Wereldbankprojekten tropiese oerwouden massaal gekapt, minerale grondstoffen weggesleept, e.d.

Met alle macht probeert men zich in de Wereldbank vooral a-politiek en neutraal voor te doen. Hun praktijk prikt dit de laatste jaren meer en meer door: steevast leningen aan bijvoorbeeld Pinochet (onder Allende werd géén geld gegeven) terwijl Nicaragua alweer jaren bot vangt. Deze praktijk blijkt regel te zijn.

Bij linkse ontwikkelingen in landen stopt de Wereldbank abrupt, een staatsgreep door militairen is voldoende om de kraan weer open te zetten. Bij de onderhandelingen met Nicaragua stelde de Wereldbank dat het probleem was dat Nica geen "duidelijke en konsistente spelregels voor de partikuliere sektor" had vastgesteld. Tegen harde voorwaarden zou de WB misschien wel weer over de brug willen komen.

Dit techniese verhaal schiet tekort als het om het beschrijven van de effekten gaat. Duidelijk wordt het als de bevolking van landen in opstand komt na door het IMF opgelegde maatregelen. In Egypte, Tunesië, Brazilië of Guatamala zijn de afgelopen jaren enorme rellen geweest als prijzen van voedsel of openbaar vervoer ineens verdubbelden.

Daarnaast wordt er in de landen gedemonstreerd, gestaakt, geplunderd uit protest tegen het IMF en maakt men een ding duidelijk: het is waanzinnig dat de 'arme landen' geld exporteren naar het Westen, en het is duidelijk wie daarvan het slachtoffer zijn; de van honger stervende bevolking, de ondervoede kinderen, de mannen en vrouwen die voor 1 gulden per dag lopen te pezen. Ruding en de bankiers zal dat een zorg zijn, en zij zijn het die op de jaarvergadering in september de huidige trend willen doorzetten.

Opstand

Zodra men in West-Duitsland/Berlijn wist (in '86) dat de jaarvergadering in West-Berlijn zou zijn, begonnen de diskussies, vergaderingen en het organiseren van verzet ertegen. Al enkele jaren daarvoor was men in autonome kringen bezig met het thema IMF en nu kreeg het een enorme impuls.

Inmiddels zijn er twee jaar diskussies en geschrijf achter de rug. Een zee aan publikaties en analyses ligt inmiddels in de boekhandels en voor het kongres bereidt men vier aktiedagen voor die de boel daadwerkelijk in het honderd moeten doen lopen. Tevens roept men mensen in andere landen op die week akties te voeren, daar waar je woont of door ook naar Berlijn te komen. De meer gematigde groepen in West-Duitsland (een koepel van sociaal-demokraten, kerkelijke groepen, komitees, e.d.) pakken het anders aan en zijn daarmee frontaal in botsing gekomen met de autonome plannen.

De strategie van de 'gematigden' (door de autonomen steevast voor 'revisionisten' uitgescholden) is te proberen invloed uit te oefenen op het beleid van het IMF, terwijl de autonomen vinden dat het 1MF en de banken erachter wel afgeschaft kunnen worden, en dat het verzet tijdens de jaarvergadering daar een aanzet toe moet zijn. "Het systeem maakt geen fouten, het is de fout" is het motto.

De gematigden organiseren op 23 en 24 september een tegenkongres en op de zondag voor het jaarkongres een demonstratie. De centrale eis is het schrappen van de schulden. Tijdens de vergadering is er alleen een tribunaal waarin het IMF aangeklaagd wordt. Zij willen daadwerkelijke konfrontaties vermijden en proberen binnen de IMF-struktuur te werken (bijvoorbeeld in de afdeling voor niet-regeringsgroepen, waar o.m. Greenpeace spreektijd heeft gekregen). In de Groene Amsterdammer van vorige week stond een artikel waarin beschreven werd dat IMF en Wereldbank voor de kritici al wat kadootjes ingepland heeft.

Zo zwart-wit als het hier staat is de scheiding tussen de twee kampen trouwens niet. Zo doet de Buko (een koepel van enkele honderden 'derde wereld'-groepen) die het tegen kongres mede organiseert, ook mee aan de aktiedagen en roepen de gezamenlijke Midden-Amerika groepen van West-Berlijn op voor demonstratie én aktiedagen. Ook binnen de autonomen en anti-imp groepen zijn verschillen en doen sommigen óók mee aan de 'gematigden-demo'.

