● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1988    ● Overzicht #9

UIT: NN #9 van 1 SEPTEMBER 1988

SHELL PROCES DEN HAAG

In de nacht van 4 op 5 juli werden bij 3 Shell-pompen in Den Haag slangen doorgesneden en de reservoirs verontreinigd. Bij de pomp aan de Zichtenburglaan arriveerden 3 uniform-agenten kort na de aktie.

Volgens het proces-verbaal zagen zij een mogelijke dader in een lichtgrijs jack te voet wegvluchten, dus werd onmiddellijk de achtervolging per auto ingezet. De mogelijke dader in het lichtgrijze jack werd niet gevonden, maar wel op straat een bivakmuts en J. in een donker jack.

Op J. werd een ongebruikt ijzerzaagje en een handschoen die naar benzine rook gevonden. Omdat het verdacht is naar benzine te ruiken werd J. vastgezet in het Scheveningse Huis van Bewaring. De volgende dag nam de technische recherche nog een fietslampje en een paar handschoenen in beslag. Na 4 dagen zitten werd J. zonder heen gezonden.

Op 25 augustus was het zover. Officier van Justitie De Waardt probeerde schuldig te bewijzen door o.a. te beweren dat de bivakmuts niet op straat maar in J.'s zak gevonden was. Vervolgens eiste hij 5 maanden waarvan 3 voorwaardelijk. De om haar rechtse uitspraken bekende Koningsveld besliste vooralsnog anders. Daar J. geen schuld heeft be- of ontkend (heeft gezwegen) moet eerst worden bepaald of hij wel schuldig is. Tot zolang mogen noch J. noch getuigen-deskundigen een verklaring afleggen voor de rechtbank.

Tussenvonnis: 8 september, Paleis van Justitie, Den Haag. Uitgebreidere informatie in de nieuwe Zwarte. Hieronder volgt de tekst van de proces verklaring die J. had willen uitspreken:

PROCESVERKLARING 25-08-88

Ik sta hier vandaag terecht op verdenking van openlijke geweldpleging tegen c.q. vernieling van een Shell-pompstation. In plaats van mij hadden hier vele anderen kunnen staan. De lijst van akties tegen Shell, waaronder sabotage, wordt met de dag langer: een enkele gemeente probeert onder druk van de publieke opinie de kontrakten met Shell te verbreken, de Wereldraad van Kerken roept op tot een boycot van Shell en door heel Nederland ontdekken mensen de politieke kracht van het ijzerzaagje.

Niet alleen in Nederland trouwens, ook in bijvoorbeeld de BRD, Denemarken en Zweden neemt het aantal akties tegen Shell hand over hand toe. Alleen al in Zweden vonden volgens een geheime lijst van Shell zelf, in de periode van juli '86 tot april '88 meer dan vijftig sabotage-akties tegen Shell-pompen plaats. Natuurlijk vinden deze axies hun legitimiteit in de eerste plaats in de rol die Shell in Zuid-Afrika speelt. Marijke Smit heeft daar al veel over verteld. Daarom zal ik het hier kort houden.

Billiton is een 100% dochter van Shell en opereert in de metaalsektor. In zowel Zuid-Afrika als Namibië dat illegaal bezet wordt door Zuid-Afrika, is ze betrokken bij delving, verwerking en export van een groot aantal mineralen. De zogenaamde wettige bewindvoerder over Namibië is de VN-raad voor Namibië. Deze raad heeft in haar Decreet nr.1 een verbod ingesteld op (ik citeer): 'Het zoeken naar, en wegnemen, delven, exporteren, verkopen en distribueren van natuurlijke grondstoffen, gelegen of ontdekt op het grondgebied van Namibië zonder toestemming van de VN-raad voor Namibië.' Nederland behoort tot de ondertekenaars van het decreet. Zo maakt Billiton en daarmee Shell, zich dus schuldig aan wat zelfs volgens burgerlijke wetten grondstoffenroof is.

De Salem-affaire: In januari 1980 zinkt de supertanker Salem voor de westkust van Afrika. Oorzaak is zogenaamd een ontploffing in de machinekamer. Zowel de Amerikaanse eigenaar van het schip als Shell, de eigenaar van de lading, melden het 'ongeluk' bij verzekeraar Lloyds. Shell claimt een verlies van 193.000 ton ruwe olie ter waarde van 56 miljoen dollar. Lloyds vertrouwt het zaakje maar half, met name omdat al die olie geen enorme vlek op de oceaan veroorzaakt.

