● Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1988    ● Overzicht #3

NN #3 van 9 JUNI 1988

SPLIJT APARTHEID & DE KOLENBOEREN

In de nacht van 6 op 7 juni heeft de Aktiegroep Splijt Apartheid ingebroken bij CASA (Combined Amsterdam Shipping Agencies) in Zaandam, een volle dochter van het A'damse massa-overslagbedrijf OBA (Overslag Bedrijf Amsterdam). OBA is voor 20% eigendom van Shell. CASA en OBA zijn dan ook nauw betrokken bij Shell's kolenimport uit Zuid-Afrika. Bij de inbraak zijn papieren meegenomen waaruit blijkt waar die Zuidafrikaanse kolen via de A'damse haven naar toe gaan, iets wat tot nu toe zorgvuldig verborgen bleef. Dit terwijl in 1987 ca. 19% van de totale Zuidafrikaanse kolenexport in Nederlandse havens werd overgeslagen!

Sinds ruim 10 jaar wordt de kolenexport door het Zuidafrikaanse regime sterk gestimuleerd, o.a. door de bouw van een kolenhaven (Richards Bay), en spoorlijnen daarheen. Doordat Zuid-Afrika goedkoop kan exporteren (lage lonen voor zwarte mijnwerkers), nam de export explosief toe, tot ± 45 mln. ton in de topjaren '85/'86. Dat bracht jaarlijks ± f 3 miljard aan deviezen op, waarmee kolen na goud Zuid-Afrika's belangrijkste exportprodukt werd.

Op de wereldmarkt werd Zuid-Afrika de 3e kolenexporteur, na Australië en de VS. Deze andere exporteurs zijn gedwongen de Zuidafrikaanse dumpprijzen te volgen, om geen marktaandeel kwijt te raken. Zuid-Afrika zelf is bang dat haar klanten op olie overstappen; reden dat ze haar kolenprijs gekoppeld heeft aan de olieprijs.

Prijsdaling

De olieprijsdalingen van de 1aaste 3 jaar deden ook de kolenprijs op de wereldmarkt inzakken; tussen '85 en nu van $ 65,= tot $ 19,= per ton. Hoewel dat door de eveneens sterke daling van de Rand t.o.v. de dollar grotendeels gekompenseerd werd en de winstmarges voor Zuid-Afrika aanvankelijk gelijk bleven, komen die marges het laatste jaar onder steeds groter druk te staan. Belangrijke afnemers als Frankrijk en Denemarken voerden een boykot door, de prijzen op de wereldmarkt dalen nog steeds, en het Zuidafrikaanse regime is door haar enorme financieringstekort gedwongen de vervoerstarieven op te voeren. Gevolg is, dat de opbrengsten uit kolenexport voor de Zuidafrikaanse mijnbouwers vorig jaar met liefst 40% afnam!

De kolenproducenten (Anglo American, Gencor, Shell, BP, Total e.a.) reageren hierop door te trachten de binnenlandse omzet te verhogen, de loonkosten verder te drukken, en te dreigen met sluiting van de minst rendabele mijnen. Zuid-Afrika doet er alles aan om haar kolenexport op peil te houden. Er worden nieuwe afzetmarkten gezocht in m.n. het Verre Oosten (Japan, Taiwan, Hong Kong, Zuid Korea), en agressievere verkooptechnieken uitgeprobeerd om boykot-tendenzen in W-Europa tegen te gaan. In Frankrijk en Denemarken is import van Zuidafrikaanse kolen verboden, in de andere Skandinavische landen feitelijk ook.

In Groot-Brittannië liggen Zuidafrikaanse kolen zeer gevoelig, sinds ze in '84/'85 gebruikt werden om de Britse mijnstaking te breken. Een half jaar terug hebben de verenigde Zuidafrikaanse kolenproducenten in Londen een kantoortje geopend, van waaruit een agressieve anti-sanktieskampagne gevoerd wordt. Direkteur daarvan is Robert Swain, ex-kapitein van de Britse militaire inlichtingendienst(!). Teven worden er, samen met de kolenhandelaars, wegen gezocht om de Zuidafrikaanse kolen via omwegen en valse labels naar landen te zenden waar een kolenboykot geldt. Bij deze boykotontduiking speelt Nederland een grote rol.

Nederland

De Nederlandse kolenexport uit Zuid-Afrika neemt al jaren explosief toe, tegengesteld aan de tendens in de rest van de EEG. In '82 werd nog maar een kwart miljoen ton ingevoerd, in '87 was dat al 1,7 mln. ton, een stijging van 600% in 5 jaar! Daarmee neemt Nederland 4% van de totale Zuidafrikaanse kolen export af, en is daarmee één van de grotere klanten. Van de totale Nederlandse kolenimport komt nu 15% uit Zuid-Afrika.