Verzet

In de diskussies van de militante groepen is een beeld naar voren gekomen dat veel verder gaat dan alleen IMF en schuldenprobleem. Men heeft uit proberen te werken hoe de Rijke Landen op het moment bezig zijn de hele wereldekonomie om te vormen (met het IMF als een van de belangrijkste instrumenten). De analyses gaan daardoor ook over zaken als vluchtelingen, oorlogen in de wereld, en vooral patriarchaat, bevolkingspolitiek, de specifieke uitbuiting van vrouwen. In de aktiedagen gaat men proberen dat ook "prakties aan te tonen en aan te vallen". Vorig jaar hebben vrouwengroepen besloten onafhankelijk van de gemengde struktuur met het IMF bezig te gaan, omdat hun punten in die gemengde struktuur tóch ondersneeuwden. Inmiddels zijn er ook afzonderlijke mannengroepen tegen het IMF.

Een kort overzicht van de aktiedagen:

Maandag 26 (september 1988 dus) thema: Strijddag tegen arbeidsdwang. Vrouwenarbeid als basis voor HEERschappij en uitbuiting. Plan: Grote betoging op het Breitscheidtplein (waar allerlei kantoren, vliegtuigmaatschappijen, pornobioskopen e.d. zitten). Akties bij sociale dienst en bajessen. Akties door de anti-atoombeweging in Siemensstad (wijk in Berlijn). Siemens is een van de grootste atoom-multies.

Dinsdag 27 thema: Aktiedag tegen bevolkings- en ontwikkelingspolitiek, racisme en sexisme. Plan: 's Morgens van vliegveld Tegel, waar veel kongresgangers binnen komen. 's Middags betoging bij Schering, een chemie- en farma multinational. Daarna betoging bij het Duitse Instituut voor Ontwikkelingspolitiek. 's Avonds akties bij de kulturele uitspattingen van de bankiers (opera e.d.).

Woensdag 28 thema: Uitbuiting en HEERschappij in het dagelijks leven aanpakken, revolutionaire tegenrnacht opbouwen. Plan: 's Morgens 'begroeting' van een arbeidsburo, demo bij Checkpoint Charlie (waar de vergaderaars uit de Oostbloklanden door moeten komen) en de vreemdelingenpolitie. Betoging bij het kantoor van het ziekenfonds. Daarna naar de inkoopcentra. Vanaf 16.30 massaal gratis winkelen. 's Avonds weer 'eat the rich'-akties bij kulturele dingen.

Donderdag 29 thema: De scheidslijn ligt niet tussen de metropolen en de landen van de drie kontinenten, maar tussen boven en onder. Plan: Een grote internationalistiese demonstratie, waaraan ook groepen van 'buitenlanders' meedoen.

Niet in het programma opgenomen zijn alle prikakties en sabotages waartoe is opgeroepen. Er kunnen nog veranderingen in het programma komen en er zullen zeker nog zaken bij komen. In een uitvoerige oproep/verklaring (vier pagina's A-3) wordt alles uitgelegd. Deze oproep wordt overal verspreid. De inmiddels gemaakte Nederlandse vertaling wordt ook hier zoveel mogelijk verspreid. "Als er tienduizend van die bankiers en ministers rondlopen en drieduizend journalisten, kunnen ze het niet meer veilig laten verlopen".

Chef, chef, anarchisten!

De politie zit ondertussen niet stil, maar hoe ze dit aan gaan pakken is nog steeds niet goed duidelijk. Dat ze weg weten met akties wel. Toen Reagan vorig jaar op bezoek was, werden er o.a. 9000 ME'ers ingezet en werd het stadsdeel Kreuzberg helemaal afgesloten. Door kontroles in alle uitgaande straten en door de metro stil te leggen. Ze hebben al aangekondigd dat ze dat "desnoods weer zullen doen". Daarnaast is al bekend dat 2500 ME'ers met hun waterkanonnen uit West-Duitsland gehaald gaan worden. Bij het Reagan-bezoek waren er 'maar' 1000 en eigenlijk 'mag' dat helemaal niet; West-Berlijn heeft een geallieerde status, en Westduitse politie heeft daar geen bevoegdheid.

Verder hebben ze een van de anti-terreurwetten (par. III) uit de kast gehaald. Die geeft de politie de macht om overal kontroles op straat uit te voeren zonder dat er een bepaalde verdenking bestaat. Maar daarvoor moeten ze eerst iets 'terroristies' verklaren, en dat is nog niet gebeurd. Verder is bijzonder gevaarlijk de afdeling SEK van de ME, een soort super-ME'ers die nog brutaler optreden dan hun 'normale' kollegaas.

En vooral moet je rekenen met de beruchte zeefakties aan de grens, die je twee keer over moet om in de stad te komen. Alles en iedereen zal grondig doorzocht worden en een verkeerde sticker op je broodtrommeltje is al aanleiding om je terug te sturen. Er wordt geadviseerd om enkele dagen eerder te komen, dan wel je te vermommen als bankier.