Het raadsel waar Shell's olie gebleven is, wordt snel opgelost: die is afgeleverd in de Zuidafrikaanse haven  Durban. Vervolgens is het schip gevuld met zeewater en door de bemanning tot zinken gebracht. Kapitein en eigenaar worden tot gevangenisstraf veroordeeld, maar Shell blijft buiten schot. Hoewel deze multinational zich meldde als eigenaar van de lading, is ze dat opeens niet meer als 't op processen aankomt; dan wordt de Rotterdamse zakenman Reidel naar voren geschoven. Shell ontspringt -hoe kan 't ook anders- de dans.

Gaat het hier alleen nog maar -summier- over olieleveranties, die essentieel zijn voor de instandhouding van het apartheidsregime, ook op andere gebieden draagt Shell bij aan de onderdrukking van de zwarte bevolking van Zuid-Afrika. Zo produceert Shell-chemie in Zuid-Afrika o.a. ontbladeringsmiddelen, grondstoffen voor napalm en voor gif- en zenuwgassen. Bekend is dat deze wapens door het leger ingezet worden tegen de zwarte bevolking. Logiese konklusie -hoewel niet keihard aangetoond door middel van bijvoorbeeld kontrakten- is dat Shell deze wapens aan het leger levert.

Nog in 1976 liet She1l-chemie weten vierkant achter het apartheidsregime te staan en Zuid-Afrika te steunen om een internationale boycot te kunnen overleven. In een advertentie in dat jaar maakt Shell-chemie bekend 100 miljoen Rand te investeren, citaat: 'Deze investering zal er toe bijdragen het land zelfvoorzienend te maken voor wat betreft essentiële materialen.' (volgt een aantal chemiese produkten). En verder: 'Onze deelname in Zuid-Afrika's ontwikkeling is onze manier om door middel van daden ons geloof in de 'nation's emerging greatness' te tonen.' 'We're backing South-Africa', eindigt de advertentie.

In 1985 wordt er nog eens 110 miljoen Rand in de chemie-poot geïnvesteerd. Shell staat nog steeds achter het racistiese regime, al moeten de advertenties die Shell nu laat plaatsen, ons anders doen geloven. Dat wil zeggen, de zogenaamde anti-discriminatie-advertenties in de liberale kranten. Want de personeelsadvertenties staan als vanouds in de konservatieve kranten. Op je personeel moet je kunnen rekenen...

Shell's aanwezigheid in Zuid-Afrika staat niet op zichzelf. Het is niet toevallig dat Shell dáár zit, waar het bewind zorgt voor uiterst gunstige voorwaarden voor een ongebreidelde uitbuiting van zwarte arbeidskrachten en dus zo groot mogelijke winsten. Het is logies dat Shell in ruil daarvoor, door haar ekonomiese aktiviteiten in Zuid-Afrika, zorgt voor een gegarandeerd voortbestaan van het voor haar zo winstgevende apartheidsregime.

Net zo min als de aanwezigheid van Shell in Zuid-Afrika op zichzelf staat, staat de strijd voor bevrijding van het volk voor Zuid-Afrika op zichzelf. De tegenstellingen, die we in Zuid-Afrika als onder een vergrootglas waarnemen en die daar een explosief mengsel hebben gevormd, zijn dezelfde tegenstellingen die overal ter wereld het leven (én sterven) van mensen bepalen.

In Zuid-Afrika is het de blanke elite die zichzelf en het westen verrijkt ten koste van de zwarte bevolking die uitgesloten is van het bezit en de kontrole over natuurlijke rijkdommen en produktiemiddelen. Wereldwijd zijn het de VS, West-Europa en Japan die een vernietigingspolitiek voeren tegenover Afrika, Latijns-Amerika en Azië. Via multinationals, instellingen als IMF en Wereldbank hebben de westerse landen die drie kontinenten in een uiterst winstgevende wurggreep.

Politiek ekonomiese ontwikkelingen dáár (in de drie kontinenten) worden afhankelijk gesteld van de behoeften van het westen. Met name het IMF speelt daarin een kruciale rol. Leningen aan landen in de zogenaamde 'derde wereld' worden aan voorwaarden verbonden die tot doel hebben een gunstig investeringsklimaat voor westerse bedrijven te scheppen. In de praktijk komt dit neer op een drastiese verslechtering van de levensomstandigheden van de plaatselijke bevolking.

Tegelijkertijd moeten westerse investeerders gelokt worden met projekten (gefinancierd met leningen van de Wereldbank) die hen in staat stellen de grondstoffen roof uit de 'derde wereld' versterkt door te zetten. Deze racistiese politiek heeft ertoe geleid, dat vanaf 1983 de netto kapitaal uitvoer vanuit het westen veruit overtroffen wordt door de afbetaling van schulden en rentes door de 'derde wereld'-landen. Zo financiert de 'derde wereld' de westerse ekonomieën.