Hoogstwaarschijnlijk wordt een deel van die kolen in Nederland verbruikt, maar door welke bedrijven en instellingen is tot nu toe onbekend. Zo voeren de elektriciteitsbedrijven al jaren een beleid waarbij ze geen Zuidafrikaanse kolen verstoken, maar er zijn aanwijzingen dat kolenhandelaars ze toch leveren, vermengd met andere kolen om de herkomst te verbergen.

Via deze inbraak probeert 'Splijt Apartheid' de namen te achterhalen van bedrijven en instellingen die Zuidafrikaanse kolen gebruiken, zodat die onder druk gezet kunnen worden om daarmee te stoppen. Een steeds groeiend deel van de kolenimport wordt opnieuw geëxporteerd naar andere landen. Waarheen is onbekend, maar er zijn aanwijzingen dat er ook Zuidafrikaanse kolen naar Frankrijk, Groot-Brittannië en de Skandinavische landen gaan. Gemengd met andere kolen, en voorzien van het label 'Nederlandse' of 'Australische kolen'. Dus: boykotontduiking!

Naast geregistreerde import en her-export vindt er ook nog op grote schaal 'doorvoer' van Zuidafrikaanse kolen plaats. In '87 ging dat alom 6 mln. Ton, zo'n 15% van de totale Zuidafrikaanse kolenexport! Bij doorvoer worden Zuidafrikaanse kolen in een Nederlandse haven overgeladen in kleinere zeeschepen of binnenvaartschepen, die naar een ander land varen. Hoewel die kolen soms enige tijd in Nederland aan de wal liggen, passeren ze de douane niet ('in transit'), en zijn dus officieel niet in Nederland geweest. Desondanks zijn er aanwijzingen dat ook doorgevoerde Zuidafrikaanse kolen met het label 'Nederlandse kolen' aan boykottende landen worden geleverd. Via de inbraak probeert 'Splijt Apartheid' tevens te achterhalen hoe de A'damse haven gebruikt wordt om de kolenboykot van andere landen te ontduiken.

Hypokriet

In '86 voerde minister van Buitenlandse Zaken Van den Broek met gekweld gemoed een nobele kruistocht vóór een gezamenlijke EEG-boykot van Zuidafrikaanse kolen en staal. Toen dat niet lukte, weigerde hij een Nederlandse boykot in te stellen. Nu, 2 jaar later, wordt de kolenboykot die andere EEG-landen (Frankrijk, Denemarken) wél op eigen houtje durfden instellen, via Nederland ontdoken. De Nederlandse regering weet dit, maar weigert er iets aan te doen. 'Hypokriet' is voor zo'n houding veel te zacht uitgedrukt.

Amsterdam

In Nederland importeren vier handelaars Zuidafrikaanse kolen: Shell, BP, Anker en SHV. Zij importeren vooral via de Rotterdamse haven, maar ook via Amsterdam en Terneuzen. In A'dam zijn twee bedrijven aktief in de kolenoverslag: OBA in Havens-West en De Rietlanden in Havens-Oost. Het is onbekend welk deel van de door hen overgeslagen kolen afkomstig is uit Zuid-Afrika, maar waarschijnlijk gaat het om een groeiende hoeveelheid. Het Gem. Havenbedrijf maakte onlangs bekend dat in het eerste kwartaal van '88 1,1 mln. ton kolen werd overgeslagen in A'dam, een stijging van 51,9% t.o.v. het 1e kwartaal '87 (722.000 ton)! En dat terwijl in deze 'anti-apartheidsstad' de gehele overslag in de haven juist met 16% daalde!

De kolenimporteurs schakelen voor de afhandeling van alle havenformaliteiten meestal een gespecialiseerde agent in. Deze sluit namens de importeur de kontrakten af met het overslagbedrijf, regelt douaneformaliteiten, en zorgt voor vervoer naar, en overdracht aan de afnemer. De agent is dus op de hoogte van herkomst en bestemming van de kolen. In Rotterdam zijn op dit gebied verschillende agenten aktief, in A'dam echter maar één: CASA. CASA werkt voor alle importeurs en kent dus herkomst en bestemming van alle in A'dam overgeslagen kolen.

De aktie van Splijt Apartheid is bedoeld om het ongestoord funktioneren van de kolenimport uit Zuid-Afrika in elk geval tijdelijk te doorbreken door de administratie te ontvreemden. Bovendien hopen ze te achterhalen waar Zuidafrikaanse kolen via A'dam naar toe gaan zodat duidelijker wordt waar druk moet worden uitgeoefend om een volledige boykot van Zuidafrikaanse kolen te bereiken. Ze hopen dat deze gegevens voor anderen een stimulans zullen betekenen.

[Info: Persbericht met ondertekening: Amandla en vriendelijke groeten. Aktiegroep Splijt Apartheid. René. Frédérique. Henk en Lex vrij!!! (noot typ.: betreffende de laatste drie is deze eis meteen ingewilligd!)]

.Terug naar boven