Internationaal

Voor zover bekend zijn er ook in andere landen groepen aan de slag om akties te voeren in die week. Frankrijk, Denemarken, Euskadi (Baskenland), Zweden, de VS en Nederland kunnen we daaraan toevoegen, bewegen zich. In Latijns-Amerika lopen in Colombia, Bolivia en Mexico voorbereidingen. Zo zullen in Bolivia drie grote vakbonden protest organiseren in de vorm van demonstraties en stakingen.

Wat het Nederlandse moeras betreft: tot voor kort was er weinig te zien. Alleen in bladen verscheen nu en dan een uit het Duits vertaald stuk over de kampagne. (Zwarte, Aanzet, Zwart Gebak) Inmiddels heeft Ultimatum (Midden Amerika-infocentrum) afgelopen vrijdagavond in Amsterdam een info-avond georganiseerd. Daar hoorde je, naast een inleiding over het IMF en de schulden en een verhaal over IMF en Nederland, vooral de mensen uit West-Berlijn uitleggen wat hun ideeën en plannen zijn. Daarvoor is een infobundel gemaakt met informatie over het IMF en de kampagne, die voor 12,- gulden te koop is bij Ultimatum en enkele linkse boekhandels. Ondertussen zij er al enkele affiches verschenen, worden er meer avonden georganiseerd, en worden langzaam dingen georganiseerd waarover je wel meer zult horen.

Natuurlijk is het onmogelijk om in één maand in te halen waar ze in West-Duitsland twee jaar mee bezig zijn geweest, noch is het mogelijk zomaar alles van daar naar hier over te plaatsen of te kopiëren. Maar het is goed mogelijk ook in Nederland in die week protest te laten horen en verzet te laten zien. Met als stimulans dat ook in andere steden en landen mensen met hetzelfde bezig zijn. 'Zand in de machine' kan ook hier gestrooid worden. De banken, politici en multi's zitten immers ook hier.

Tot nu toe is de Nederlandse betrokkenheid echter nauwelijks uitgewerkt. Wel duidelijk is dat de Nederlandse regering nét zo'n grof standpunt heeft als de bondgenoten CDU, Conservatives of Reagans. Binnen de EEG is geen afwijkend standpunt te bekennen. De grote Nederlandse banken AMRO, RABO, NMB en ABN laten hun uitgeleende geld net zo goed door het IMF bewaken, en Shell, Unilever of Philips maken gebruik van het door IMF opgelegde 'ondernemers-vriendelijke klimaat'.

Het zou jammer zijn als het bij wat beschadigde bankruiten zou blijven, want er is veel meer mogelijk. Maak de aktiedagen bekend in de groep of plaats waar je bezig bent. Je kunt informatie-avonden en diskussies organiseren over het IMF en de jaarvergadering, een affiesje/oproep drukken, openbare of stiekeme akties voorbereiden, etc.

Wat in ieder geval zal lukken is wat ze in West-Duitsland noemen het "propagandisties verhinderen van het kongres", het zal door alle akties duidelijk worden dat de kongresgangers daar de meest verschrikkelijke plannen aan het maken zijn. Terwijl zij zélf zo graag het beeld ophouden van goedwillende zakenlieden en regeerders, die het beste met de wereld voorhebben.

Info

* De Infobundel van Ultimatum (Houtkopersburgwal 15, Amsterdam) is een verzameling stukken over de IMF-kampagne die al eerdere in Nederlandse bladen verschenen, plus wat stukken over Nederlandse betrokkenheid en een lijst met adressen en bronnen en literatuur waar je meer kunt vinden. Ultimatum is in september open: woensdagmiddag tussen 12.00 en 17.00 uur.

* Frontline (Albert Cuypstraat 8, Amsterdam) heeft de Berlijnse oproep vertaald en heeft ook meer info over de kampagne, evenals de ernaast gelegen boekhandel Slagerzicht en andere linkse boekhandels.

* Het 'Platform tegen de buitenlandse schuld van Latijns Amerika' (P.B. 363, 2300 AJ, Leiden) is al langer bezig met het thema IMF en schulden en geeft o.m. regelmatig het blad 'Schuld' uit.

* De beste Nederlandstalige uitgave over het IMF is nr. 94 van het maandblad 'Internationale Solidariteit' (nov. '87), van de AIB uit België. Voor 18,- te vinden in de linkse boekhandel.

* Het boekje 'Hun schuld, onze schuld' (Solidaridad 1984) beschrijft op eenvoudige manier werkwijze en praktijk van het IMF. Het boekje 'Harde heelmeester maakt stinkende wonden' (NIO-ver. 1985) beschrijft welke effekten dit heeft voor 14 verschillende landen.

* De Duitse brochure 'Geld' (ID-Archiv, IISG 1988) is een uitvoerige literatuurlijst van alles wat er in het kader van de kampagne of over het IMF, vooral in West-Duitsland verschenen is.

Wordt vervolgd.

.Terug naar boven