Nauw verbonden met deze ekonomiese politiek is de door de westerse heersers opgelegde bevolkingspolitiek. Net zoals de mythes over natuurrampen, onderlinge twisten tussen zwarte volkeren en mis-management door zwarte leiders moeten verhullen dat de ellende in de drie kontinenten een gevolg is van een bewust gevoerde politiek, net zo moet de mythe dat de honger en armoede een gevolg zijn van overbevolking verhullen dat de werkelijke oorzaak de overmatige konsumptie in het westen is.

Zo verbruikt de VS, waar minder dan 5% van de wereldbevolking woont, meer dan 30% van de grondstoffen. De 75% die in de 'derde wereld' woont, verbruikt slechts 10% van alle grondstoffen. Op basis van deze overbevolkings-mythe wordt het opzetten van geboortebeperkingsprogramma's als voorwaarde gesteld voor het verkrijgen van leningen van de Wereldbank. Gevolgen zijn o.a. gedwongen sterilisaties, het dumpen van in het westen verboden voorbehoedsmiddelen in de 'derde wereld' en het uitvoeren van mediese experimenten op vrouwen uit de 'derde wereld'.

Een ander aspekt van deze bevolkingspolitiek vormen de gedwongen deportaties van komplete bevolkingsgroepen, vaak naar gebieden waar niet voldoende middelen van bestaan voorhanden zijn. Zo kocht Shell in Natal (Z-A) 7000 hektare landbouwgrond om er een bosbouwprojekt te beginnen. De ongeveer 250 zwarte boerengezinnen die in het gebied werkten werden met behulp van het leger gedeporteerd naar het thuisland Kwazulu: geen land, geen werk, geen eten. In Peru doet Shell proefboringen naar olie in een zeldzaam natuurgebied. Verschillende inheemse volkeren worden hierdoor in hun bestaan bedreigd.

Frantz Fanon schreef in 1961 in zijn boek 'De verworpenen der aarde': 'Europa heeft zich heel concreet en mateloos vol gevreten met het goud en de grondstoffen van de koloniale landen: Latijns-Amerika, China, Afrika. Vanuit die continenten, onder wier ogen Europa vandaag zijn toren van weelde opbouwt, vertrekken sinds eeuwen diamanten en petroleum naar datzelfde Europa, zijde en katoen, hout en 'koloniale' waren. Europa is letterlijk de schepping van de Derde Wereld. De rijkdommen waarin het stikt, zijn de onderontwikkelde volken ontstolen. De havens van Nederland, de dokken van Bordeaux en Liverpool, die gespecialiseerd waren in de slavenhandel, ontlenen hun faam aan de miljoenen gedeporteerde negers.'

Nog steeds is het westen afhankelijk van de natuurlijke rijkdommen en arbeidskracht van de 'derde wereld' en zal dat altijd blijven. Om van de permanente beschikking over die grondstoffen en arbeidskracht verzekerd te zijn, is het nodig de bevolking van die landen in een ijzeren greep te houden, die greep zelfs te versterken. De aard van de uitbuiting blijft gelijk, alleen de vorm wordt aangepast aan de eisen van het zich kontinu veranderende kapitalistiese systeem.

Dat geldt niet alleen voor het westen. Het zou te ver voeren de oorzaken van de ekonomiese krisis die zich eind jaren '60 begon af te tekenen, hier uitvoerig te behandelen. Wél van belang is dat die krisis geleid heeft tot een aantal samenhangende maatregelen, die we kunnen vatten onder het begrip herstrukturering, dat wil zeggen een fundamentele reorganisatie van arbeid en produktie op wereldschaal. Konsekwentie van die herstrukturering vormt de verscherping van zowel de noord-zuid tegenstelling, als de tegenstellingen binnen de westerse wereld.

Beperken we ons tot Nederland, dan zien we o.a. drastiese verlagingen van uitkeringen, ontmanteling van de gezondheidszorg, massa-ontslagen en flexibilisering van de arbeid om hogere produktie tegen lagere kosten te realiseren. En, om de ellende en de onvrede die deze maatregelen tot gevolg hebben beheersbaar te houden, zien we op politiek nivo een verscherpte kontrole en repressie (legitimatieplicht, Europees paspoort, oprekken art. 140...)

Deze politiek brengt nieuwe legitimeringsproblemen met zich mee voor de heersers. De legitimatie van de bestaande orde, die haar materiële basis lange tijd vond in de relatief hoge levensstandaard, is aan het wankelen gebracht en moet in toenemende mate op het ideologies nivo hersteld worden door middel van mythevorming: de mythe dat werklozen luie profiteurs zijn, de mythe dat iedereen moet inleveren, de mythe dat Nederland tolerant maar vol is, de mythe van het cellentekort.

