Ravage   ● Archief    ● Overzicht 1988    ● Overzicht #1

UIT: NN #1 van 13 MEI 1988



DE JANSEN VAN DE BINNENVAART, DE JANSENS VAN NEDERLAND?

'Schoolkeuze? Denk eens aan de binnenvaart! Kies voor een boeiend vak dat je alle ruimte biedt. Volg een LBO of MBO opleiding voor een afwisselende en zelfstandige loopbaan in de Rijn- en binnenvaart.' Zo begint een wervende poster van het Koninklijk Onderwijs Fonds (KOF) voor de Scheepvaart op het Amsterdamse Centraal Station. Het KOF is een instelling van de overheid. Een vreemde samenloop van omstandigheden of een solidaire ambtenaar die zijn cynisme uit over de politiek van diezelfde overheid? In ieder geval vechten de binnenschippers nu voor hun bestaan. Hun bonden moeten zich rustig houden van de rechter. En dus werden ze anonieme aktievoerders. Ze heten allemaal Jansen.

Op zoek naar de Jansens komen we in de Bonte Zwaan, de schippersbeurs annex een van de aktiehoofdkwartieren. De atmosfeer voelt bekend. Er wordt met vuisten op tafel geslagen, harde woorden gesproken, pers te woord gestaan en druk getelefoneerd.

Een van de betrokken schippers (Jansen) vertelt over een konvooi van de Granariaschepen enkele dagen terug. Acht politieboten, een helikopter, een vliegtuig en twee pelotons ME waren daar nodig om een schip op afstand te houden van honderd demonstrerende binnenvaartschippers. Het op afstand houden lukte, de Granaria duwbakken de haven in krijgen niet. Na ruim zeven maanden aktievoeren beginnen de akties van de binnenvaartschippers harder te worden. Wat ging eraan vooraf?

De schippers werken in het binnenland sinds 1933 met het systeem van evenredige vrachtverdeling (EV). Dat betekent dat ze zich op de schippersbeurs laten inschrijven op volgorde van binnenkomst. Diegene die het langst geen vracht had, heeft de eerste keus uit het aangeboden werk. De prijzen voor die reizen worden vastgesteld in een 'kommissie' van klanten en schippers.

Dit systeem is minister van Verkeer en Waterstaat Smit Kroes (VVD) een doorn in het oog. De VVD immers wil in verband met het liberaliseringsbeleid vóór de Europese eenwording in 1992 de schippersbeurzen afbreken. En daarmee de evenredige vrachtverdeling.

Direkteur Wijler van Granaria (veevoeder en graanprodukten) rook voordeel. En aangezien hij toch al vrij dicht bij het vuur zat (de achtertuin van Smit Kroes grenst aan de zijne) bedacht hij een plan. Granaria kocht middels een lege BV 24 afgekeurde duwbakken in Duitsland en vroeg daarvoor een vergunning 'eigen vervoer' aan. Nu staat er in de wet dat voor een vergunning een eigen boot en eigen personeel vereist zijn. Beide heeft Granaria niet want Granaria huurt per geval een duwboot voor de duwbakken.

Zo dacht ook de hoofdinspekteur van de Rijksverkeersinspektie erover. Deze instantie beslist over dergelijke vergunningen. Bovendien vond hij dat dit soort duwbakken überhaupt geen schepen zijn zodat een vergunning niet eens aangevraagd kon worden. Wat doe je dan als direkteur, je praat eens met je buren. Dus stapte Granaria-direkteur Wijler naar Smit Kroes. Smit Kroes stapte naar de hoofdinspekteur en de hoofdinspekteur gaf de vergunning aan Granaria.

Dat schoot de binnenschippers in het verkeerde keelgat, dus die stapten naar de rechter. En kregen gelijk: Granaria was de vergunning kwijt. Maar als je Granaria heet en winst ruikt laat je je niet door de een of andere rechter of het failliet van de binnenvaart tegenhouden. Dan vraag je gewoon een nieuwe vergunning aan. Dat deed Granaria dus. Zo kwam Smit Kroes in een lastig parket en probeerde de truc die politici in zo'n geval meestal proberen: ze zei voorlopig geen uitspraak te kunnen doen.

De schippers begonnen daarop een Tweede Kamerlobby. De Tweede Kamer vroeg Smit Kroes middels een motie om een uitspraak. Smit Kroes antwoordde dat ze overleg wilde tussen verladers (opdrachtgevers) en schippers. Dit omdat een geslaagd overleg een nieuw feit zou kunnen zijn op grond waarvan de vergunning aan Granaria geweigerd zou kunnen worden. Als dat geen manier is om een overleg onder druk te zetten?

In ieder geval begreep Granaria de hint. De Tweede Kamer was gekalmeerd en Granaria stapte naar de rechter. Nu was het Granaria die Smit Kroes tot een uitspraak wilde dwingen. En hopla, Granaria kreeg gelijk. Smit Kroes moest een uitspraak doen. Dat vonden de schippers eigenlijk ook wel zo prettig. Wat zij niet prettig vonden, was de uitspraak die Smit Kroes toen deed. Ze zegde de vergunning toe op basis van de nieuwe richtlijn ('Het Document'). Die bestond overigens al sinds 1982.

Ondertussen liepen er tegen de schippersvakbonden een tweetal kort geding procedures. Daarin werd de bonden verboden op te roepen tot boycot en mee te doen aan akties, op straffe van f. 50.000,- per overtreding. Zo kwamen de Jansens in Nederland. Om herkenning te voorkomen gebruiken ze een valse naam en een bivakmuts zodat ze buiten de bonden om toch aktie kunnen voeren. Het ligt voor de hand dat vanaf dat moment de akties ook harder werden.

Inmiddels gaan de schippers in beroep tegen de nieuwe vergunning. De uitslag van het College van Beroep komt als een donderslag. Op basis van de door Smit Kroes opgestelde richtlijn worden de schippers in het ongelijk gesteld. Volgens die richtlijn mag toestemming tot het verrichten van eigen vervoer alleen dán worden geweigerd als het beroepsvervoer daardoor ineen zou storten. Maar het ineenstorten van de binnenvaart is wat de schippers nu juist verwachten. Na 30 dagen is de termijn verstreken om tegen de vergunning in beroep gaan.

Die termijn zullen de verladers rustig afwachten. Als de vergunning van Granaria niet meer aanvechtbaar is, kan iedere verlader een vergunning 'eigen vervoer' aanvragen voor een aantal duwbakjes zonder duwboten. De Rijkshoofdinspecteur zal dan zeggen dat de aanvraag niet voldoet aan de nieuwe richtlijn. De aanvrager stapt dan naar de rechter c.q. het College van Beroep en de Europese commissie inzake concurrentievervalsing. En daar zullen de verladers alsnog de vergunning krijgen.

Op deze manier wordt de nieuwe richtlijn (inmiddels al wet) buiten werking gesteld. Smit Kroes kan zo zeggen dat ze toch haar "uiterste best" gedaan heeft. En in 1992 zijn de schippersbeurs en de evenredige vrachtverdeling niet meer nodig omdat de schippers eenvoudigweg niet meer bestaan. Bij de schippers gaat het namelijk om meer dan veevoeder alleen. Meestal varen de schippers al sinds generaties. Het is een manier van werken, wonen en leven: een manier van denken. En juist daarin worden zij bedreigd.

Voor de meeste schippers geldt nu al dat ze nauwelijks het hoofd boven (vervuild) water kunnen houden. De investeringen zijn groot, de hypotheken hoog en de bedrijfsrisiko's enorm. Er is maar weinig voor nodig om de binnenvaart totaal om zeep te helpen (24 duwbakken). Het vreemde is dat juist de overheid (lees VVD) haar uiterste best doet om ten voordele van één veevoederbedrijf een hele bedrijfstak te liquideren.

De Jansens vinden dit onacceptabel. "Er wordt niet gerust voordat Granaria ophoudt met varen, of de duwbakken her en der op rivierbodems rusten", zo stelt een schipper. Op mijn vraag hoe het nu verder moet, antwoordt een andere schipper: "Als jij een superlatief voor oorlog weet?"

En zo wordt het conflict gebracht van een arbeidsconflict naar de monsterachtige proporties die het eigenlijk heeft, die van een sociaal maatschappelijk conflict. Een grote groep Nederlanders (circa 5000 binnenschippers) voelt zich bedreigd. Bedreigd door 24 duwbakken. Duwbakken die door pelotons ME verdedigd worden. ME in opdracht van de rechter. De rechter die doet wat de wet voorschrijft. De wet gemaakt door de minister. De minister met als achterbuurman de direkteur van Granaria.

Vechten of verzuipen lijkt de keuze voor de binnenvaartschippers. En dan wordt de vraag interessant: zijn de Jansens van Nederland óók de Jansens van de binnenvaart?

Norbert

 

SCHIPPEREN NAAST GOD

A' DAM, ZA. 7 MEI. Demonstratie van binnenschippers. Varen vanaf het Centraal Station naar de Oranjesluizen en weer terug naar het CS. Er varen ruim 60 schepen mee, waaronder enkele met Franse vlag, een sleepboot, een paar duwboten. Verschillende verladers en duwbootkapiteins blijken solidair te zijn. De scheepshoorns loeien voortdurend, een hels kabaal. De aktie verloopt rustig.

A'DAM, MA. 9 MEI. Op de schippersbeurs komt het bericht: "Granaria vaart". Een aantal schippers gaat per auto naar Schoonhoven waar het Granaria-konvooi langs moet komen op haar route Rotterdam-Wageningen. Granaria (veevoeder) zegt met eigen vervoer zo'n 30% goedkoper te kunnen varen, maar voorlopig worden de duwbakken 'begeleid' door 5 politieboten, 1 kustwachtboot, 1 vliegtuig, 1 helikopter, 1 peloton ME én 7 binnenvaartschepen!