Op basis van mythes als deze wordt een klimaat geschapen, waarin de meest botte en reaktionaire maatregelen doorgevoerd kunnen worden. Het racistiese en mensverachtende vluchtelingenbeleid is daar wel een heel duidelijk voorbeeld van. Tegelijkertijd worden op deze manier fascistiese, racistiese en sexistische tendenzen versterkt en gemobiliseerd, waardoor de aandacht afgeleid wordt van de werkelijke problemen, en de maatschappelijke onvrede gekanaliseerd wordt en systeembevestigend in plaats van systeembedreigend gaat funktioneren.

Aan de andere kant wordt voor een groeiende groep mensen duidelijk dat ze van dit systeem niets anders te verwachten hebben dan toenemende verarming, individualisering en ontmenselijking. En dat de strukturen die daarvoor nodig zijn, dezelfde zijn die in de derde wereld zorgen voor toenemende uitbuiting en onderdrukking. Het bewustzijn neemt toe dat strijd om bevrijding daar nauw verbonden is met de strijd om bevrijding hier, en struktureel dezelfde is. Werkelijke bevrijding kan alleen internationaal bevochten worden.

Het ANC zegt hierover: 'Het Zuidafrikaanse volk strijdt om zichzelf op nationaal nivo te bevrijden van racistiese en koloniale uitbuiting. In dat proces staat het tegenover het internationale imperialisme en dragen we bij tot de wereldwijde anti-imperialistische strijd. Door onze strijd te steunen bevorder je in feite je eigen strijd, omdat wij in zekere zin jouw strijd voeren in dit deel van de wereld. Onze strijd is daarom jouw strijd. We zijn ons ervan bewust dat wij de zwaarste last moeten dragen. Daartoe zijn we bereid. Wat we zeggen is dat solidariteit met onze strijd nu belangrijker is dan ooit. In deze geest van internationalisme vragen we je om je inspanningen te verdubbelen,  temeer daar ons volk de wapens heeft opgenomen. Het heeft je steun nodig. Het rekent op jou.' [African National congress, Solidariteit is internationalisme.]

In dit licht moeten de akties tegen bedrijven als Shell gezien worden. Juist omdat de wereldwijde uitbuiting, onderdrukking en vernietiging hun wortels hier in het westen hebben, is de strijd hier van doorslaggevende betekenis. Werkelijk bevrijding, ekonomiese onafhankelijkheid en zelfbeschikking van de drie kontinenten kunnen pas gerealiseerd worden als de strukturen die dat in de weg staan ook hier gebroken worden.

Wat we op dit moment zien, is de opkomst van een politieke beweging die dat belang inziet, en dat bewustzijn steeds sterker weet te verbinden met politiek handelen. In die zin krijgt het bevrijdingsproces ook hier steeds meer gestalte. De ontwikkelingen na de invallen en arrestaties van 11 april in Amsterdam, waarbij zogenaamd de RARA uit de anonimiteit zou zijn gehaald, laten zien dat het verzet zich niet in een hoek laat drukken. Niet door een briesende Korthals Altes, niet door een wild om zich heen slaand LCT. Repressie stopt geen verzet, het wakkert 't aan.

Tenslotte nog dit: de rechters zitten hier onder het portret van Trix, koningin der Nederlanden, in wier naam zij zogenaamd recht spreken. In 1971, toen haar moeder nog koningin was, leverde die een financiële bijdrage aan het anti-fascisme fonds van de Wereldraad van kerken. Dat leverde woedende reakties op van de in Zuid-Afrika wonende Nederlanders. De Zuidafrikaanse Financial Gazette reageerde: 'De ironie wil dat het grootste deel van de rijkdommen van de Nederlandse koninklijke familie oorspronkelijk afkomstig is van koloniale uitbuiting.'

Dat is nog zwak uitgedrukt. Vóór de Tweede Wereldoorlog had Wilhelmina een meerderheidsbelang in de Koninklijke Nederlandse Petroleum Maatschappij, de Nederlandse tak van Shell. Op dit moment bezit Beatrix ongeveer 12,5 miljoen aandelen Koninklijke Olie. Aangezien Shell 257 miljoen aandelen heeft uitstaan tegen een officieel kapitaal van 80 miljard gulden, betekent dat dat Trix 5% van alle aandelen in haar bezit heeft, en zo profiteert van de apartheid in Zuid-Afrika.

Tegelijkertijd is dit proces met dat gegeven geworden tot een zeldzaam duidelijk voorbeeld van klassejustitie, waarin definitief wordt afgerekend met de mythe van de onafhankelijke rechtspraak.

VRIJHEID VOOR DE POLITIEKE GEVANGENEN !

LIEFDE EN KRACHT VOOR RENÉ !

.Terug naar boven