SCHOONHOVEN, 15.00 U. Aan de kant staat een aantal stillen 'verdekt' opgesteld. Daar komt het Granaria-konvooi: twee haveloze bakken met een onooglijk klein duwbootje (de Duo) er achter. Zo te zien zijn de bakken niet voor niets door de Duitse rivierpolitie afgekeurd. Om een duwboot kapitein zo gek te krijgen, is voor de eerste reis f 70.000,- betaald! In de bakken zit sojaheul, een afvalprodukt van sojabonen. Vanwege de gammele staat van de bakken vaart het konvooi slechts stapvoets. 's Ochtends blijkt nog een schipper gearresteerd te zijn die volgens de politie 'te dicht langs het konvooi' gevaren is.

TUSSEN SCHOONHOVEN EN AMEIDE, 16.00 U. De schippers manoeuvreren zo dat er net geen sprake is van 'hinderen'. De ME'ers besteden de komende 8 uur met het aan- en uittrekken van hun zwemvestjes. Omdat een aantal schippers aan de verkeerde kant gaat varen moet het tegemoet komende verkeer tussen hen en het konvooi door. Twee solidaire schippers varen rakelings langs het konvooi en het kustwachtschip.

AMEIDE, 17.00 U. Zoals in elke plaats langs de route is Ameide totaal uitgelopen, het nieuwe uitje heet 'duwbaktoerisme'. Ook hier staan arrestatieteams klaar.

VREESWIJK, 19.30 U. Regen, maar ook hier een menigte op de wal. Over het doel van de aktie zeggen de Jansens: "Het is de bedoeling dat Granaria niet zonder ME kan varen. Als ze het één keer proberen, grijpen wij onze kans." Sommige bakken blijken al op onbekende wijze 'verdwenen' te zijn. Hagestein, 1 km. en 1 uur verder. Het politietuig vliegt laag over, de sluizen staan vol ME.

Op de sluis een gesprekje met hun kommandant Roes: "Hoeveel ME'ers zijn er bij deze operatie betrokken?" "Drie pelotons, zo'n 150 man." "Wat kost dat?" "Een ME'er verdient tussen de 38 en 40 gulden per uur." "Dat is dus f 6000,- per uur, betaalt Granaria dat?" "Nee, dat betaalt de overheid." "En dat gaat zo door?" "Elke keer als we daar opdracht toe krijgen."

10 MEI. Granaria en de ME varen weer, de schippers begeleiden het konvooi. Een binnenvaartschip wordt door politieboot RP-25 in de kant gedwongen, zodat het vastloopt. De schippers weten het weer vlot te krijgen.

11 MEI. Onbekenden gooien branden materiaal vanaf de IJsselbrug op de Granaria-duwboot Duo. De apparatuur raakt zwaar beschadigd.

ROTTERDAM, 11 MEI 'S MIDDAGS. De oorlog lijkt te zijn begonnen. Duwboot Robert vaart met 4 Granaria-bakken richting Wageningen, en bij de Brienenoordbrug lokt de ME een konfrontatie uit: drie schippers worden gearresteerd. Eén schip wordt onder politie-eskorte naar Rotterdam teruggebracht, en ander loopt zware schade aan de schroef op.

SCHOONHOVEN, 11 MEI. Twaalf binnenschepen begeleiden het konvooi. Politieboot P-2 richt onverwacht het waterkanon op stuurhut en woning van een binnenvaartschip. De stuurhut gaat aan diggelen, de schippersvrouw raakt gewond door rond vliegend glas. De schippers trachten tussenbeide te komen, zes worden gearresteerd wegens 'poging tot doodslag'. Politie-agenten lopen rond met getrokken pistolen en karabijnen.

HAGESTEIN, 11/12 MEI. De schippers mogen de sluizen niet door, zodat ze naar Rotterdam terug varen. Ze worden op afstand gevolgd door 3 politieboten, waarvan 1 met gedoofde lichten.

ROTTERDAM, 12 MEI 'S NACHTS. Op één na blijken alle arrestanten wegens 'plaatsgebrek' te zijn vrijgelaten. Via de scanner wordt vernomen dat de duwboot Duo weer op pad is, op 12 mei is het schip nog steeds onvindbaar. Van alle kanten wordt de schippers hulp aangeboden (waaronder zelfs handgranaten). In eerste instantie slaan ze alle hulp af.

De vraag is hoever het nog moet komen voordat de overheid stopt met steun aan Granaria. Er moet overleg komen voordat er ongelukken gebeuren. De schippers hebben niets meer te verliezen. De 'eigen-vervoer' vergunning van Granaria moet worden ingetrokken. Granaria mag niet blijven varen/drijven!

Norbert

 

 

.Terug naar boven